در دیدار ۳ ساعته‌ی عصر امروز (چهارشنبه) هزاران نفر از دانشجویان با رهبر معظم انقلاب اسلامی، نمایندگان تشکلهای «علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و صنفی دانشجویان» حدود دو ساعت به بیان دغدغه‌ها و دیدگاه‌های خود درباره‌ی مسائل مختلف روز پرداختند و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نیز نکات مهمی درباره‌ی مسائل مطرح‌شده و نیز موضوع راهبردی «چگونگی ورود جوانان به میدان و شتاب یافتن حرکت عمومی کشور برای تحقق چشم‌انداز روشن انقلاب اسلامی» بیان کردند.
رهبر انقلاب اسلامی در ابتدای سخنان خود، دانشجویان و جوانان را به بهره‌گیری از فرصت کم‌نظیر ماه مبارک رمضان برای تقویت رابطه با خداوند متعال توصیه کردند و گفتند: این فرصت مغتنم انس با قرآن و نماز و دعا را به یک عادت نیکو و ماندگار تبدیل کنید.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه، جلسه‌ی دانشجویی امروز را جلسه‌ای پرنشاط، و روحیه‌ی جوانی و سرزندگی را موجب پیشرفت و استفاده از فرصتها در کشور برشمردند و افزودند: در مطالبتان غالباً دردها و نگرانی‌ها را بیان کردید، من نیز با بیان نگرانی‌ها و اشکالها کاملاً موافقم ولی توجه داشته باشید اگرچه روحیه‌ی نشاط و طلبکاری خیلی خوب است اما در بیان تعابیر و انتقادها باید دقت کنید چراکه بی‌دقتی در بیان، علاوه بر مؤاخذه‌ی خدایی، آثار نامطلوب دیگری خواهد داشت.
رهبر انقلاب اسلامی سپس با اشاره به چند مورد از مطالب دانشجویان و در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه «آیا اشکالات و کمبودهای کنونی ناشی از اشکال ساختار است یا ضعف کارگزاران» گفتند: ساختار قانون اساسی ساختار خوبی است و اشکالی ندارد، البته در همه‌ی کشورها از جمله در کشور ما ساختارها در طول زمان تکمیل و نواقص و خلأهای آنها برطرف میشود، همانند اینکه در گذشته، مجمع تشخیص مصلحت نظام وجود نداشت اما امروز وجود دارد.
ایشان درخصوص ایده‌ی «نظام پارلمانی» خاطرنشان کردند: این مسائل را در مجمع بازنگری قانون اساسی به تفصیل بحث کردیم و به این نتیجه‌ی امروز رسیدیم، چراکه مشکلات نظام پارلمانی برای کشور بیش از مشکلات نظام ریاستی است.
رهبر انقلاب در جمع‌بندیِ پاسخ به این سؤال تأکید کردند: در ساختار مشکلی وجود ندارد البته امکان کم و زیاد کردن آن وجود دارد، اما کارگزاران، اشکالها، کوتاهی‌ها، ناتوانی‌ها و سلایق گوناگونی دارند که نتیجه‌ی آن، این کمبودها میشود. البته اشتباه‌های ما مسئولان مانند اشخاص عادی نیست و شکافهای بزرگی در متن جامعه ایجاد میکند.
نکته‌ی بعدی که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به آن پرداختند، انتقاد یکی از دانشجویان از روند نامناسب خصوصی‌سازی‌ها و درخواست توقف آن بود.
ایشان با اشاره به خطاهای بزرگ انجام‌شده در زمینه‌ی خصوصی‌سازی، گفتند: بنده در این خصوص مکرراً تذکراتی داده‌ام که در برخی موارد منجر به اصلاح یا توقف کار نیز شده است، اما اصل خصوصی‌سازی نیاز مبرم اقتصاد و کشور ما است و نباید جلوی آن گرفته شود، بلکه باید جلوی لغزشها و خطاها در خصوصی‌سازی گرفته شود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پاسخ به یکی دیگر از مطالب مطرح‌شده در این جلسه، تأکید کردند: من همواره جریان جوان انقلابی را تأیید کرده و میکنم، البته این به معنای تأیید یک کار خلاف یا غلط نیست که ممکن است از تعدادی جوان انقلابی سر بزند. بنابراین من خطا را تأیید نمیکنم اما جوان انقلابی را حتماً تأیید میکنم و اگر چیزی غیر از این نقل شد، حتماً آن را قبول و باور نکنید.
