از زمان پایان مذاکرات و آغاز بررسی متن فراهم آمده از رایزنی‌های طولانی و نفس‌گیر تاکنون نظرات گوناگونی توسط کارشناسان و موافقان و منتقدان آن مطرح شده است. رهبر انقلاب از آن زمان تا کنون در خطبه‌های نماز عید فطر و دیدار با مسئولان نظام و سفرای کشورهای اسلامی، در پاسخ به نامه‌ی رئیس جمهور درباره‌ی پایان مذاکرات و همچنین در دیدار با اعضای مجمع جهانی اهل‌بیت، دیدگاه‌ها و نظراتشان درباره‌ی متن برجام را اعلام نموده‌اند که در جدول زیر مرور شده است:
|
نگاهی به نظرات رهبر انقلاب درباره‌ی متن تهیه شده در مذاکرات هسته‌ای مطرح‌شده در ۳ سخنرانی و پاسخ به نامه‌ی آقای رئیس‌جمهور |
|||
| ۱ | متن فراهم‌آمده در مسیر قانونی پیش‌بینی‌شده قرار گیرد | برای تصویب این متن، یک مسیر قانونیِ پیش‌بینی‌شده‌ای وجود دارد که باید این مسیر را طی کند و خواهد کرد؛ ان‌شاءالله. انتظار ما این است که دست‌اندرکاران، با دقّت مصالح را -مصالح کشور را، مصالح ملّی را- در نظر بگیرند و آنچه را تحویل ملّت خواهند داد، بتوانند با گردن افراشته، در مقابل خدای متعال هم ارائه بدهند. | |
| ۲ |
راه نقض عهدهای طرف مقابل بسته شود |
در صورت تصویب، مراقبت از نقض عهدهای محتمل طرف مقابل صورت گرفته و راه آن بسته شود. به خوبی میدانید که برخی از شش دولت طرف مقابل به هیچ رو قابل اعتماد نیستند. | |
| ۳ |
چه متن تهیه‌شده در مذاکرات هسته‌ای تصویب بشود و چه نشود... اجر دست‌اندرکاران این مذاکرات طولانی و نفس‌گیر محفوظ است |
نکته‌ی اوّل تشکّر از دست‌اندرکاران این مذاکرات طولانی و نفس‌گیر است، رئیس جمهور محترم و بالخصوص هیئت مذاکره‌کننده که حقیقتاً زحمت کشیدند و تلاش کردند؛ چه این متنی که تهیّه شده است، در مجاری قانونی پیش‌بینی‌شده‌ی خود تصویب بشود و چه نشود، اجر آنها محفوظ است؛ این را به خود آن برادران هم از نزدیک عرض کردیم. | خطبه‌های نماز عید فطر ۱۳۹۴/۰۴/۲۷ |
| ۴ |
چه متن تهیه‌شده در مذاکرات هسته‌ای تصویب بشود و چه نشود... اجازه‌ی هیچ‌گونه سوءاستفاده‌ای از این متن داده نخواهد شد |
به حول و قوّه‌ی الهی، اجازه‌ی هیچ‌گونه سوءاستفاده‌ای از آن داده نخواهد شد؛ اجازه‌ی خدشه‌ی در اصول اساسی نظام اسلامی به کسی داده نخواهد شد؛ قابلیّتهای دفاعی و حریم امنیّت کشور، به فضل الهی حفظ خواهد شد، اگرچه میدانیم دشمنان بر روی این نقطه‌ی بخصوص، تکیه‌ی زیادی دارند. جمهوری اسلامی، در زمینه‌ی حفظ قابلیّتهای دفاعی و امنیّتی خود -آن‌هم در این فضای تهدیدی که دشمنان برایش به‌وجود می‌آورند- هرگز تسلیم زیاده‌خواهی دشمن نخواهد شد. | خطبه‌های نماز عید فطر ۱۳۹۴/۰۴/۲۷ |
| ۵ |
چه متن تهیه‌شده در مذاکرات هسته‌ای تصویب بشود و چه نشود... ما از حمایت دوستانمان در منطقه دست نخواهیم کشید |
ما از حمایت دوستانمان در منطقه دست نخواهیم کشید: از ملّت مظلوم فلسطین، از ملّت مظلوم یمن، از ملّت و دولت سوریه، از ملّت و دولت عراق، از مردم مظلوم بحرین، از مجاهدان صادق مقاومت در لبنان و فلسطین؛ [اینها] همواره مورد حمایت ما خواهند بود. | خطبه‌های نماز عید فطر ۱۳۹۴/۰۴/۲۷ |
| ۶ |
چه متن تهیه‌شده در مذاکرات هسته‌ای تصویب بشود و چه نشود... سیاست ما در مقابل دولت مستکبر آمریکا هیچ تغییری نخواهد کرد |
در هر صورت سیاست ما در مقابل دولت مستکبر آمریکا هیچ تغییری نخواهد کرد. همان‌طور که بارها تکرار کردیم، ما با آمریکا در مورد مسائل گوناگون جهانی و منطقه‌ای مذاکره‌ای نداریم؛ در مورد مسائل دوجانبه مذاکره‌ای نداریم؛ گاهی در موارد استثنائی مثل این مورد هسته‌ای، بر اساس مصلحت، مذاکره کرده‌ایم؛ این مورد هم فقط نبوده است، قبل از این هم مواردی بوده است که من در سخنرانی‌های عمومی قبلی به آنها اشاره کرده‌ام. سیاستهای آمریکا در منطقه با سیاستهای جمهوری اسلامی ۱۸۰ درجه اختلاف دارد. | خطبه‌های نماز عید فطر ۱۳۹۴/۰۴/۲۷ |
