1394/03/02
بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در سى و دومین دوره مسابقات بین‌المللى قرآن کریم
بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم(۱)
الحمدلله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا محمّد و ءاله الطّاهرین.
خوشامد عرض میکنم به همه‌ی برادران و خواهران عزیز. حقیقتاً عطر قرآن در فضای زندگی میپیچد، وقتی که قرّاء و حفّاظ و اهل قرآن و مأنوسین با قرآن به پراکندن تلاوت آیات قرآن میپردازند. من از همه‌ی دست‌اندرکاران و فراهم‌آورندگان این مراسم خوب تشکّر میکنم؛ از قرّاء محترم تشکّر میکنم، از این کسانی که امروز برنامه اجرا کردند تشکّر میکنم.
امیدواریم که خداوند ما را اهل قرآن قرار بدهد. باید اهل قرآن شد؛ تلاوت قرآن مقدّمه است، هدف نیست؛ هدف، تخلّق به اخلاق قرآن است. از زوجات مکرّمه‌ی پیغمبر نقل شده است که درباره‌ی اخلاق پیغمبر این‌جور گفته‌اند: کانَ خُلقُهُ القُرآن؛(۲) اخلاق پیغمبر، قرآن بود؛ یعنی پیغمبر، قرآن مجسّم بود. رفتار ما، اخلاق ما، تخلّق شخصی ما برطبق قرآن باشد؛ این لازم است. تلاوت مقدّمه‌ی این است؛ فقط هم این نیست؛ علاوه بر شکل‌گیری شخصی برطبق قرآن، جامعه‌ی ما و محیط زندگی ما هم باید قرآنی بشود.
نگذاریم جاهلیّت، خود را بر جوامع ما و بر زندگی ما تحمیل کند؛ که کرده است. امروز دنیای اسلام در چنبره‌ی فشار نظامهای جاهلی رنج میبرد و درد میکشد. امروز دنیای اسلام دچار ضعف است، دچار فقر است، دچار اختلاف است، دچار جنگهای داخلی است، دچار مصرف‌کردن منابع و نیروهای عظیم درونی خود علیه خود است. این را بر دنیای اسلام تحمیل کرده‌اند؛ قرآن میخواهد ما را از فشار این تحمیل‌ها خارج کند؛ باید به اینجا برسیم. قرآن را فرا بگیریم، با قرآن اُنس بگیریم، در مقابل قرآن تسلیم باشیم، برای حرکت به سمت اهداف قرآنی عزم و اراده به‌خرج بدهیم؛ آن‌وقت میتوانیم. اگر یک قدم جلو برویم، خدای متعال به ما نیروی مضاعف میبخشد. این آن چیزی است که امروز ملّتهای مسلمان باید این را بفهمند؛ باید این را درک کنند؛ یک قدم برداریم، تجربه کنیم.
ما تجربه کردیم؛ ما ملّت ایران تجربه کردیم. در مقابل دشمنان اسلام و دشمنان قرآن تسلیم نشدیم، مقاومت کردیم؛ خدا به ما نیرو داد. هرچه بیشتر مقاومت کردیم، نیروی ما بیشتر شد؛ توانایی‌های ما بیشتر شد؛ امید ما به آینده بیشتر شد. این همان نسخه‌ی علاج دنیای اسلام است. یکی از چیزهایی که دشمنان اسلام در درون امّت اسلامی همیشه آن را دنبال کردند، امروز هم با شدّت دنبال میکنند، عبارت است از ایجاد اختلاف؛ جلوی این را باید گرفت. هر حنجره‌ای که در جهت اختلاف حرف بزند، بلندگوی دشمن است؛ چه خودش بداند، چه نداند. مراقب باشیم حنجره‌ی ما بلندگوی دشمنان اسلام و قرآن نشود؛ فریاد اختلاف سر ندهد. اختلاف مذهبی، اختلاف شیعه و سنّی، اختلاف عرب و عجم، اختلاف کشورهای گوناگون، اختلاف قومیّتها و ملیّتها و تعصّبهای ناسیونالیستی، چیزهایی است که دارند در بین جوامع مسلمان مشتعل میکنند. باید مقابل اینها ایستاد.
