بر پایه انگاره‌های فلسفه‌ی تاریخ

همایش «نظریه بیداری اسلامی در اندیشه سیاسی حضرت امام خمینی قدس‌سره‌الشریف و حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای مدظله‌العالی» ۲۴ اردیبهشت ماه سال جاری برگزار می‌شود. بر اساس فراخوان توسط دبیرخانه‌ی علمی همایش، اساتید و صاحب‌نظران و اندیشمندان حوزه‌ی بیداری اسلامی، مقاله‌های خود را به دبیرخانه ارسال کردند. متن زیر، چکیده مقاله‌ی یکی از مقاله‌های برگزیده‌ی این همایش است که توسط آقای متین محجوب، کارشناس ارشد اندیشه‌ی سیاسی در اسلام به رشته‌ی تحریر درآمده است:

فهم چیستی پدیده‌های اجتماعی وابسته به عوامل متعددی است که مؤثرترین آنها را می‌توان بستر معرفتی این شناخت، یا به عبارتی «فلسفه‌ی تاریخی» دانست که با پیش‌فرض‌های هستی‌شناسانه، درکی کلان‌تر را از تحولات، فرا روی انسان قرار می‌دهد.

فهم فرارخدادی پدیده‌ها و پیوسته‌انگاری رویدادها، دقیقاً همان مقوله‌ای است که تنها از زاویه‌ی نگاه فلسفه‌ی تاریخ به هستی میسر خواهد شد و این بدان معناست که ریشه‌ی بسیاری از نظریه‌های اجتماعی را نیز باید در فلسفه‌ی تاریخ جست‌وجو کرد.

در این میان فهم و تفسیر مقوله‌ی بیداری اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نیست. درک ابعاد و مقومات ماهوی این حرکت عظیم، عوامل محرک آن، سمت و سوی حرکت چنین خیزش تاریخ‌سازی و مسیر سیر آن، همگی پرسش‌هایی است که رسالت پاسخگویی به آنها را فلسفه‌ی تاریخ برعهده گرفته است. بر این اساس، فرضیه‌ی این مقاله نیز بر آن است که دیدگاه‌های آیت‌الله خامنه‌ای در خصوص بیداری اسلامی، به‌طور کامل بر یک هندسه‌ی معرفتی از شناخت سیر تطور تاریخ استوار است و بازخوانی نظام‌مند این نظریات در این دستگاه معرفتی می‌تواند تصویری گویاتر و البته کلان‌نگر را از این واقعیت به نمایش بگذارد.

واژگان کلیدی:
بیداری اسلامی، فلسفه‌‌ی تاریخ، نظام اراده‌ها، فرجام قدسی تاریخ، نبرد حق و باطل