«اقدام برخی‌ها در نسبت دادن تصویب برجام به رهبری» سؤال دیگر یکی از دانشجویان بود که رهبر انقلاب اسلامی درباره‌ی آن گفتند: شما البته چشم و هوش دارید و همه‌چیز را میفهمید. در آن نامه‌ای که درباره‌ی برجام به مسئولان نوشتم مشخص است که تصویب باید چگونه باشد؛ در آن نامه شرایطی ذکر شده که در آن صورت، تصویب میشود.
ایشان افزودند: البته اگر آن شرایط و خصوصیات اجرا و اعمال نشد، وظیفه‌ی رهبری این نیست که وسط بیاید و بگوید برجام نباید اجرا شود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: این بحث که وظیفه‌ی رهبری در این‌گونه مواقع اجرایی چیست، مقوله‌ای است، اما معتقدم در زمینه‌های اجرایی نباید رهبری وارد میدان شود و کاری را اجرا کند یا جلوی آن را بگیرد، مگر در مواردی که به حرکت کلی انقلاب ارتباط پیدا میکند که در آنجا وارد میشویم.
ایشان خاطرنشان کردند: من به برجام به آن صورتی که عمل و محقق شد، خیلی اعتقادی نداشتم و بارها نیز به خود مسئولان این کار از جمله به آقای رئیس‌جمهور و وزیر محترم امور خارجه این مطلب را گفتیم و موارد زیادی را به آنها تذکر دادیم.
رهبر انقلاب اسلامی یک توصیه‌ی روشی نیز درباره‌ی نحوه‌ی بیان انتقادها به دانشجویان داشتند و گفتند: بعضی دوستان انتقادهایی کردند که خوب و بسیاری از آنها نیز بجاست، اما لحن انتقاد را تند نکنید، در بیان انتقادها نقطه‌ضعف به طرف مقابل ندهید و جوری حرف نزنید که بتوانند شما را در مراجع قضائی محکوم کنند و از افراط و تفریط در بیان، و نفی قاطع یک مجموعه بپرهیزید. شما فرزندان من هستید، تلاش کنید صحبتتان درست بیان شود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای سپس به برخی اقدامات و فعالیتهای مجموعه‌های دانشجویی در عرصه‌های داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی، بخصوص در یک سال گذشته اشاره کردند و افزودند: حمایتهای مجموعه‌های دانشجویی از کارگران و ورود به نحوه‌ی واگذاری‌ها در مجتمع کشت‌وصنعت نیشکر هفت‌تپه و ماشین‌سازی تبریز و یا مطالبه از سه قوه و مجمع تشخیص مصلحت نظام در برخی موضوعها و همچنین برگزاری تجمعها در حمایت از مردم یمن و موضع‌گیری درباره‌ی حوادث نیوزیلند و نیجریه، اقدامات خوبی بود که انجام گرفت.
ایشان درعین‌حال مجموعه‌های دانشجویی را به رعایت متانت و عقلانیت، در کنار نشان دادن اقتدار روحی و معنوی توصیه‌ی مؤکد کردند و گفتند: در اجتماعات و مطالبه‌گری‌ها، سخن منطقی، تأثیرگذار خواهد بود و من ضمن تأیید این‌گونه حرکتها بر استمرار آنها تأکید دارم.
رهبر انقلاب اسلامی با یادآوری توصیه‌های قبلی خود به مجموعه‌های دانشجویی درخصوص نهضت کتابخوانی و لزوم مطالعه‌ی مستمر، خاطرنشان کردند: متأسفانه این حرکت، روال مطلوبی ندارد و مجموعه‌های دانشجویی و هیئتهای اندیشه‌ورز آنها باید نسبت به طراحی برنامه‌های مطالعاتی برای دانشجویان، اقدام کنند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مقدمه‌ی بحث اصلی خود با اشاره به بیانیه‌ی گام دوم افزودند: این بیانیه، یک ترسیم کلی از گذشته، حال و آینده‌ی انقلاب اسلامی است که در آن چهار نقطه‌ی اصلی و کلیدی وجود دارد: ۱- عظمت وقوع و ماندگاری انقلاب اسلامی ۲- عظمت کارکردِ انقلاب اسلامی تا به امروز ۳- عظمت چشم‌اندازی که انقلاب اسلامی باید به آن برسد و ۴- عظمت نقش نیروی جوان متعهد در مسیر پیش رو.
رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه انقلاب در چهل سال گذشته در عرصه‌های گوناگون بشری و ملی از جمله سیاسی، اجتماعی، علمی، عدالت و آزادی، کارکرد برجسته و ممتازی داشته است، خاطرنشان کردند: اکنون ما نیازمند یک حرکت عمومیِ منضبط، پرسرعت و همراه با پیشرفتِ محسوس و با محوریت جوان متعهد و حزب‌اللهی، به سمت چشم‌انداز و اهداف بلند انقلاب اسلامی هستیم تا حضور تأثیرگذار جوانان، در نظام مدیریتی کشور تحول به وجود آورد.
رهبر انقلاب اسلامی پس از تشریح چهار نقطه‌ی اصلی بیانیه‌ی گام دوم و تبیین اهمیت فوق‌العاده‌ی ایجاد یک حرکت عمومی برای رسیدن به چشم‌انداز روشن انقلاب به طرح یک سؤال اساسی پرداختند: جوانان چگونه و در چه فرایندی میتوانند به این حرکت عمومی ورود و در آن نقش‌آفرینی کنند؟
ایشان در مقدمه‌ی پاسخ به این سؤال گفتند: هر حرکت عمومی منضبط، صحیح و عقلانی به چهار عنصر نیاز دارد: «شناخت واقعی از صحنه»، «جهت‌گیری مشخص»، «برخورداری از عامل یا عوامل امیدبخش» و «اتخاذ راهکارهای عملی برای هدایت این حرکت عمومی».
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بحث «نیاز هر حرکت عمومی به شناخت صحیح از صحنه» خاطرنشان کردند: کسانی که محور و محرک این حرکت هستند، باید از عناصر موجود و درگیر در صحنه شناخت کافی داشته باشند و بدانند که «جمهوری اسلامی در چه وضعی است»، «فرصتها و تهدیدهایش چیست» و «دوستان و دشمنانشان چه کسانی هستند».
رهبر انقلاب در زمینه‌ی دومین عنصر هر حرکت عمومی یعنی «جهت‌گیری مشخص» نیز افزودند: جهت‌گیری حرکت عمومی ملت ایران به سمت تشکیل جامعه‌ی اسلامی و در نهایت تمدن پیشرفته‌ی اسلامی است.
ایشان وجود نقطه‌ی روشن و امیدبخش را باعث پیشروی و استمرار هر حرکت عمومی خواندند و افزودند: ظرفیتهای اثبات‌شده‌ی ملت ایران در شکل‌دهی و به سرانجام رساندن کارهای بزرگ (که در پیروزی و استمرار انقلاب اسلامی ظهور کامل داشت)، مهم‌ترین نقطه‌ی امید حرکت عمومی ملت ایران به سمت تحقق اهداف و چشم‌انداز روشن کشور است.
رهبر انقلاب، وعده‌ی صادق و تخلف‌ناپذیر الهی درباره‌ی نصرت یاری‌کنندگان دین خدا را نقطه‌ی امیدبخش دیگری برشمردند و افزودند: فرسودگی و انحطاط تردیدناپذیر تمدن غربی که البته بروز ملموس آن زمان‌بر خواهد بود، نقطه‌ی امید دیگری در روند حرکت عمومی ملت ایران است.
ایشان «ارائه‌ی راهکارهای عملی» را چهارمین عنصر هر حرکت عمومی خواندند و خاطرنشان کردند: تبیین این عناصر چهارگانه در افکار عمومی، به ذهن فعال و زبان گویا نیاز دارد اما عنصر چهارم به برنامه‌ریزی، هدایت، تمرکز، فعالیت لحظه‌به‌لحظه و پیگیری نیز نیاز دارد تا کاروان عظیم جامعه و بویژه جوانان را به پیش ببرد.
