طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن | خلاصه جلسه سیزدهم: تأثیرات روانی توحید

تأثیرات نگاه توحیدی در دل خویشتن!

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ماه مبارک رمضان سال ۱۳۵۳ در مسجد امام حسن علیه‌السلام  مشهد جلساتی با عنوان «طرح کلی اندیشه‌ی اسلامی در قرآن» داشته‌‌اند و طی آن به «تبیین پایه‌های تفکر اسلامی» بر مبنای آیات قرآن پرداخته‌اند. ایشان با اشاره به اهمیت این مباحث گفته‌اند: «این جلسات، پایه‌های فکری برای ایجاد یک نظام اسلامی است.» ۸۱/۴/۴ پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR در سال ۱۳۹۴ در هفت گزیده بیانات جلسات ابتدایی این سخنرانی‌ها را که به موضوع «ایمان» اختصاص داشته است را منتشر کرده است. اکنون و به مناسبت فرارسیدن ماه رمضان المبارک ۱۴۴۱ مجموعه‌ی جدید این سخنرانی‌ها که به مبحث «توحید» اختصاص دارد، منتشر میگردد.

https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/home/rect-1-n.gif در آخرین جلسه‌ی مبحث توحید از سلسله جلسات ماه مبارک مسجد امام حسن مجتبی علیه­‌السلام، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در خصوص تأثیراتی که اعتقاد به توحید در روح انسان می­گذارد سخن به میان می­‌آورند؛ ایشان در ابتدا دو فایده این بحث را بیان می­کنند؛ اولاً؛ «توحید را می­شناسیم». ثانیاً «خودمان را می­شناسیم که موحدیم یا موحد نیستیم. محکی‌ست برای شناختن مایه‌­ی توحید در دل خویشتن.»

ایشان تأثیرات روانی توحید را در چند جمله خلاصه می­کنند:
۱. انسان موحد «دارای وسعت افق دید می­شود . موحد از تنگ‌ نظری­‌ها، از کوته­‌بینی­‌ها، از نزدیک­‌بینی­‌ها آسوده و راحت است.»
۲. انسان موحد «می­داند که فکر توحیدی به درازای عمر بشر دارای قلمرو است.»
۳. «آدم موحد افق دیدش در مسائل مادی و نیازهای پست و حقیر خلاصه نمی­شود، متوقف نمی­گردد.»
۴. «آدم موحد در مقابل خود وقتی نگاه می­کند، در کنار نیاز­های مادی، ده­‌ها نیاز، صد­ها نیاز از عظیم‌­ترین و عزیز­ترین نیازهای انسان را می­بیند. تمام ذهنش و فکرش و حواسش، منحصر و متوقف نیست در نیازهای پست و حقیر کوچک، آنگونه که انسان‌های در باطن مادی، اگر چه در ظاهر الهی، در ظاهر معنوی، خودشان را در آن محبوس و زندانی کرده‌­اند.»
۵. «آدم موحد وقتی که نگاه می­کند، آینده را در مقابل خود بی­‌نهایت وسیع می­بیند.... موحد برای دنیا آخری قائل نیست. برای خاطر اینکه آخر دنیا را متصل به آخرت می­بیند.»
۶. «از جمله تأثیرات توحید در روان یک موحد این است که ریشه‌ی ترس را در او می­‌خشکاند.» ایشان در ادامه بیان می­کنند که «ترس­ها ریشه­‌ی بدبختی­‌ها در زندگی انسان­‌هاست.»
و سپس به ذکر شاهد مثال­‌هایی در طول تاریخ می­پردازند که ترس موجب رشد جنایت­‌ها و فاجعه­‌ها و جلوگیری از فضلیت­ها شده است، در نهایت همین بحث را در آیات ۱۷۲ تا ۱۷۵ سوره‌ی آل عمران بیان می­کنند:
 

جلسه سیزدهم: تأثیرات روانی توحید
تأثیرات نگاه توحیدی در دل خویشتن!

آیات این جلسه

آیات ۱۷۲تا ۱۷۵ سوره‌­ی مبارکه­‌ی آل عمران

 

واژگان کلیدی

 
 

ترس

 
 

تاثیر روانی توحید

 
 

وسعت نگاه

 
 

انسان موحد

 

آیه

نکات کلیدی

الَّذینَ اسْتَجابُوا لِلّهِ وَ الرَّسُولِ مِنْ بَعْدِ ما أَصابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذینَ أَحْسَنُوا مِنْهُمْ وَ اتَّقَوْا أَجْرٌ عَظیمٌ(۱۷۲)

آنانکه پس از برداشتن زخم (در میدان‌های جهاد) به ندای خدا و پیامبر پاسخ مثبت می‌­گویند. برای گروهی از ایشان که نیکویی کرده و تقوا گزیده‌اند پاداشی بزرگ است.

