هنوز چند ماه از آغاز رهبری آیت‌الله خامنه‌ای نگذشته بود که ایشان در دیدار با مسئولان قوه‌ی قضائیه، با تأکید بر اینکه باید مسائل کشور را «الاهم فی‌الاهم» کرد و به بااهمیت‌ترین آن‌ها پرداخت، چنین فرمودند: «الان مثلاً در جامعه، فساد و ارتشاء و جرایم ضدّانقلابی و براندازی و خدعه و تزویر و جعل و امثال اینها وجود دارد. در میان این موارد، کدام از همه مهم‌تر است؟ من خیال میکنم اگر بخواهیم دنبال اهم بگردیم، همین مسئله‌ی فسادهای مالی و اخلاقی و ارتشاء و تزویر و امثال اینها، چیزهایی است که بخصوص از مردم سلب امنیّت میکند و واقعاً در رتبه‌های بالا قرار میگیرند.» (۱۳۶۸/۰۶/۲۰)

فرمان هشت ماده‌ای؛ آغاز فصلی نو در مبارزه با فساد
تذکرات رهبر انقلاب درباره‌ی لزوم برخورد مسئولان با مقوله‌ی فساد همچنان ادامه داشت تا نهایتاً این تأکیدات منجر به تشکیل "ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی"، در ابتدای دهه‌ی ۸۰ توسط مسئولان ارشد نظام شد. دهم اردیبهشت‌ماه همان سال نیز رهبر انقلاب در پیامی که بعدها معروف به «فرمان هشت ماده‌ای» شد، به استقبال این موضوع رفته و خطاب به مسئولان قوا چنین نوشتند: «اگر دست مفسدان و سوءاستفاده‌کنندگان از امکانات حکومتی قطع نشود، و اگر امتیازطلبان و زیاده‌خواهان پرمدّعا و انحصارجو طرد نشوند، سرمایه‌گذار و تولیدکننده و اشتغال‌طلب، همه احساس ناامنی و نومیدی خواهند کرد...»(۱۳۸۰/۰۲/۱۰) مبارزه‌ی با فساد، آن‌قدر برای رهبر انقلاب اهمیت و اولویت داشت که در بند هفتم این نامه، حتی منتسبین به خود را نیز از آن استثنا نمی‌دانند: «در امر مبارزه با فساد نباید هیچ تبعیضی دیده شود. هیچ‌کس و هیچ نهاد و دستگاهی نباید استثنا شود. هیچ شخص یا نهادی نمیتواند با عذر انتساب به اینجانب یا دیگر مسئولان کشور، خود را از حساب‌کشی معاف بشمارد.» (۱۳۸۰/۰۲/۱۰)

چرا مبارزه با فساد اهمیت دارد؟
از آن زمان تا به امروز، رهبر انقلاب نزدیک به ۲۰ بار در بیانات خود به این فرمان هشت ماده‌ای ارجاع داده‌اند و نزدیک به ۱۵۰ بار، موضوع «مبارزه با مفاسد اقتصادی» در بیانات ایشان تکرار شده است. سؤال این است که چرا مبارزه‌ی با فساد، تا این حد برای رهبر انقلاب بااهمیت است؟ برای اینکه «فساد در دستگاه اجرایی مثل این است که ما چندین لوله‌ی قطور آب به استخری وارد میکنیم؛ امّا استخر پر نمیشود؛ این‌همه تلاش انجام میگیرد، درعین‌حال انسان زوایای خالی را مشاهده میکند که بخش عمده‌ای از این، مربوط میشود به فساد مالی و به رخنه‌های اخلاقی که در مجموعه‌ی دستگاه در سطوح مختلف وجود دارد.»(۱۳۸۳/۰۶/۰۴) اما در راه مبارزه با فساد، چند نکته از نظر رهبر انقلاب مهم است:

