بسم‌اللَّه‌الرّحمن‌الرّحیم
خوشامد عرض میکنیم به همه‌ی میهمانان عزیز و برادران و خواهرانمان که از کشورهای اسلامی به اینجا که خانه‌ی خود شماست، تشریف آوردید.
اینجا در خانه‌ی خودتان و در میان برادرانتان هستید. این اجلاس در این سطح راقی و عالی به نظر ما یک فرصت بزرگ است برای امت اسلامی که از این فرصت باید حداکثر استفاده را بکنیم. اولین چیزی که به طور نقد از این دیدارها به دست می‌آید، آشنائی و تعارف ما با یکدیگر است. این را باید خیلی مهم بشماریم. مدتهای طولانی است - دهها سال است - که دشمنان امت اسلامی از غفلت ما مسلمانها استفاده کرده‌اند و به شکلهای گوناگون ما را از یکدیگر دور کرده‌اند؛ ما را نسبت به هم ناآشنا کردند؛ ما را نسبت به یکدیگر دچار سوءظن کردند. برادرانی هستیم که رفتار ما با هم مثل بیگانه‌هاست و بیگانه‌ها از این وضعیت در داخل امت اسلامی سوءاستفاده میکنند. این را باید اصلاح کنیم؛ این را باید اصلاح کنیم. این جلسات گامهائی در این راه است.
امت اسلامی یک مجموعه و یک واحد بزرگ و زنده است؛ اهدافی دارد، آرمانهایی دارد. این اهداف و آرمانها مخصوص یک ملت یا یک کشور امت اسلامی نیست؛ آرمانهای مشترک دنیای اسلام است. برای اینکه این آرمانها زنده بشود و تحقیق پیدا کند، ما باید به هم نزدیک بشویم. دولتهای اسلامی وسیله‌ی نزدیکی ملتهاشان میشوند و ملتها با هم وقتی نزدیک شدند، تجربیات خود را، روحیات خود را، خلقیات خود را با هم تبادل میکنند و در نتیجه آنچه به دست امت اسلامی خواهد آمد، چیز بسیار ارزشمند و بزرگی خواهد بود.
ما امروز در دنیای اسلام مواجهیم با ضربات متوالی که از سوی قدرتها بر پیکره‌ی نه یک کشور و یک ملت، بلکه بر پیکره‌ی امت اسلامی دارد وارد میشود. یک مورد همین قضای اسلامی و حقوق اسلامی است. اسلام قوانین قضائىِ پیشرفته و متعالیای دارد، حقوق اسلام جزو راقیترین و پیشرفته‌ترین حقوق دنیاست؛ این را همه کس میتوانند ببینند. نگاه کنیم به آنچه که علمای اسلام در بلاد مختلف در طول این قرنها درباره‌ی مسائل حقوقی اسلام، مسائل جزائی اسلام در مجموعه‌ی مسائل قضائی، در مسائل مربوط به آئین دادرسی تدوین کردند. اینها را وقتی نگاه کنیم، میبینیم یک مجموعه‌ی بسیار ارزشمند است. ما اگر در دنیای اسلام بر این مجموعه در طول این سالهای متمادی متمرکز میشدیم، میتوانستیم با توجه به قانون تحول و پیشرفت، آنها را روز به روز راقیتر کنیم؛ ولی این اتفاق در دنیای اسلام نیفتاد. قدرت و قهر استعماری همچنان که در مسائل سیاسی و اقتصادی بر امت اسلامی غلبه کرد، در مسائل فرهنگی و در مسائل حقوقی هم سلطه و غلبه‌ی خودش را بر کشورهای اسلامی و ملتهای اسلامی اعمال کرد و قضای ما شد یک قضای فرنگی، غربی؛ بدون دلیل. اینها دردها و مشکلات دنیای اسلام است.