رهبر انقلاب اسلامی از همین زاویه به بیان پاسخ سؤال اصلی بحث یعنی «چگونگی ورود و نقش‌آفرینی جوانان در حرکت عظیم ملت ایران» پرداختند و تأکید کردند: برنامه‌ریزی و ارائه‌ی راهکار برای هدایت حرکت عظیم ملت بر عهده‌ی جریانها و حلقه‌های میانی از جمله تشکلهای دانشجویی است که غالباً مجموعه‌های جوان، خوش‌فکر و فعال هستند و میتوانند نقش و شأنِ محور بودن برای حرکت عمومی جامعه را بر عهده بگیرند.
ایشان در بیان نمونه‌های عینی برای ورود و محوریت یافتن جوانان، به تشکیل کارگروه‌های فرهنگی در سراسر کشور از جمله در مساجد اشاره کردند و افزودند: تعبیر آتش به اختیاری که قبلاً بیان شد، مربوط به این‌گونه مجموعه‌ها است.
رهبر انقلاب با اشاره به تأثیرگذاری عمیق گروه‌های فرهنگی از اول انقلاب تاکنون خاطرنشان کردند: هرجا گروهی جوان با ذهن فعال و پویا شکل بگیرد، میتواند با تأثیرگذاری در محیط اطراف و دیگر مجموعه‌ها در «عزم و حرکت و بینایی و پیشرفت حرکت عمومی ملت» مؤثر باشد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای «تشکیل گروه‌های سیاسی» را از دیگر روشهای ورود و حضور مؤثر جوانان در عرصه‌ی حرکت عمومی کشور دانستند و خاطرنشان کردند: «حزب‌بازی» بی‌برکت است اما تشکیل گروه‌های فعال سیاسی با هدف فهم کردن و تحلیل موضوعها و حوادث سیاسی و انتقال این تحلیل به دیگران، میتواند تأثیری بسیار اساسی داشته باشد.
«تشکیل میزگردها و کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها» راهکار دیگر رهبر انقلاب برای حضور مؤثر جوانان در صحنه بود.
ایشان با ابراز ناخرسندی از کُندی این حرکت تأکید کردند: جوانان منتظر حرکت رئیس دانشگاه یا مسئولان دیگر نباشند، خودشان با مطالعه‌ی خوب و با حضور افراد دارای ذهن فعال و زبان گویا این میزگردها و کرسی‌های آزاداندیشی را شکل دهند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای خاطرنشان کردند: در حال حاضر درصد زیادی از دانشجویان در تشکلها فعال نیستند، اما اگر این‌گونه فعالیتها انجام شود، درصد بیشتری از دانشجویان به تشکلها و فعالیتهای دانشجویی راغب میشوند.
«تشکیل گروه‌های نهضتی در داخل دانشگاه‌ها» و نیز «دعوت از دانشجویان کشورهای محور مقاومت برای بحث درباره‌ی مسائل بین‌المللی و مسائل مهم جهان اسلام» پیشنهاد دیگر رهبر انقلاب به دانشجویان برای حضور و هدایت حرکت عمومی ملت در مسیر تحقق افق روشن کشور بود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای «تشکیل گروه‌های علمی و همکاری با مراکز و شرکتهای دانش‌بنیان» را نیز شیوه‌ای مؤثر خواندند و افزودند: ارائه‌ی خدمات از جمله حضور گروه‌های جهادی در مناطق مختلف، راهکار بسیار مهم دیگری است که هرقدر تقویت و هدف‌دار شود میتواند میزان نقش‌آفرینی جوانان را در صحنه افزایش دهد.
«فعالیتهای اطلاعاتی مردمی» به مفهوم اطلاع‌رسانی صحیح درباره‌ی مسائلی نظیر سوءاستفاده‌ها، قاچاق و مسائل مشابه و «حضور در مسائل اجتماعی صنوف مختلف» دو روش دیگری بود که رهبر انقلاب در بحث چگونگی ورود و تأثیرگذاری جوانان در عرصه‌ی حرکت عمومی کشور بیان کردند.
