عماد افروغ:
ابزار تفرقه و اتحاد در خود ما است
ابزار تفرقه و اتحاد در خود ما است
» بازگشت به صفحه‌ی حج
- با توجه به مدت زمان طولانی بین ثبت نام و اعزام حجاج در ایران، سازمان حج و زیارت و نهادهای مربوط چگونه می‌توانند به آمادگی حجاج برای این سفر معنوی کمک کنند؟
اگر هم سازمان حج و زیارت بخواهد در این زمینه کاری انجام دهد، شدنی نیست، زیرا باید دراین مدت معرفت دینی حجاج بالا رود که جزو وظایف سازمان حج و زیارت نیست ولی به طور کلی چند کار را می‌تواند انجام دهد. به نظر می‌ر‌سد که ما دراین سفر روحانی به ارتقای معرفت دینی کمتر اهتمام داریم و تنها به بعد مناسکی حج می‌پردازیم. باید دقت کنیم که حج فرصت مغتنمی است که مربوط به وحدت جهان اسلام می‌شود و باید یک کار اساسی انجام گیرد و سازوکاری تعبیه شود تا مسلمانان کشور ما با سایر مسلمانان ارتباط برقرار کنند، مثل اینکه هر کاروانی مترجم داشته باشد؛ تا مشکلات جهان اسلام احصاء و مسئله ضرورت وحدت تقویت و مورد توجه همه قرار گیرد. برقراری ارتباط با سایر مسلمانان در مراسم حج باعث خواهد شد که نوع نگاه ما به سایر مسلمانان انتقال یابد و ما نیز از نوع نگاه مسلمانان غیر ایرانی باخبر شویم. اگر قرار باشد به وحدت جهان اسلام فکر کنیم و مقابل ترفندهای تفرقه انگیز استکبار واکسینه شویم و مقابله کنیم، باید چالش‌های جهان اسلام را از طریق مراسم حج بشناسیم.
نکته دیگر قابل توجه این است که معمولا وهابی‌های عربستان در حال شبهه‌اندازی بین مسلمانان ایرانی هستند و در صدد القای شبهه هستند و روی زوار ایرانی مخصوصا جوانان کار می‌کنند ولی متاسفانه برای مقابله با این کار هیچ عملی انجام نمی‌دهیم. در این زمینه باید پاسخ‌هایی در اختیار حجاج قرار دهیم تا ضمن حفظ وحدت، حجاج به پاسخ‌های مبنایی مسلح شوند که هم از طرف مقابل شبه‌زدایی شود و هم القای فرهنگ اصیل شیعی صورت گیرد. اما آنها با جزوات و کتاب‌هایی که هر ساله بین حجاج پخش می‌کنند در صدد این کار هستند. به عقیده من در سال‌های اول حاجیان ما فعال‌تر عمل می‌کردند و نه تنها از وهابی‌ها فرار نمی‌کردند بلکه این وهابی‌ها بودند که از حجاج ما فراری بودند؛ بنابراین ما باید برای این مراسم نقشه داشته باشیم و در این راستا کتب و جزواتی را منتشر و حاجی ایرانی را مسلح کرده تا به استقبال گفت و گو با آنان بروند و مسایل جهان اسلام را مطرح و ترفندهای دشمنان را خنثی کنند.
-پس این نظر را که حج را صرفا در مناسک محدود می داند قبول ندارید؟
به نظر من حاجی نباید تنها به فکر مناسک باشد بلکه باید سعی کند که معرفت خود را در سایر ابعاد مثل فرهنگ ، سیاست و مکانیزمی که برای این انتقال فرهنگ کمک کننده است، بالا ببرد.
-رهبر انقلاب در توصیه‌های خود به کارگزاران حج به این مسئله تاکید داشته‌اند که ابزار تفرقه شناسایی و کنار گذاشته شود؛ به نظر شما مصداق این ابزار چیست؟
به عقیده من ابزار تفرقه در خود ما است. من دیده‌ام که بعضی از حجاج از سرگذاشتن بر فرش اکراه دارند و حتما باید جایگاه خود را طوری تنظیم کنند که سر بر سنگ بگذارند. همان‌طور که امام (ره) فرمودند این باعث وهن است. اصالت با مبانی اعتقادی و مشترکات است. خدا ،پیامبر، معاد، نماز، حج، زکات مان و ... مشترک است و ما باید به این مشترکات توجه کنیم، نه به نقاط افتراق. برای یک بار نگاه‌مان به امیرالمومنین (ع) را تغییر دهیم. تا کنون حضرت امیر (ع) عامل هویت‌بخش ما شیعیان بود. بیاییم به حضرت امیرالمومنین به عنوان محور اتحاد شیعه و سنی نگاه کنیم. آیا حضرت علی (ع) نمی‌توانند عامل وحدت شوند؟ ما فقط به علی (ع) افتخار می‌کنیم از این باب که ما را از اهل سنت جدا می‌کند، در صورتی که حضرت محورهای وحدت بخش را در اختیار ما گذاشته است. ما باید مسایل اختلافی را به گفت‌و‌گو بگذاریم و دعواها را از سطح توده به سطح علما بکشانیم.