دنیای اسلام امروز احتیاج دارد به اعتمادبه‌نفس و توکل‌به‌خدا. ما باید اعتمادبه‌نفس خودمان را بازیابی کنیم. در دنیای اسلام انسان نگاه میکند، گاهی میبیند یک فقیهی در فتوا دادن اعتمادبه‌نفس ندارد، یک قاضی در قضاوت اعتمادبه‌نفس ندارد و در مقابل هجوم تبلیغاتی مخالفین اسلام عقب‌نشینی میکنند. امروز دنیای اسلام احتیاج دارد به اعتمادبه‌نفس؛ هم در عرصه‌ی سیاسی، هم در عرصه‌های گوناگون اقتصادی و هم در عرصه‌های گوناگون فکری؛ از جمله در مسائل قضای اسلامی و حقوق اسلامی.
ما میبینیم گاهی یک حکم اسلامی را یک فقیه تصریح نمیکند یا حتّی انکار میکند؛ چون غربیها این را نمی‌پسندند؛ این خیلی بد است. ما معیار داریم؛ معیارهای ما کتاب و سنت است و اینها معیارهائی است که برای اداره‌ی درست زندگی بشر در امروز - یعنی در قرن بیست‌ویکم - به درد میخورد و مفید است. ما از زمان عقب نیستیم. اگر درست برگردیم به احکام اسلامی، نیازهای امروز بشر را ما بهتر از فرهنگ غربی میتوانیم اداره کنیم. نتیجه‌ی تسلط فرهنگ غرب را دارید میبینید در دنیا. در دنیا عدالت نیست، امنیت نیست، روح برادری و اخوت بین انسانها نیست، دشمنی و نفاق و کینه‌ورزی الی ماشاءاللَّه فراوان است. سلطه‌ی بیمهار قدرتها هم در دنیا هست. خوب، اینها همه مولودات فرهنگ غربی و سلطه‌ی فرهنگی غرب بر دنیاست.
شما ببینید با اقلیتهای مسلمان در کشورهای مدعىِ آزاداندیشی، امروز چگونه رفتار میکنند. این را مقایسه کنید با رفتار اسلام در دورانهای مختلف با اقلیتهائی که در کشورهای اسلامی وجود داشتند. در فتوحاتی که در زمان خلفای راشدین انجام گرفت، به هر نقطه‌ای که مسلمانها رفتند - در بعد از مرحله‌ی جنگ - در مرحله‌ی حاکمیت رفتارشان با غیر مسلمانها، رفتار مهربانانه‌ای بود. در همین منطقه‌ی روم شرقىِ آن روز، که امروز مجموعه‌ای از کشورهای اسلامی را تشکیل میدهند، عده‌ای یهودی زندگی میکردند - این را در تواریخ ذکر کرده‌اند - که وقتی مسلمانها رفتند، آنها قسم خوردند، گفتند: «والتّوراة»؛ قسم به تورات، «لعدلکم أحبّ إلینا ممّا مضی علینا»؛ به این مضمون. عدالت مسلمین را ستودند. امروز هم در کشورهای اسلامی شما میبینید؛ در کشور ما یهودیها، مسیحیها، زردشتیها آزادنه زندگی میکنند، نماینده به مجلس میفرستند، مراسم عبادی خودشان را انجام میدهند؛ در کشورهای دیگر هم همینجور. این اسلام است. رفتار اسلام با اقلیتها را مقایسه کنید با رفتار امروز متمدنین به ظاهر طرفدار حقوق بشر با اقلیتهای مذهبی کشورهاشان، با مسلمانها به طور خاص.
امروز دنیا تشنه‌ی عدالت است، تشنه‌ی امنیت است، تشنه‌ی عدم تبعیض است. اینها را اسلام میتواند تأمین بکند. فرهنگ غربی و تمدن غربی نشان داد که قادر به تأمین عدالت برای بشریت نیست. وضعیت امروز را نگاه کنید، وضعیت فلسطین را نگاه کنید. مسئولین صهیونیستی صریحاً ابراز میکنند که اگر بین ما و فلسطینیها - بین صهیونیستها و فلسطینیها - در سرزمین مغصوب فلسطین تساوی برقرار بشود، همان سرنوشت آفریقای جنوبی در اختیار ماست. یعنی اقرار میکنند به آپارتاید؛ به این تبعیض نژادی اعتراف میکنند. دنیا این را دارد میشنود؛ دنیای محکوم مدنیت غرب و فرهنگ غرب دارد این را میشنود، در عین حال وظیفه‌ی خودش را انجام نمیدهد.
