آفتاب در مصاف عنوان کتابی است که انتشارات انقلاب اسلامی در سال ۱۳۹۲ روانه بازار نشر کرد. مخاطب در این اثر بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره واقعه عاشورا و قیام سیدالشهدا علیه‌السلام را به‌طور موضوعی و دسته‌بندی در اختیار دارد. این کتاب در شش فصل «کلیات»، «امام حسین علیه‌السلام»، «عاشورا»، «یاران عاشورا»، «دشمنان عاشورا» و «زیارات و ادعیه» گردآوری شده است. رسانه KHAMENEI.IR در یادداشتی از سرکار خانم لیلا مهدوی، نویسنده و فعال حوزه کتاب به معرفی این کتاب پرداخته است.امام حسین علیه‌السلام خیر کثیر است و عاشورا صحنه برخورداری از این خیر تمام نشدنی. عاشورا صحنه‌ای تکرار نشدنی و البته تمام نشدنی است. واقعه عاشورا آغازیست که تا ابدیت در جریان است و چه در حیات معنوی و معرفتی و چه در سبک زندگی و چه به لحاظ سیاسی و عبادی در زندگی مردم ساری و جاری‌ست. کتاب «آفتاب در مصاف» ماحصل یک تفکر است که منجر به پدید آمدن یک سلسله تفکر در مفاهیم عاشورایی و البته سبک زندگی و نگاه سیاسی میگردد.
واقعه عاشورا هم به لحاظ معرفتی و هم به لحاظ سیاسی، یک الگو و راه زندگی ست. این که حرکت امام حسین علیه‌السلام چه از زمان مرگ معاویه و سرباز زدن از بیعت با یزید آن هم بعد از صلح امام حسن علیه‌السلام و پیامدهای سیاسی آن و در ادامه هجرت از مدینه به سمت مکه و بعد از آن بهم خوردن مناسبات سیاسی در مکه و دعوت اهل کوفه، که همه در طول و مؤثر در قیام عاشورای امام است و تا چه حد در زندگی عقیدتی-سیاسی مؤمنین تأثیرگذار است نیازمند یک مطالعه عمیق و گسترده از زمان صلح امام حسن علیه‌السلام تا واقعه عاشورا و پیامدهای آن است.
یکی از آثاری که قیام امام حسین علیه‌السلام را همه جانبه مورد بررسی قرار می دهد «آفتاب در مصاف» است که در شش بخش اصلی و زیر فصلهای مجزا، به تفکیک از سخنان رهبر معظم انقلاب گردآوری شده و بیانات بر اساس موضوع و مضمون دسته‌بندی و تدوین شده است.
این اثر به گونه‌ای به رشته تحریر درآمده است که به وجوه مختلف سیاسی، فرهنگی و عاطفی عاشورا، بر مبنای زبان روایی شیوا و خوشخوان، می‌پردازد. کتاب در شش محور اصلی و البته زیر فصلهای منظم نگارش شده است تا دست مخاطب را در مراجعه‌های موضوعی به کتاب بر اساس نیازش باز بگذارد.
محور اول کلیات است.
این بخش در واقع به عوامل پیش از قیام می‌پردازد و عوامل مؤثر در پیدایش قیام امام حسین را معرفی و بررسی می‌نماید.
محور دوم- امام حسین علیه‌السلام
در این بخش از کتاب درباره خود شخصیت امام حسین ورای قیام عاشورا صحبت میشود. در واقع تفکر امام حسین و همین‌طور سیره فکری و عملی امام و البته ناگفته هایی از شخصیت امام مطرح میشود. این که امام به عنوان پیشوا و در شرایط فرهنگی-سیاسی آن دوران چه ویژگی‌هایی داشتند و این ویژگی‌ها چه تأثیری بر یاران امام داشت، بیان شده است.
محور سومی که در آفتاب در مصاف مطرح میگردد واقعه عاشوراست.