البتّه گفتن این حرفها آسان است، عمل کردنش دشوار است؛ لکن راه عمل وجود دارد، راه باز است. عامل اصلی عبارت است از عزم و اراده‌ی ما؛ تصمیم بگیریم؛ بصیرت و عزم دو عامل اصلی است. اوّلاً بصیرت داشته باشیم، دشمن را بشناسیم، دوست را بشناسیم. امروز در کشورهای اسلامی، کشورهایی هستند که مسئولان آن کشورها دچار خطای باصره‌اند؛ نمیتوانند دوست را از دشمن تشخیص بدهند. دشمن را دوست خیال میکنند، دوست را دشمن خیال میکنند؛ خب، انسان ضربه میخورد. یک‌چنین کشوری، با چنین نگاهی، با چنین بینشی، دچار ضربه میشود؛ بصیرت لازم است. قُل هذِه سَبیلی اَدعوا اِلَی اللهِ عَلی بَصیرَةٍ اَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنی.(۳) اگر بصیرت وجود داشته باشد، انسان راه را درست بشناسد، آن‌وقت عزم و اراده هم به‌خرج بدهد و نشان بدهد، راه، آسان پیموده خواهد شد؛ نصرت الهی یعنی همین؛ اِن تَنصُرُوا اللهَ یَنصُرکُم؛ از این واضح‌تر و از این صریح‌تر، چه میشود گفت؟ اِن تَنصُروا اللهَ یَنصُرکُم وَ یُثَبِّت اَقدامَکُم؛(۴) نصرت خدا یعنی همین؛ راه خدا را شناختن و پیدا کردن، دنبال آن رفتن، به توطئه‌ی دشمن، به تحمیق دشمن، به تحمیل دشمن تن ندادن. قرآن این را برای ما تأمین میکند.
این اجتماع قرآنی هرساله‌ی ما، بحمدالله اجتماع موفّقی است. بتدریج قرآن در جامعه‌ی ما حیات مجدّد خودش را پیدا کرده است. علاقه‌مندان به قرآن، متمسّکین به قرآن، کسانی که با قرآن خود را مأنوس میکنند، روزبه‌روز بحمدالله در جامعه‌ی ما گسترش پیدا میکنند. اینکه می‌بینید ما اصرار میورزیم بر حفظ قرآن، بر تلاوت قرآن، ایراد نکنند که اینها اصل نیست؛ ما هم میدانیم اصل نیست امّا اینها وسیله است؛ بدون این وسایل نمیشود به قرآن نزدیک شد. کسی که با معارف قرآن آشنا نیست، در قرآن تدبّر نمیکند، با قرآن مأنوس نیست، چطور میتواند در یک جامعه‌ای که میخواهد براساس قرآن حرکت کند، راهنمایی بدهد؟ روشنفکرهای ما باید با قرآن آشنا بشوند، جوانان ما باید با قرآن آشنا بشوند، انس با قرآن را زیاد کنند. وقتی این ذهن، ظرف معارف قرآن شد، آن‌وقت «از کوزه، برون همان تراود که در اوست». وقتی ذهن غنی شد از معارف قرآنی، اثر خودش را در زبان، در عمل، در تصمیم‌گیری، در تصمیم‌گیری‌های کلان، در رفتار نشان خواهد داد؛ این آن هدفی است که باید ما دنبال بکنیم. مسئولین کشور به مسئله‌ی قرآن همچنان با جدیّت بپردازند؛ این مسئله را کوچک نگیرید. شما جوانهای عزیزی که در صراط آموختن قرآن و تلاوت قرآن و انس با قرآن هستید، این راه را به‌طور جدّی پی بگیرید و دنبال کنید. قرآن، آینده را برای ما روشن میکند؛ قرآن، راه مستقیم و صراط مستقیم را برای ما آشکار میکند، ما را سعادتمند میکند.