این، آن وضعیتی است که به ما هشدار میدهد؛ به ما مسلمانها میگوید ما باید اعتمادبه‌نفس پیدا کنیم و توکل‌به‌خدا کنیم و بدانیم که اگر بر طبق عقیده‌ی خودمان، با فکر، با تدبیر، با نقشه، با اتحاد حرکت بکنیم، خدای متعال به ما پیروزی خواهد داد. ما باید به خدای متعال حسن‌ظن داشته باشیم. خدای متعال مذمت میکند کسانی را که به او سوءظن دارند: «و یعذّب المنافقین و المنافقات و المشرکین و المشرکات الظّانّین باللَّه ظنّ السّوء علیهم دائرة السّوء و غضب اللَّه علیهم و لعنهم و أعدّلهم جهنّم و ساءت مصیرا». ما باید به خدای متعال حسن‌ظن داشته باشیم، سوءظن به خدا نداشته باشیم. ما کجا، کِی عمل کردیم و اقدام کردیم و خدا به ما کمک نکرده؟ آن جائی که ما دچار مشکل شدیم، دچار ضعف و شکست شدیم، آن جائی است که عمل نکردیم، حق عمل را ادا نکردیم. هر جا حق عمل را ادا کردیم، خدای متعال به ما کمک کرده، و این وعده‌ی الهی است؛ «وعد اللَّه الّذین امنوا منکم و عملوا الصّالحات لیستخلفنّهم فی الأرض کما استخلف الّذین من قبلهم». و آیات فراوان دیگر قرآن.
حالا آنچه که ارتباط با این مجموعه‌ی قضائی و حقوقی پیدا میکند، این است که ما در ناحیه‌ی قضاء اسلامی این استقلال رأی و این اعتمادبه‌نفس و این بازگشت به معارف الهی و قرآنی در باب قضا را جدی بگیریم. و این اجلاس و این نشستهای با یکدیگر میتواند به ما در این زمینه کمک کند. در کشورهای اسلامی خوشبختانه تجربه‌های خوبی در این زمینه وجود دارد، ما هم تجارب خوبی داریم. ما هم در طول این قریب سه دهه‌ای که از انقلاب میگذرد، در این زمینه تجربیات مفیدی کسب کردیم. ما از تجربیات برادران استفاده کنیم، برادران از تجربیات ما استفاده کنند. همه به هم کمک کنیم تا بنای قضای اسلامی را که بنای رفیعی است، به معنای حقیقی کلمه بازسازی کنیم.
دیروز پیشنهادهائی را که در این اجلاس از طرف میهمانان، میزبانان صورت گرفته است، شنیدم. بسیار پیشنهادهای خوبی است؛ ما حمایت میکنیم از ایجاد یک چنین اتحادیه‌ای و از تحقق این پیشنهادها. همه کمک کنیم، همه همکاری کنیم تا در این عرصه ان‌شاءاللَّه کشورهای اسلامی بتوانند پیشرفتی پیدا کنند. البته نشستهای ما، دور هم بودن ما، اُنسهای ما با یکدیگر، مخالفینی هم دارد. این مخالفین هم ساکت نخواهند نشست؛ این را هم بدانیم. تصمیم بگیریم به حول و قوه‌ی الهی ان‌شاءاللَّه کارهامان را برادرانه و بدرستی پیش ببریم. از خدای متعال توفیق بخواهیم، از او کمک بخواهیم و ان‌شاءاللَّه امیدوار باشیم به این که خدای متعال به ما کمک خواهد کرد.
امیدوارم به همه شماها در تهران و در این سفر خوش بگذرد و ان‌شاءاللَّه با خاطرات خوبی ایران را ترک کنید.