اگر این طور شود دعوای فیزیکی شیعه و سنی محو می‌شود. اگر به عوامل وحدت بخش و ضرورت وحدت بین جهان اسلام بیشتر توجه کنیم و از رفتارهای مسلکی و بیشتر افراطی پرهیز کنیم وحدت را برقرار کرده‌ایم. ولی متاسفانه ما بیش از حد به مناسک‌ها توجه داریم تا معرفت.
باید حد وجوه ممیز و اختلاف‌بخش را درک کنیم و بیش از حد با آنها برخورد نکنیم و آن را به علمای مذاهب واگذار کنیم تا راجع به آن گفت‌و‌گو شود که این مستلزم این است که مقداری نوع نگاه‌مان را تغییر دهیم و به لایه‌های زیرین توجه بیشتر کنیم؛ هرچه توجه به لایه‌های زیرین بیشتر شود مطمئن باشید بازتاب روی لایه‌های رویین بیشتر خواهد بود و دعوا و اختلاف از بین می‌رود. علمای هر دو مذهب باید به این مسئله توجه داشته باشند ولی این بدان معنا نیست که ما حاجی را مجهز به پاسخ بسیاری از شبهات نکنیم.
-یکی از دغدغه‌های رهبر انقلاب مظلومیت نظام جمهوری اسلامی در عین اقتدار است و مراسم حج را فرصتی برای بیرون آمدن نظام جمهوری اسلامی از این مظلومیت دانستند؛ راهکار بیرون آمدن از این مظلومیت در مراسم حج چیست؟
ما با دست خودمان موجب مظلومیت جمهوری اسلامی ایران شده‌ایم، ما فرصت‌های زیادی داریم تا نه تنها مظلوم واقع نشویم بلکه نظام خود را به دنیای اسلام عرضه کنیم. ما باید از ادبیاتی استفاده کنیم که مطابق فرهنگ تشیع است و آن ادبیات نهج‌البلاغه است. ما قومی هستیم که هم سابقه کهن فرهنگی داریم و هم با آموزه‌های ائمه آشنا هستیم. آموزه‌های ائمه اجازه پرخاش و عصبانیت و برخورد فیزیکی را به ما نمی‌دهد. این قبیل اعمال نشان می‌دهد که ما از آن معرفت دینی اصیل فاصله گرفتیم. من زمانی به عنوان مبلغ می‌رفتم و با زبان انگلیسی با مسلمانان ارتباط برقرار می‌کردم و می‌دیدم که چه زمینه‌هایی وجود دارد. در مراسم حج زمینه برای یک رفتار دوستانه و برادرانه بسیار فراهم است. برای نیل به این اهداف باید در اعزام کاروان ها دقت فراوان شود. اساتید و علمای مجهز به عربی و انگلیسی انتخاب شوند، کسانی که اسلام و فرهنگ تشیع را خوب می‌شناسند و فرصت‌های اتحاد را به خوبی درک می کنند، این افراد اعزام شوند. متاسفانه مقداری برخورد سیاسی و قدرت‌زدگی و سطحی ما را از اهداف‌مان دور کرده است. البته من به سیاست باور دارم و معتقدم که باید به لایه‌های درونی آن باور داشت و با نگاه دینی و اخلاقی به سیاست نگاه کرد و این همان نگاه امام (ره) است که می‌توانیم هم مسایل خود و گرفتاری‌های خود را با مسلمانان غیر ایرانی در میان بگذاریم و هم از مشکلات آنها با خبر شویم و پایه یک ارتباط عمیق را بنیان بگذاریم و آن را به اوقات غیر حج تسری دهیم و باعث برطرف شدن مشکلات جهان اسلام شویم. لذا باید از اساتید و صاحبنظران و روشنفکران که دغدغه وحدت دارند کمال استفاده را بکنیم و حج را از این حالت صرف توده ای در بیاوریم. کسی در واحب بودن مناسک حج تردیدی ندارد ولی اگر قرار باشد یک نگاه حکیمانه‌ای به حج شود نیاز به یک عینک تازه و کار بیشتر و انتخاب افراد خاص و روشنفکر و حقیقت‌گرا نسبت به این مسئله است و هر کسی که انتخاب می‌شود تنها یک بار انتخاب شود و سعی شود عادت نشود.
امان از عادت، عادت‌های ناموجه مانع رشد جمهوری اسلامی شده است. اصلا قرار نیست افراد به صورت حرفه‌ای همراه کاروان‌ها باشند و یک شکل و فرم صورت دهد.
امان از شکل‌گرایی که کمر نظام را خم می‌کند. ظاهرش درست ولی محتوا ندارد. باید براساس محتواگرایی افرادی انتخاب شوند تا هم چالش‌ها را احصاء کنند و هم نگاه حکیمانه نظام جمهوری اسلامی ایران را به سایر مسلمانان انتقال دهند.
-فکر می‌کنید خروج از قواعد فعلی راهگشاست؟
این روش کارایی دارد من این را تجربه کرده‌ام معتقدم که نتیجه بخش خواهد بود.
» بازگشت به صفحه‌ی حج