ایشان افزودند: البته همه‌ی این راهکارها باید با الهام از جهت‌گیری کلی کشور یعنی «رسیدن به جامعه‌ی اسلامی و تمدن پیشرفته‌ی اسلامی» صورت گیرد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در نوعی جمع‌بندی از این بخش سخنانشان، افزودند: این فعالیتها به ورود نسل جوان متعهد به عرصه‌ی مدیریت کشور منجر خواهد شد و طبعاً هنگامی که جوانان متعهد و حزب‌اللهی به معنای حقیقی کلمه، جزو مدیران ارشد کشور شدند، حرکت عمومی شتاب و رونق بیشتری خواهد گرفت.
ایشان با بیان نکته‌ای مهم گفتند: فعالیتهایی که با هدف ورود و تأثیرگذاری جوانان در جریان عمومی کشور صورت میگیرد، نباید به کارها و اهداف علمی مجموعه‌های جوانان ضربه بزند، بلکه باید هر دو کار را با هم به پیش برد، چراکه میتوان هم نخبه‌ی پیشتازِ علمی بود و هم در گروه‌های جهادی یا نشریات و مجموعه‌های دانشجویی فعالیت کرد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره‌ی نشریات دانشجویی نیز گفتند: کسانی که در این نشریات فعال هستند، میتوانند با تشکیل مجموعه‌هایی، بعد از دوران دانشجویی نیز در عرصه‌ی نشر ادامه‌ی حرکت بدهند و مؤثر باشند.
ایشان با اشاره به انتظار جوانان و تشکلها برای دعوت شدن به فعالیت و تأثیرگذاری تأکید کردند: مجموعه‌های دانشجویی نباید منتظر دعوت باشند، باید هرکس و هر تشکلی در هر زمینه‌ای توانایی دارد، خودجوش و البته با فکر و ذهن فعال و منضبط وارد عرصه شود و بدون توجه به مشکلات، تأثیرگذاری کند.
رهبر انقلاب، خنثی شدن توطئه‌های نرم دشمنان را از نتایج مهم «عمل جوانان و تشکلهای دانشجویی به راهکارهای بیان‌شده» خواندند و خاطرنشان کردند: دشمن با هدف فلج کردن نسل جوان درصدد است آنان را به شهوات، مواد مخدر و برخی فعالیتهای بیهوده در فضای مجازی مشغول و به نومیدی بکشاند اما با حرکات نشاط‌آور و امیدآفرین جوانان و مجموعه‌های دانشجویی، این توطئه نیز خنثی خواهد شد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای عوامل مژده‌دهنده و امیدآفرین در کشور را بسیار بیشتر از عوامل مأیوس‌کننده خواندند و با اشاره به برخی مطالب دانشجویان در این دیدار، به جوانان عزیز میهن تأکید کردند: حتی اگر صد اشکال و ایراد در مسئولان یا عملکرد دستگاه‌ها می‌بینید هرگز ناامید نشوید و با توکل به خدا، با مشکلات مبارزه و افق روشن آینده را محقق کنید.
ایشان افزودند: شما جوانان اطمینان داشته باشید که زوال دشمنان بشریت یعنی تمدن منحط آمریکایی و زوال اسرائیل را شاهد خواهید بود.
در ابتدای این دیدار ۱۱ نفر از نمایندگان تشکلهای دانشجویی، آقایان:
- محمدامین مهدی‌پور، دبیرکل اتحادیه‌ی جامعه‌ی اسلامی دانشجویان
- امین شریفی، نماینده‌ی هیئتهای دانشجویی و گروه‌های جهادی
- طه بیات، نماینده‌ی انجمنهای علمی دانشجویی وزارت بهداشت و درمان
- رضا باستانی، دانشجوی دکترای حقوق و نماینده‌ی بنیاد علمی نخبگان
- سعید شعبانیان، نماینده‌ی کانونهای فرهنگی دانشگاه‌ها
- علیرضا شریفی، نماینده‌ی بسیج دانشجویی
- محمدحسین صبوری، دبیر اتحادیه‌ی جنبش عدالت‌خواه دانشجویی
- رضا پیوندی، نماینده‌ی نشریات دانشجویی
- پیام مرادی، دبیر اتحادیه‌ی انجمنهای اسلامی دانشجویان مستقل
و خانمها:
- نرگس حسینی، نماینده‌ی دفتر تحکیم وحدت
- مرضیه افشارنیا، نماینده‌ی تشکلهای دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی
به مدت دو ساعت، دیدگاه‌ها و دغدغه‌های جامعه‌ی دانشجویی را بیان کردند.