بله، گفتیم دنیای اسلام امروز دچار ضعفهای زیادی است امّا خوشبختانه حرکت به سمت اسلام و قرآن در جوامع اسلامی شروع شده. این بیداری اسلامی که در کشورهای منطقه خودش را نشان داد، از بین‌رفتنی نیست؛ این بیداری وجود خواهد داشت، خواهد ماند و آثار خودش را ان‌شاءالله نشان خواهد داد. بیداری اسلامی یک حقیقتی است؛ این حقیقت ان‌شاءالله خودش را به‌طور روزافزونی نشان خواهد داد. البتّه علما وظیفه‌ی مضاعف دارند؛ روشنفکران وظیفه‌ی مضاعف دارند؛ نویسندگان، دانشجویان، دانش‌پژوهان از جمله شما قرّاء که مورد توجّه مردم هستید، وظیفه‌ی مضاعف دارید؛ بایستی بتوانید مردم را امیدوار کنید به آن راهی که قرآن شما را به آن بشارت میدهد.
ان‌شاءالله خداوند متعال شماها را موفّق بدارد و تأییداتش را شامل حال شما کند. ان‌شاءالله کشورهای مسلمان، ملّتهای مسلمان از قرآن بهره‌مند بشوند. ان‌شاءالله دولتهای مسلمان، حکّام مسلمان یک‌قدری با قرآن در عمل - نه فقط در ادّعا - نزدیک بشوند و ان‌شاءالله دنیای اسلام آینده‌ی سعادتمند خود را در سایه‌ی قرآن تجربه کند.
والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته
۱) این دوره از مسابقات روزهای بیست و پنجم اردیبهشت تا دوّم خرداد سال جاری در تهران برگزار شد. قبل از شروع بیانات معظّمٌ‌له، حجّت‌الاسلام علی محمّدی (رئیس سازمان اوقاف و امور خیریّه) گزارشی ارائه کرد.
۲) شرح نهج‌البلاغه، ج ۶، ص ۳۴۰
۳) سوره‌ی یوسف، بخشی از آیه‌ی ۱۰۸؛ «بگو: این است راه من، که من و هرکس پیروی‌ام کرد با بینایی به سوی خدا دعوت میکنیم...»
۴) سوره‌ی محمّد، بخشی از آیه‌ی ۷؛ «... اگر خدا را یاری کنید یاریتان میکند و گامهایتان را استوار میدارد.»
الحمدلله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا محمّد و ءاله الطّاهرین.
خوشامد عرض میکنم به همه‌ی برادران و خواهران عزیز. حقیقتاً عطر قرآن در فضای زندگی میپیچد، وقتی که قرّاء و حفّاظ و اهل قرآن و مأنوسین با قرآن به پراکندن تلاوت آیات قرآن میپردازند. من از همه‌ی دست‌اندرکاران و فراهم‌آورندگان این مراسم خوب تشکّر میکنم؛ از قرّاء محترم تشکّر میکنم، از این کسانی که امروز برنامه اجرا کردند تشکّر میکنم.
امیدواریم که خداوند ما را اهل قرآن قرار بدهد. باید اهل قرآن شد؛ تلاوت قرآن مقدّمه است، هدف نیست؛ هدف، تخلّق به اخلاق قرآن است. از زوجات مکرّمه‌ی پیغمبر نقل شده است که درباره‌ی اخلاق پیغمبر این‌جور گفته‌اند: کانَ خُلقُهُ القُرآن؛(۲) اخلاق پیغمبر، قرآن بود؛ یعنی پیغمبر، قرآن مجسّم بود. رفتار ما، اخلاق ما، تخلّق شخصی ما برطبق قرآن باشد؛ این لازم است. تلاوت مقدّمه‌ی این است؛ فقط هم این نیست؛ علاوه بر شکل‌گیری شخصی برطبق قرآن، جامعه‌ی ما و محیط زندگی ما هم باید قرآنی بشود.
