حضرت آیتاللَّه خامنهای، رهبر معظم انقلاب اسلامی پیامی خطاب به کنگره بزرگداشت مقدس اردبیلی صادر کردند که امروز صبح در محل این کنگره در شهر مقدس قم توسط آیتاللَّه استادی قرائت شد. متن پیام به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
برگزاری این مجمع علمی - تحقیقی، یکی دیگر از ابتکارهای حوزهی علمیهی قم در بازخوانی تفصیلی تاریخ قطور فقاهت شیعه و تکیه بر نقاط برجستهی این تاریخ غنی و پرمضمون است. این کار به اهل فن کمک میکند تا ذخائر گرانبهایی را که عادتا در نگاه اجمالی آنان به مجموعهی میراث سلف، چنانکه باید به چشم نمیآید، با ریزبینی و ژرفنگری بیشتری مشاهده کنند و از متاع ارجمند هر یک از بزرگان و برجستگان، بهرهی مناسب آن را ببرند.
بیشک فقیه محقق متبحر عظیمالشأن، مرحوم ملا احمد مقدس اردبیلی قدسالله نفسه یکی از نقاط برجسته در آن تاریخ مشعشع است و در عین حال از جملهی کسانی است که در حوزههای فقاهت چنانکه شأن او است مطرح نگشته و آراء فقهی و شیوهی استنباط او در معرض نقد صاحبنظران و استفادهی فقیهان در نیامده است.
این بزرگوار که عمر مبارک و نورانیش بخش اعظم قرن دهم هجری را فراگرفته، اگر در میان سه شخصیت بزرگ فقهی این قرن، نفر اول شمرده نشود، میتوان گفت که در برخی از جهات علمی از آن دو بزرگمرد دیگر یعنی محقق کرکی و شهید ثانی (رحمهمالله) -که بی شک وی از هر دو نفر آنان بالواسطه استفاده برده است - برجستهتر است. دقتنظر او در تطبیق مدارک با مدعای فقهی در هر مسأله، و قوت تحقیق او که بحق، عنوان محقق را در کلمات بزرگان برای او تثبیت کرده است، همراه با نوآوری و شجاعت علمی، از جملهی خصوصیاتی است که وی را شایستهی عنوان شیخالطائفه و حبر محقق در کلمات مرحومین مجلسی و وحید بهبهانی، و کتاب مجمع الفائدهی او را -بنا بر معرفی بهبهانی رحمةالله - نوشتهایی بینظیر در میان کتب متقدمین و متاخرین و موجب شگفتی و حیرت خردمندان و اندیشهوران قرار داده است.
رتبهی مثال زدنی و منحصر به فرد او در تقوا و ورع چنان است که مُحَشِّیِ جلیلالقدر مجمعالفائده، او را از جملهی کسانی میشمرد که فرشتگان کمر به خدمت آنان بستهاند و بزرگانی چون صاحب جواهر که آراء فقهی او را مورد خدشه قرار دادهاند، بدان اعتراف کردهاند.
حوزهی مبارکه نجف تجدید حیات علمی خود را مدیون اوست و سلسلهی بیانتهای فقهای شیعهی ایرانیتبار پس از دورههای نخستین فقاهت شیعه، آغاز گشته با شخصیت ممتاز و والای اوست.
انتظار میرود که معرفی این بزرگمرد و تحلیل شیوهی علمی و آراء فقهی او، برای حوزههای علمی و حلقههای درس روزگار ما، افقهایی تازه در روش فقاهت بگشاید و فقه این روزگار را که به استحکام و شمول و سهولت نیازمند است، هر چه غنیتر سازد.
اینجانب از علماء و فضلای محترم حوزهی علمیهی قم و نیز بزرگان و دانشوران شهر کهن اردبیل - که صدف این گوهر تابناک بوده است - به خاطر اقدام به این مهم، سپاسگزاری میکنم و امیدوارم کار بزرگ آنان با برگزاری این مجمع علمی - تحقیقی پایان نیابد و برکات آن در محیط علمی - فقهی ما ماندگار باشد. از خداوند متعال دوام توفیقات شما عزیزان و از حضرت بقیةالله اعظم روحی فداه توجهات ویژهاش را به همگان مسألت مینمایم.