| ۷ | مبنای ایران برای ممنوعیت سلاح هسته‌ای فتوای شرعی است؛ نه حرف آمریکا و غیرآمریکا | ]میگویند[ ما ایران را تسلیم کردیم، ما مانع از سلاح هسته‌ای ایران شدیم، ما فلان امتیاز را گرفتیم و از این قبیل! خب، حقیقت قضیّه چیز دیگری است. میگویند ما جلوی سلاح هسته‌ای ایران را گرفتیم؛ سلاح هسته‌ای ایران، ربطی به گفتگوی با آمریکا و غیر آمریکا ندارد؛ خود آنها هم میدانند؛ گاهی هم اهمّیّت فتوای حرمت سلاح اتمی را بر زبان آورده‌اند؛ ما بر اساس حکم قرآن و شریعت اسلامی، تولید سلاح هسته‌ای و نگهداری آن و به‌کار بردن آن را حرام میدانیم و به آن اقدام نمیکنیم؛ این هیچ ربطی به آنها ندارد، به این مذاکرات هم ربطی ندارد. آنها خودشان میدانند که این واقعیّت است -میدانند که آنچه مانع جمهوری اسلامی در زمینه‌ی تولید سلاح هسته‌ای است، تهدید و توپ‌وتشر آنها نیست؛ یک مانع شرعی است؛ | خطبه‌های نماز عید فطر ۱۳۹۴/۰۴/۲۷ |
| ۸ |
تداوم غنی‌سازی، تحقیق و توسعه و گردش صنعت هسته‌ای با امضای توافق |
ده سال، دوازده سال کشمکش با جمهورى اسلامى، نتیجه[اش] این شد که این شش قدرت، امروز ناچار شدند که گردش چند هزار سانتریفیوژ را در کشور تحمّل کنند؛ ناچار شدند ادامه‌ى این صنعت را در کشور تحمّل کنند؛ ناچار شدند ادامه‌ى تحقیقات و توسعه‌ى این صنعت را تحمّل کنند. تحقیق و توسعه‌ى صنعت هسته‌اى ادامه خواهد یافت؛ گردش صنعت هسته‌اى ادامه خواهد یافت؛ این چیزى است که آنها سالها تلاش کردند، [ولى] امروز روى کاغذ آوردند و امضا دارند میکنند که حرفى ندارند. این معنایش چیست جز اقتدار ملّت ایران؟ | خطبه‌های نماز عید فطر ۱۳۹۴/۰۴/۲۷ |
| ۹ |
اثبات اقتدار ملت ایران در مذاکرات هسته‌ای |
||
| ۱۰ | به آمریکا نمیشود اعتماد کرد، در همین مذاکرات بی‌صداقتی‌های متعدّد و مکرّر آنها در طول این زمان نشان داده شد | به اینها نمیشود اعتماد کرد؛ اینها کسانی نیستند که حرف راست از دهانشان خارج بشود؛ صداقت در اینها نیست. در همین آزمایش دشواری هم که آقای رئیس جمهور اشاره کردند(۹) -که واقعاً زحمت کشیدند، هم ایشان، هم دیگر دست‌اندرکاران- بی‌صداقتی‌های متعدّد و مکرّر آنها در طول این زمان نشان داده شد. خب، [البتّه] مسئولین ما خوشبختانه برخورد کردند؛ در یک مواردی برخوردهای واقعاً انقلابی کردند، کار کردند، و به یک نتایجی تا حالا رسانده‌اند؛ تا ببینیم چه میشود. | بیانات در دیدار مسئولان نظام و سفراى کشورهاى اسلامى ۱۳۹۴/۰۴/۲۷ |
| ۱۱ | بین مردم نباید دودستگی به‌وجود بیاید. دشمن این را میخواهد. | ملّت ایران باید متّحد باشد. از این قضایای هسته‌ای و غیر هسته‌ای و مانند اینها، دودستگی درست نشود که هر دسته یک‌جور بگویند -بالاخره یک کاری است دارد انجام میگیرد، مسئولینی دارد، دنبال میکنند؛ ان‌شاءالله آنچه منافع ملّی است تشخیص بدهند و دنبال آن باشند- بین مردم نباید دودستگی به‌وجود بیاید. دشمن این را میخواهد. | بیانات در دیدار مسئولان نظام و سفراى کشورهاى اسلامى ۱۳۹۴/۰۴/۲۷ |
| ۱۲ |
نیت دشمن از مذاکرات و توافق این بود که وسیله‌ی نفوذ پیدا کند به داخل کشور، ما راه نفوذ را بستیم و به‌طور قاطع خواهیم بست |
آنها به خیال خودشان، در این جریان مذاکرات هسته‌ای - این توافقی که حالا نه در اینجا هنوز تکلیفش معلوم است، نه در آمریکا؛ هم اینجا معلوم نیست که رد بشود یا قبول، هم آنجا معلوم نیست که رد بشود یا قبول- نیّت آنها این بود که از این مذاکرات و از این توافق، وسیله‌ای پیدا کنند برای نفوذ در داخل کشور. ما این راه را بستیم و این راه را به طور قاطع خواهیم بست؛ نه نفوذ اقتصادی آمریکایی‌ها را در کشورمان اجازه خواهیم داد، نه نفوذ سیاسی آنها را، نه حضور سیاسی آنها را، نه نفوذ فرهنگی آنها را؛ با همه‌ی توان -که این توان هم بحمدالله امروز توان زیادی است- مقابله خواهیم کرد؛ اجازه نخواهیم داد. |
بیانات در دیدار اعضای مجمع جهانی اهل بیت علیهم‌السلام و اتحادیه‌ی رادیو و تلویزیون‌های اسلامی ۱۳۹۴/۰۵/۲۶ |