والسّلام علیکم و رحمةاللَّه و برکاته
خوشامد عرض میکنیم به همه‌ی میهمانان عزیز و برادران و خواهرانمان که از کشورهای اسلامی به اینجا که خانه‌ی خود شماست، تشریف آوردید.
اینجا در خانه‌ی خودتان و در میان برادرانتان هستید. این اجلاس در این سطح راقی و عالی به نظر ما یک فرصت بزرگ است برای امت اسلامی که از این فرصت باید حداکثر استفاده را بکنیم. اولین چیزی که به طور نقد از این دیدارها به دست می‌آید، آشنائی و تعارف ما با یکدیگر است. این را باید خیلی مهم بشماریم. مدتهای طولانی است - دهها سال است - که دشمنان امت اسلامی از غفلت ما مسلمانها استفاده کرده‌اند و به شکلهای گوناگون ما را از یکدیگر دور کرده‌اند؛ ما را نسبت به هم ناآشنا کردند؛ ما را نسبت به یکدیگر دچار سوءظن کردند. برادرانی هستیم که رفتار ما با هم مثل بیگانه‌هاست و بیگانه‌ها از این وضعیت در داخل امت اسلامی سوءاستفاده میکنند. این را باید اصلاح کنیم؛ این را باید اصلاح کنیم. این جلسات گامهائی در این راه است.
امت اسلامی یک مجموعه و یک واحد بزرگ و زنده است؛ اهدافی دارد، آرمانهایی دارد. این اهداف و آرمانها مخصوص یک ملت یا یک کشور امت اسلامی نیست؛ آرمانهای مشترک دنیای اسلام است. برای اینکه این آرمانها زنده بشود و تحقیق پیدا کند، ما باید به هم نزدیک بشویم. دولتهای اسلامی وسیله‌ی نزدیکی ملتهاشان میشوند و ملتها با هم وقتی نزدیک شدند، تجربیات خود را، روحیات خود را، خلقیات خود را با هم تبادل میکنند و در نتیجه آنچه به دست امت اسلامی خواهد آمد، چیز بسیار ارزشمند و بزرگی خواهد بود.
ما امروز در دنیای اسلام مواجهیم با ضربات متوالی که از سوی قدرتها بر پیکره‌ی نه یک کشور و یک ملت، بلکه بر پیکره‌ی امت اسلامی دارد وارد میشود. یک مورد همین قضای اسلامی و حقوق اسلامی است. اسلام قوانین قضائىِ پیشرفته و متعالیای دارد، حقوق اسلام جزو راقیترین و پیشرفته‌ترین حقوق دنیاست؛ این را همه کس میتوانند ببینند. نگاه کنیم به آنچه که علمای اسلام در بلاد مختلف در طول این قرنها درباره‌ی مسائل حقوقی اسلام، مسائل جزائی اسلام در مجموعه‌ی مسائل قضائی، در مسائل مربوط به آئین دادرسی تدوین کردند. اینها را وقتی نگاه کنیم، میبینیم یک مجموعه‌ی بسیار ارزشمند است. ما اگر در دنیای اسلام بر این مجموعه در طول این سالهای متمادی متمرکز میشدیم، میتوانستیم با توجه به قانون تحول و پیشرفت، آنها را روز به روز راقیتر کنیم؛ ولی این اتفاق در دنیای اسلام نیفتاد. قدرت و قهر استعماری همچنان که در مسائل سیاسی و اقتصادی بر امت اسلامی غلبه کرد، در مسائل فرهنگی و در مسائل حقوقی هم سلطه و غلبه‌ی خودش را بر کشورهای اسلامی و ملتهای اسلامی اعمال کرد و قضای ما شد یک قضای فرنگی، غربی؛ بدون دلیل. اینها دردها و مشکلات دنیای اسلام است.