مهم‌ترین محورهای سخنان دانشجویان و نمایندگان تشکلهای دانشجویی به این شرح است:
- انتقاد از استفاده نکردن مسئولان از ظرفیتهای داخلی
- لزوم اصلاح نظام انتخاباتی با هدف تقویت احساس مشارکت مردم و جلوگیری از آسیبهایی همچون هزینه‌های هنگفت در انتخابات
- انتقاد از اشرافی‌گری و نمایش تجمل آقازاده‌ها
- ضرورت بازتعریف هویت اجتماعی زنان و دختران انقلابی و برنامه‌ریزی برای استفاده از ظرفیتهای اجتماعی آنان
- انتقاد از تبعیض میان دو نهاد آموزش عالی و آموزش و پرورش
- لزوم حمایت از جریانهای انقلابی در دانشگاه‌ها
- انتقاد از اجرای پنهانی سند ۲۰۳۰ در برخی مدارس
- اهمیت توجه به پژوهش و استفاده از جوانان مستعد در این حوزه
- انتقاد از برگزار نشدن جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی
- استفاده از ظرفیت جوانان برای تغییر سبک زندگیِ سلامت‌محور
- انتقاد از حضور نیافتن مسئولان در دانشگاه‌ها
- لزوم نگاه مسئله‌محور در دانشگاه و شناسایی معضلات همه‌ی قشرها و تلاش برای حل آنها
- انتقاد از کم‌توجهی مسئولان دانشگاه‌ها به تخصیص بودجه برای فعالیتهای فرهنگی
- لزوم ترسیم نقشه‌ی جامع پژوهشی به‌منظور شناسایی مشکلات ساختاری قوه‌ی قضائیه
- تأکید بر شفافیت قضائی و علنی بودن دادرسی‌ها به‌منظور جلوگیری از فساد
- مطالبه‌ی توجه به شهریه‌ی سنگین، شفافیت و نظارت همه‌جانبه و به‌کارگیری مدیران مؤمن و انقلابی در دانشگاه آزاد
- تأکید بر تدبیر مسئولان برای حل مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم
- انتقاد از نحوه‌ی خصوصی‌سازی که منجر به لطمه به تولید ملی، نابرابری و تعمیق شکاف اقتصادی شده است
- لزوم اصلاح سازوکارهای دیپلماسی فرهنگی و انتقاد از رویکرد محافظه‌کارانه در این حوزه
- انتقاد از رویکرد منفعلانه در سیاست خارجی که منجر به ارائه‌ی تصویری غیرواقعی از نظام شده است
- نفی پیشنهاد انفعالی مذاکره با آمریکا از زبان برخی افراد مرعوب و سیاست‌زده
- انتقاد از برخورد نامناسب با مطالبات معلمان، کارگران و پرستاران
- تقبیح رشد آسانسوری برخی آقازاده‌ها و جوانان فرصت‌طلب و وابسته‌ی احزاب و باندها به بهانه‌ی جوان‌گرایی
- انتقاد از عدم شفافیت در بررسی عملکردها و لزوم پاسخگویی مسئولان ارشد بیت رهبری
- تأکید بر پرهیز از شرطی کردن جامعه در برابر تصمیم‌های آمریکا
- انتقاد از برخورد با نشریات دانشجویی و دادگاهی کردن و تقابل سلیقه‌ای با آنها
- انتقاد از عملکرد وزارت نفت در تحریم و وابستگی بودجه به نفت و خام‌فروشی
- انتقاد از کاهش ارزش پول ملی و کاهش قدرت خرید مردم و نیز قرار دادن میلیاردها دلار ارز دولتی در اختیار عده‌ای خاص
- انتقاد از مسئولیت‌ناپذیری و فرافکنی گروه‌های سیاسی
- انتقاد از فرصت‌سوزی و معطل کردن مناسبات سیاسی به برجام