نگذاریم جاهلیّت، خود را بر جوامع ما و بر زندگی ما تحمیل کند؛ که کرده است. امروز دنیای اسلام در چنبره‌ی فشار نظامهای جاهلی رنج میبرد و درد میکشد. امروز دنیای اسلام دچار ضعف است، دچار فقر است، دچار اختلاف است، دچار جنگهای داخلی است، دچار مصرف‌کردن منابع و نیروهای عظیم درونی خود علیه خود است. این را بر دنیای اسلام تحمیل کرده‌اند؛ قرآن میخواهد ما را از فشار این تحمیل‌ها خارج کند؛ باید به اینجا برسیم. قرآن را فرا بگیریم، با قرآن اُنس بگیریم، در مقابل قرآن تسلیم باشیم، برای حرکت به سمت اهداف قرآنی عزم و اراده به‌خرج بدهیم؛ آن‌وقت میتوانیم. اگر یک قدم جلو برویم، خدای متعال به ما نیروی مضاعف میبخشد. این آن چیزی است که امروز ملّتهای مسلمان باید این را بفهمند؛ باید این را درک کنند؛ یک قدم برداریم، تجربه کنیم.
ما تجربه کردیم؛ ما ملّت ایران تجربه کردیم. در مقابل دشمنان اسلام و دشمنان قرآن تسلیم نشدیم، مقاومت کردیم؛ خدا به ما نیرو داد. هرچه بیشتر مقاومت کردیم، نیروی ما بیشتر شد؛ توانایی‌های ما بیشتر شد؛ امید ما به آینده بیشتر شد. این همان نسخه‌ی علاج دنیای اسلام است. یکی از چیزهایی که دشمنان اسلام در درون امّت اسلامی همیشه آن را دنبال کردند، امروز هم با شدّت دنبال میکنند، عبارت است از ایجاد اختلاف؛ جلوی این را باید گرفت. هر حنجره‌ای که در جهت اختلاف حرف بزند، بلندگوی دشمن است؛ چه خودش بداند، چه نداند. مراقب باشیم حنجره‌ی ما بلندگوی دشمنان اسلام و قرآن نشود؛ فریاد اختلاف سر ندهد. اختلاف مذهبی، اختلاف شیعه و سنّی، اختلاف عرب و عجم، اختلاف کشورهای گوناگون، اختلاف قومیّتها و ملیّتها و تعصّبهای ناسیونالیستی، چیزهایی است که دارند در بین جوامع مسلمان مشتعل میکنند. باید مقابل اینها ایستاد.
البتّه گفتن این حرفها آسان است، عمل کردنش دشوار است؛ لکن راه عمل وجود دارد، راه باز است. عامل اصلی عبارت است از عزم و اراده‌ی ما؛ تصمیم بگیریم؛ بصیرت و عزم دو عامل اصلی است. اوّلاً بصیرت داشته باشیم، دشمن را بشناسیم، دوست را بشناسیم. امروز در کشورهای اسلامی، کشورهایی هستند که مسئولان آن کشورها دچار خطای باصره‌اند؛ نمیتوانند دوست را از دشمن تشخیص بدهند. دشمن را دوست خیال میکنند، دوست را دشمن خیال میکنند؛ خب، انسان ضربه میخورد. یک‌چنین کشوری، با چنین نگاهی، با چنین بینشی، دچار ضربه میشود؛ بصیرت لازم است. قُل هذِه سَبیلی اَدعوا اِلَی اللهِ عَلی بَصیرَةٍ اَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنی.(۳) اگر بصیرت وجود داشته باشد، انسان راه را درست بشناسد، آن‌وقت عزم و اراده هم به‌خرج بدهد و نشان بدهد، راه، آسان پیموده خواهد شد؛ نصرت الهی یعنی همین؛ اِن تَنصُرُوا اللهَ یَنصُرکُم؛ از این واضح‌تر و از این صریح‌تر، چه میشود گفت؟ اِن تَنصُروا اللهَ یَنصُرکُم وَ یُثَبِّت اَقدامَکُم؛(۴) نصرت خدا یعنی همین؛ راه خدا را شناختن و پیدا کردن، دنبال آن رفتن، به توطئه‌ی دشمن، به تحمیق دشمن، به تحمیل دشمن تن ندادن. قرآن این را برای ما تأمین میکند.