- این آیه مربوط به جنگ احد است، در جنگ احد یک عده‌­ای گریخته بودند و پیغمبر خدا این‌ها را صدا زد، عده­‌ای می­ترسیدند، نمی­‌آمدند و عده­‌ای با اینکه زخمی بودند، آمدند..... عده‌­ای استجابت کردند و دعوت خدا و رسول را پذیرفتند و عده­‌ای نپذیرفتند و گریختند. این آیه، پاداش و مزد آن عده‌­ای را که نگریختند و پذیرفتند و اجابت کردند، بیان می­کند.

 الَّذینَ قالَ لَهُمُ النّاسُ إِنَّ النّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزادَهُمْ إیماناً وَ قالُوا حَسْبُنَا اللّهُ وَ نِعْمَ الْوَکیلُ(۱۷۳)

آنهایی که، افرادی به آنان گفتند: مردم بر ضد شما گرویده‌­اند، بترسید! این گفته بر ایمانشان افزود و گفتند: خدا ما را بس است و او نیکو پشتیبان و کارگزاری است.

- مؤمنی که پاداش و مزدش را ما در آیه­ی قبل گفتیم، این جور مؤمنی­‌ست که وقتی خیرخواهان و مصلحت اندیشان به آنان گفتند [خلائق علیه شما گرد آمده‌اند، توطئه کرده­‌اند] آنها در جواب چه گفتند؟ اولاً ایمانشان از این مطلب زیاد شد. از توطئه‌ی دشمن ایمان مؤمن زیادتر بشود، خیلی جالب است. اول ایمانشان زیاد شد، بعد گفتند: خدا ما را بس، و خوب وکیلی­‌ست خدا. خوب کسی‌ست که می‌تواند انسان کارش را به او بدهد.

- خدا ما را بس است. یعنی چه خدا ما را بس است؟.... یعنی ولو به کام دنیا نرسیم، خدا از ما راضی باشد، ما را بس.

فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَة مِنَ اللّهِ وَ فَضْل لَمْ یَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَ اتَّبَعُوا رِضْوانَ اللّهِ وَ اللّهُ ذُو فَضْل عَظیم(۱۷۴)

بر اثر این روحیه، به قلمروی از نعمت و فضل خدا در آمدند. و هیچ بدی (و نگرانی) به آنان نرسید و به پیروی از خشنودی خدا دل بستند. و خدا دارای فضل بزرگی است.

- همین آدمها اولاً که جایگاهشان نعمت خدا شد، بدی و ناراحتی و گزند هم به اینها نرسید و خوشحال و مسرور شدند.....آنجا برگشتند به طرف نعمت خدا، نعمت بی زوال، فضل بی پایان، فضلی که هیچ‌­گونه بدی در آن نیست، راحتی که هیچ شائبه‌­ی ناراحتی و گزند در آن نیست. هیچ بدی به اینها نرسید.

إِنَّما ذلِکُمُ الشَّیْطانُ یُخَوِّفُ أَوْلِیاءَهُ فَلا تَخافُوهُمْ وَ خافُونِ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ(۱۷۵)

جز این نیست که اینان همان شیطان­‌اند که فقط دوستان و همدستان خود را می­ترسانند. پس از آنان نترسید (و به تهدید آنان وَقعی مَنِهید) و از من بترسید (و به فرمان من سر نهید) اگر مؤمن می‌­باشید.

- ترساننده‌­ی تو از دشمن خدا، شیطان است و شیطان می­ترساند. اما تو را؟ آیا تو از گفته‌­ی شیطان به ترس می­روی؟ ترسیده می­شوی؟ بسته به این است که تو چه کسی باشی. او دوستان خود را موفق می­شود که بترساند. تو اگر دوست او بودی، می­ترسی؛ اگر دوست او نبودی، نمی­ترسی.

https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/home/rect-1-n.gif بخشی از بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در روز ۵۳/۰۷/۰۹ در مسجد امام حسن علیه‌السلام مشهد:
مهمترین تأثیر روانی توحید در روح یک انسان این است که در راه خدا، در راه تکلیف، در راه آنچه که هدف وجود خود تشخیص می­دهد، از دشمنان این راه نهراسد. نمی­گویم ضعف اعصاب نداشته باشد، گاهی دلش هم اضطرابی پیدا نکند، نه؛ ترس فعال نداشته باشد، بیم فعال نداشته باشد. ترس و بیمی که او را از پیمودن راه خدا باز بدارد، در وجود او نباشد. این ترس­ها، این بیم­‌ها، این هراس‌­هایی که جلوگیر فضیلت­‌هاست، زمینه­‌ی بسیار خوب رشد نامردمی­‌هاست، رشد جنایت­ها و فاجعه­‌هاست، این ترس­‌ها و بیم­‌ها را به یک کناری بیندازد.