والسلام علیکم و رحمةالله و برکاته
سید علی خامنهای
۲۱ شهریور ۷۵
بسم الله الرحمن الرحیم
برگزاری این مجمع علمی - تحقیقی، یکی دیگر از ابتکارهای حوزهی علمیهی قم در بازخوانی تفصیلی تاریخ قطور فقاهت شیعه و تکیه بر نقاط برجستهی این تاریخ غنی و پرمضمون است. این کار به اهل فن کمک میکند تا ذخائر گرانبهایی را که عادتا در نگاه اجمالی آنان به مجموعهی میراث سلف، چنانکه باید به چشم نمیآید، با ریزبینی و ژرفنگری بیشتری مشاهده کنند و از متاع ارجمند هر یک از بزرگان و برجستگان، بهرهی مناسب آن را ببرند.
بیشک فقیه محقق متبحر عظیمالشأن، مرحوم ملا احمد مقدس اردبیلی قدسالله نفسه یکی از نقاط برجسته در آن تاریخ مشعشع است و در عین حال از جملهی کسانی است که در حوزههای فقاهت چنانکه شأن او است مطرح نگشته و آراء فقهی و شیوهی استنباط او در معرض نقد صاحبنظران و استفادهی فقیهان در نیامده است.
این بزرگوار که عمر مبارک و نورانیش بخش اعظم قرن دهم هجری را فراگرفته، اگر در میان سه شخصیت بزرگ فقهی این قرن، نفر اول شمرده نشود، میتوان گفت که در برخی از جهات علمی از آن دو بزرگمرد دیگر یعنی محقق کرکی و شهید ثانی (رحمهمالله) -که بی شک وی از هر دو نفر آنان بالواسطه استفاده برده است - برجستهتر است. دقتنظر او در تطبیق مدارک با مدعای فقهی در هر مسأله، و قوت تحقیق او که بحق، عنوان محقق را در کلمات بزرگان برای او تثبیت کرده است، همراه با نوآوری و شجاعت علمی، از جملهی خصوصیاتی است که وی را شایستهی عنوان شیخالطائفه و حبر محقق در کلمات مرحومین مجلسی و وحید بهبهانی، و کتاب مجمع الفائدهی او را -بنا بر معرفی بهبهانی رحمةالله - نوشتهایی بینظیر در میان کتب متقدمین و متاخرین و موجب شگفتی و حیرت خردمندان و اندیشهوران قرار داده است.
رتبهی مثال زدنی و منحصر به فرد او در تقوا و ورع چنان است که مُحَشِّیِ جلیلالقدر مجمعالفائده، او را از جملهی کسانی میشمرد که فرشتگان کمر به خدمت آنان بستهاند و بزرگانی چون صاحب جواهر که آراء فقهی او را مورد خدشه قرار دادهاند، بدان اعتراف کردهاند.
حوزهی مبارکه نجف تجدید حیات علمی خود را مدیون اوست و سلسلهی بیانتهای فقهای شیعهی ایرانیتبار پس از دورههای نخستین فقاهت شیعه، آغاز گشته با شخصیت ممتاز و والای اوست.
انتظار میرود که معرفی این بزرگمرد و تحلیل شیوهی علمی و آراء فقهی او، برای حوزههای علمی و حلقههای درس روزگار ما، افقهایی تازه در روش فقاهت بگشاید و فقه این روزگار را که به استحکام و شمول و سهولت نیازمند است، هر چه غنیتر سازد.
اینجانب از علماء و فضلای محترم حوزهی علمیهی قم و نیز بزرگان و دانشوران شهر کهن اردبیل - که صدف این گوهر تابناک بوده است - به خاطر اقدام به این مهم، سپاسگزاری میکنم و امیدوارم کار بزرگ آنان با برگزاری این مجمع علمی - تحقیقی پایان نیابد و برکات آن در محیط علمی - فقهی ما ماندگار باشد. از خداوند متعال دوام توفیقات شما عزیزان و از حضرت بقیةالله اعظم روحی فداه توجهات ویژهاش را به همگان مسألت مینمایم.
والسلام علیکم و رحمةالله و برکاته
سید علی خامنهای
۲۱ شهریور ۷۵