این اجتماع قرآنی هرساله‌ی ما، بحمدالله اجتماع موفّقی است. بتدریج قرآن در جامعه‌ی ما حیات مجدّد خودش را پیدا کرده است. علاقه‌مندان به قرآن، متمسّکین به قرآن، کسانی که با قرآن خود را مأنوس میکنند، روزبه‌روز بحمدالله در جامعه‌ی ما گسترش پیدا میکنند. اینکه می‌بینید ما اصرار میورزیم بر حفظ قرآن، بر تلاوت قرآن، ایراد نکنند که اینها اصل نیست؛ ما هم میدانیم اصل نیست امّا اینها وسیله است؛ بدون این وسایل نمیشود به قرآن نزدیک شد. کسی که با معارف قرآن آشنا نیست، در قرآن تدبّر نمیکند، با قرآن مأنوس نیست، چطور میتواند در یک جامعه‌ای که میخواهد براساس قرآن حرکت کند، راهنمایی بدهد؟ روشنفکرهای ما باید با قرآن آشنا بشوند، جوانان ما باید با قرآن آشنا بشوند، انس با قرآن را زیاد کنند. وقتی این ذهن، ظرف معارف قرآن شد، آن‌وقت «از کوزه، برون همان تراود که در اوست». وقتی ذهن غنی شد از معارف قرآنی، اثر خودش را در زبان، در عمل، در تصمیم‌گیری، در تصمیم‌گیری‌های کلان، در رفتار نشان خواهد داد؛ این آن هدفی است که باید ما دنبال بکنیم. مسئولین کشور به مسئله‌ی قرآن همچنان با جدیّت بپردازند؛ این مسئله را کوچک نگیرید. شما جوانهای عزیزی که در صراط آموختن قرآن و تلاوت قرآن و انس با قرآن هستید، این راه را به‌طور جدّی پی بگیرید و دنبال کنید. قرآن، آینده را برای ما روشن میکند؛ قرآن، راه مستقیم و صراط مستقیم را برای ما آشکار میکند، ما را سعادتمند میکند.
بله، گفتیم دنیای اسلام امروز دچار ضعفهای زیادی است امّا خوشبختانه حرکت به سمت اسلام و قرآن در جوامع اسلامی شروع شده. این بیداری اسلامی که در کشورهای منطقه خودش را نشان داد، از بین‌رفتنی نیست؛ این بیداری وجود خواهد داشت، خواهد ماند و آثار خودش را ان‌شاءالله نشان خواهد داد. بیداری اسلامی یک حقیقتی است؛ این حقیقت ان‌شاءالله خودش را به‌طور روزافزونی نشان خواهد داد. البتّه علما وظیفه‌ی مضاعف دارند؛ روشنفکران وظیفه‌ی مضاعف دارند؛ نویسندگان، دانشجویان، دانش‌پژوهان از جمله شما قرّاء که مورد توجّه مردم هستید، وظیفه‌ی مضاعف دارید؛ بایستی بتوانید مردم را امیدوار کنید به آن راهی که قرآن شما را به آن بشارت میدهد.
ان‌شاءالله خداوند متعال شماها را موفّق بدارد و تأییداتش را شامل حال شما کند. ان‌شاءالله کشورهای مسلمان، ملّتهای مسلمان از قرآن بهره‌مند بشوند. ان‌شاءالله دولتهای مسلمان، حکّام مسلمان یک‌قدری با قرآن در عمل - نه فقط در ادّعا - نزدیک بشوند و ان‌شاءالله دنیای اسلام آینده‌ی سعادتمند خود را در سایه‌ی قرآن تجربه کند.
والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته
۱) این دوره از مسابقات روزهای بیست و پنجم اردیبهشت تا دوّم خرداد سال جاری در تهران برگزار شد. قبل از شروع بیانات معظّمٌ‌له، حجّت‌الاسلام علی محمّدی (رئیس سازمان اوقاف و امور خیریّه) گزارشی ارائه کرد.
۲) شرح نهج‌البلاغه، ج ۶، ص ۳۴۰
۳) سوره‌ی یوسف، بخشی از آیه‌ی ۱۰۸؛ «بگو: این است راه من، که من و هرکس پیروی‌ام کرد با بینایی به سوی خدا دعوت میکنیم...»
۴) سوره‌ی محمّد، بخشی از آیه‌ی ۷؛ «... اگر خدا را یاری کنید یاریتان میکند و گامهایتان را استوار میدارد.»