تمامی آن نکاتی که درباره شکل گیری قیام مؤثر بوده‌اند از زمان مرگ معاویه و بیعت نکردن با یزید و قبل از آن و همین طور شرایط سیاسی مکه در روزهایی که امام حسین در مکه و در مجاورت کعبه بودند و همین طور مناسبات سیاسی شهر کوفه، تعامل امرای شهرها با هسته مرکزی حکومت و علل تصمیم امام برای حرکت به سمت کوفه به مثابه قیام، جمع آوری شده است. یکی از مهمترین سؤالاتی که در ذهن جوان مسلمان شکل میگیرد این است که چرا امام حسین مدینه را ترک کردند و حتی مهمتر از آن این سؤال مطرح است چرا وقتی قرار است مکه سرزمین امن باشد امام دعوت کوفیانی که پیشتر در زمان حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام و بعد حضرت امام حسن مجتبی علیه‌السلام در امتحان رد شده‌اند را باز مورد آزمون قرار میدهند؟ این بخش از گردآوری بیانات می‌تواند به خوبی به حل معمای ذهنی جوانان و البته آحاد جامعه پاسخ دهد.
محور چهارم یاران عاشوراست.
یکی از سوالات بی‌شمار درباره عاشورا، موضوع دوست و دشمن است. چه بسا کسانی که در صفین در رکاب حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام بودند و بعد در روز عاشورا به صف دشمن درآمدند و چه یارانی که در صفین تیغ بر سپاه امیرالمؤمنین علیه‌السلام کشیدند و بعد عصر عاشورا برای امام سرباختند.
یکی از محورهایی که می تواند در پاسخ به سؤالات سیاسی مؤثر و پراهمیت باشد یاران عاشورایی امام است.
عاشورا قرار است درس زندگی بدهد. چه باید کرد که دوست امام بود و به امام اقتدا کرد؟ چه سبک زندگی و چه تفکری می تواند زهیر را به مرتبهای برساند که امام در طلب او باشد یا چرا عبدالله ابن جعفی جا می‌ماند؟ این که طرماح از هست و نیست مادیاش می تواند بگذرد اما از جانش نمی‌تواند، یعنی چه ظرفیت وجودی داشته است؟ تفاوت حضرت عباس با برادرانش محمد حنفیه یا عمر اطرف در چه بود و بی‌شمار سؤالاتی درباره ویژگی‌های یاران امام حسین مطرح میشود.
در محور بعد دشمنان امام حسین مطرح میشوند.
«بسم الله الرحمن الرحیم
نامه‌ای است به حسین ابن علی از سوی شیعیان او از مؤمنان و مسلمانان اما بعد، بشتاب، زیرا که مردم منتظر شما هستند و همه بر شما اتفاق نظر دارند، پس بشتاب بشتاب! و باز بشتاب بشتاب! و السلام»
« باغها سرسبز گشته و میوهها رسیده است، پس هرگاه که اراده کردی بیا که سربازان آماده برای یاری تو در انتظار نشستهاند، والسلام.»
چرا زعمای شهر کوفه که بعضی از آن ها قاریان قرآن و فضلا و فقهای اهل کوفه بودند به سپاه عمرابن سعد پیوستند؟
چرا کوفیانی که با جان و دل از امام خواسته بودند، البته تمام امضا کنندگان نامه‌ها در صف دشمن نشدند و برخی به طرق مختلف و در منازل میان مکه تا کوفه به کاروان امام پیوستند، اما در این میان و به لحاظ کمیت آن دسته که در لباس دشمن شدند و در برابر امام تیغ کشیدند، بسیار بسیار فزونی دارند. این ها خود را مؤمنانی می‌پنداشتند که در حال عبادتند. در این بخش از بیانات، خصایص و تفکراتی مورد بحث قرار گرفته که منجر به «دشمن» شدن گشته است.
محور ششم به دعاها و زیارت‌های مربوط به عاشورا اختصاص دارد.
یکی از راه های معرفتی و دستیابی به شناخت خصوصاً در شرایط سیاسی جامعه بعد از واقعه عاشورا استفاده از ادعیه و زیارت‌ها بوده است که هر کدام از آن‌ها تأثیر خاصی در شکل‌گیری نهضت و زنده نگاه داشتن عاشورا داشته است.
ویژگی اساسی «آفتاب در مصاف» این است که محورهای یاد شده هم سو و هم راستا و مرتبط با یکدیگر و در طول هم قرار دارند که به یک انسجام مناسب رسیده است؛ با این همه امکان دستیابی موضوعی بر دادههای این اثر را برآورده می‌کند.