اول آنکه در برخورد با فساد، نباید گرفتار نگاه‌های افراطی و تفریطی شد: «در مورد برخورد با فساد دو گرایش افراطی و تفریطی هست. بعضی‌ها وقتی صحبت از مبارزه با فساد میشود، تصوّر میکنند که مبارزه با فساد، یک بهانه‌ی سیاسی برای برخورد با این و آن است؛ این غلط است. مبارزه‌ی با فساد، مبارزه‌ی با فساد است! در هر جامعه‌ای اگر نقطه‌ی فاسد، شناسایی، کنترل و قلع‌وقمع شد، فساد متوقّف میماند، وَالّا رشد پیدا میکند... بعضی هم در نقطه‌ی مقابل از آن طرف افراط میکنند؛ یعنی وقتی گفته میشود «فساد» خیال میکنند همه‌جا را فساد گرفته است؛ خیر، این‌چنین نیست. آنچه که ما را برمی‌انگیزد، وجود فساد، ولو در یک بخش، در یک گوشه و به‌وسیله‌ی افراد معدودی است.» (۱۳۸۱/۰۱/۰۹)

دوم آنکه مبارزه با فساد، برخلاف تصور برخی افراد، مخل سرمایه‌گذاری اقتصادی نیست. «بعضی خیال میکنند که برخورد با مفاسد اقتصادی، مخلّ امنیّت اقتصادی است... این درست نقطه‌‌ی مقابل حقیقت است. برخورد با مفسد اقتصادی موجب امنیّت اقتصادی است برای غیرمفسد. غیرمفسد کیست؟ اکثریّت مردم. مفسد اقتصادی تعداد معدودی هستند؛ سوءاستفاده‌‌چی‌ها. با اینها برخوردِ سخت بشود تا اکثر مردم... احساس کنند دارای امنیّتند...» (۱۳۸۶/۰۴/۰۷)

سوم آنکه برخورد با فساد، به «اقدام و عمل بهنگام» نیاز دارد، نه «شعار و حرف»: «اسم فساد زیاد آورده میشود. حرف زدن راجع به فساد که فایده‌ای ندارد؛ با «دزد دزد» گفتن، دزد از دزدی دست برنمیدارد... بله، روزنامه راجع به فساد ممکن است حرف بزند، من و شما که مسئول هستیم باید اقدام کنیم؛ حرف دیگر چیست؟ وارد بشوید؛ [اگر] بلدیم اقدام کنیم، جلوی فساد را به‌معنای واقعی کلمه بگیریم.» (۱۳۹۴/۰۲/۰۹)

و نهایتاً اینکه مهم‌ترین بخش متولی برخورد با فساد، «دولت و قوه‌ی مجریه» است: «مهم‌ترین بخشی که میشود با فساد مبارزه کرد، دولت است. خود دولت هم این را قبول دارد و دنبال کرده است...گلوگاه‌‌های فساد باید گرفته شود. اینکه شما می‌بینید جنسی نباید وارد شود، امّا وارد میشود؛ نباید به کسی امتیازی داده شود، امّا داده میشود؛ اوّلین چیزی که به ذهن انسان میرسد، باید گمان وجود فساد و اراده‌‌ی فاسدی باشد. بنابراین در دستگاه‌‌های دولتی باید گلوگاه‌‌ها گرفته شود.» (۱۳۸۳/۰۴/۱۹) به همین دلیل هم رهبر انقلاب در دیدار اخیر خود با هیئت دولت، بر ضرورت برخورد قاطع با متخلفین از سوی دولت تأکید کرده و فرمودند: «وقتی کسی تخلّف میکند برخورد قاطع کنید... در همین شرکتهای صوری‌ای که درست کردند و آمدند به‌عنوان اینها ارز گرفتند، دستگاه امنیّتی باید دنبال کند، فعّال باشد، اینها را شناسایی کند، برخورد کند با اینها... برخورد جدّی بکنید. مردم استقبال میکنند از این برخورد. آقای رئیس‌جمهور راجع به وارد کردن خودرو، یک دستور خوبی دادند که بسیار خوب است. آقای دکتر روحانی! هرچه میتوانید از این کارها بکنید؛ این مردم را واقعاً خوشحال میکند و کمک میکند به پیشرفت کشور... واقعاً با فساد مبارزه بشود... باید برخورد کنیم بعد برخورد را به مردم بگوییم... برخورد قانونی قوی رضایت‌بخش بکنیم، بعد همین را به اطّلاع مردم برسانیم، بگوییم این کار اتّفاق افتاد؛ این خوب است؛ این درست است.» (۱۳۹۷/۰۴/۲۴)


* منتشرشده در شماره‌ی ۱۴۴ هفته‌نامه‌ی خط حزب‌الله