دنیای اسلام امروز احتیاج دارد به اعتمادبه‌نفس و توکل‌به‌خدا. ما باید اعتمادبه‌نفس خودمان را بازیابی کنیم. در دنیای اسلام انسان نگاه میکند، گاهی میبیند یک فقیهی در فتوا دادن اعتمادبه‌نفس ندارد، یک قاضی در قضاوت اعتمادبه‌نفس ندارد و در مقابل هجوم تبلیغاتی مخالفین اسلام عقب‌نشینی میکنند. امروز دنیای اسلام احتیاج دارد به اعتمادبه‌نفس؛ هم در عرصه‌ی سیاسی، هم در عرصه‌های گوناگون اقتصادی و هم در عرصه‌های گوناگون فکری؛ از جمله در مسائل قضای اسلامی و حقوق اسلامی.
ما میبینیم گاهی یک حکم اسلامی را یک فقیه تصریح نمیکند یا حتّی انکار میکند؛ چون غربیها این را نمی‌پسندند؛ این خیلی بد است. ما معیار داریم؛ معیارهای ما کتاب و سنت است و اینها معیارهائی است که برای اداره‌ی درست زندگی بشر در امروز - یعنی در قرن بیست‌ویکم - به درد میخورد و مفید است. ما از زمان عقب نیستیم. اگر درست برگردیم به احکام اسلامی، نیازهای امروز بشر را ما بهتر از فرهنگ غربی میتوانیم اداره کنیم. نتیجه‌ی تسلط فرهنگ غرب را دارید میبینید در دنیا. در دنیا عدالت نیست، امنیت نیست، روح برادری و اخوت بین انسانها نیست، دشمنی و نفاق و کینه‌ورزی الی ماشاءاللَّه فراوان است. سلطه‌ی بیمهار قدرتها هم در دنیا هست. خوب، اینها همه مولودات فرهنگ غربی و سلطه‌ی فرهنگی غرب بر دنیاست.
شما ببینید با اقلیتهای مسلمان در کشورهای مدعىِ آزاداندیشی، امروز چگونه رفتار میکنند. این را مقایسه کنید با رفتار اسلام در دورانهای مختلف با اقلیتهائی که در کشورهای اسلامی وجود داشتند. در فتوحاتی که در زمان خلفای راشدین انجام گرفت، به هر نقطه‌ای که مسلمانها رفتند - در بعد از مرحله‌ی جنگ - در مرحله‌ی حاکمیت رفتارشان با غیر مسلمانها، رفتار مهربانانه‌ای بود. در همین منطقه‌ی روم شرقىِ آن روز، که امروز مجموعه‌ای از کشورهای اسلامی را تشکیل میدهند، عده‌ای یهودی زندگی میکردند - این را در تواریخ ذکر کرده‌اند - که وقتی مسلمانها رفتند، آنها قسم خوردند، گفتند: «والتّوراة»؛ قسم به تورات، «لعدلکم أحبّ إلینا ممّا مضی علینا»؛ به این مضمون. عدالت مسلمین را ستودند. امروز هم در کشورهای اسلامی شما میبینید؛ در کشور ما یهودیها، مسیحیها، زردشتیها آزادنه زندگی میکنند، نماینده به مجلس میفرستند، مراسم عبادی خودشان را انجام میدهند؛ در کشورهای دیگر هم همینجور. این اسلام است. رفتار اسلام با اقلیتها را مقایسه کنید با رفتار امروز متمدنین به ظاهر طرفدار حقوق بشر با اقلیتهای مذهبی کشورهاشان، با مسلمانها به طور خاص.
امروز دنیا تشنه‌ی عدالت است، تشنه‌ی امنیت است، تشنه‌ی عدم تبعیض است. اینها را اسلام میتواند تأمین بکند. فرهنگ غربی و تمدن غربی نشان داد که قادر به تأمین عدالت برای بشریت نیست. وضعیت امروز را نگاه کنید، وضعیت فلسطین را نگاه کنید. مسئولین صهیونیستی صریحاً ابراز میکنند که اگر بین ما و فلسطینیها - بین صهیونیستها و فلسطینیها - در سرزمین مغصوب فلسطین تساوی برقرار بشود، همان سرنوشت آفریقای جنوبی در اختیار ماست. یعنی اقرار میکنند به آپارتاید؛ به این تبعیض نژادی اعتراف میکنند. دنیا این را دارد میشنود؛ دنیای محکوم مدنیت غرب و فرهنگ غرب دارد این را میشنود، در عین حال وظیفه‌ی خودش را انجام نمیدهد.
این، آن وضعیتی است که به ما هشدار میدهد؛ به ما مسلمانها میگوید ما باید اعتمادبه‌نفس پیدا کنیم و توکل‌به‌خدا کنیم و بدانیم که اگر بر طبق عقیده‌ی خودمان، با فکر، با تدبیر، با نقشه، با اتحاد حرکت بکنیم، خدای متعال به ما پیروزی خواهد داد. ما باید به خدای متعال حسن‌ظن داشته باشیم. خدای متعال مذمت میکند کسانی را که به او سوءظن دارند: «و یعذّب المنافقین و المنافقات و المشرکین و المشرکات الظّانّین باللَّه ظنّ السّوء علیهم دائرة السّوء و غضب اللَّه علیهم و لعنهم و أعدّلهم جهنّم و ساءت مصیرا». ما باید به خدای متعال حسن‌ظن داشته باشیم، سوءظن به خدا نداشته باشیم. ما کجا، کِی عمل کردیم و اقدام کردیم و خدا به ما کمک نکرده؟ آن جائی که ما دچار مشکل شدیم، دچار ضعف و شکست شدیم، آن جائی است که عمل نکردیم، حق عمل را ادا نکردیم. هر جا حق عمل را ادا کردیم، خدای متعال به ما کمک کرده، و این وعده‌ی الهی است؛ «وعد اللَّه الّذین امنوا منکم و عملوا الصّالحات لیستخلفنّهم فی الأرض کما استخلف الّذین من قبلهم». و آیات فراوان دیگر قرآن.
حالا آنچه که ارتباط با این مجموعه‌ی قضائی و حقوقی پیدا میکند، این است که ما در ناحیه‌ی قضاء اسلامی این استقلال رأی و این اعتمادبه‌نفس و این بازگشت به معارف الهی و قرآنی در باب قضا را جدی بگیریم. و این اجلاس و این نشستهای با یکدیگر میتواند به ما در این زمینه کمک کند. در کشورهای اسلامی خوشبختانه تجربه‌های خوبی در این زمینه وجود دارد، ما هم تجارب خوبی داریم. ما هم در طول این قریب سه دهه‌ای که از انقلاب میگذرد، در این زمینه تجربیات مفیدی کسب کردیم. ما از تجربیات برادران استفاده کنیم، برادران از تجربیات ما استفاده کنند. همه به هم کمک کنیم تا بنای قضای اسلامی را که بنای رفیعی است، به معنای حقیقی کلمه بازسازی کنیم.
دیروز پیشنهادهائی را که در این اجلاس از طرف میهمانان، میزبانان صورت گرفته است، شنیدم. بسیار پیشنهادهای خوبی است؛ ما حمایت میکنیم از ایجاد یک چنین اتحادیه‌ای و از تحقق این پیشنهادها. همه کمک کنیم، همه همکاری کنیم تا در این عرصه ان‌شاءاللَّه کشورهای اسلامی بتوانند پیشرفتی پیدا کنند. البته نشستهای ما، دور هم بودن ما، اُنسهای ما با یکدیگر، مخالفینی هم دارد. این مخالفین هم ساکت نخواهند نشست؛ این را هم بدانیم. تصمیم بگیریم به حول و قوه‌ی الهی ان‌شاءاللَّه کارهامان را برادرانه و بدرستی پیش ببریم. از خدای متعال توفیق بخواهیم، از او کمک بخواهیم و ان‌شاءاللَّه امیدوار باشیم به این که خدای متعال به ما کمک خواهد کرد.
امیدوارم به همه شماها در تهران و در این سفر خوش بگذرد و ان‌شاءاللَّه با خاطرات خوبی ایران را ترک کنید.
والسّلام علیکم و رحمةاللَّه و برکاته