بسم الله الرّحمن الرّحیم (۱)
متقابلاً به همه‌ی شما عزیزان، برادران و خواهران که از راه‌هاى دور تشریف آوردید -چه مردم مؤمن و غیور استان فارس و چه برادران سلحشورِ فداکار استان ایلام و چه برادران پاکستانى که در حوزه‌ی علمیّه‌ی قم مشغول تحصیل هستید- این مصیبت بزرگ و این داغ سنگین بر دل ملّت ایران را تسلیت عرض میکنم. امیدواریم روح مطهّر امام و باطن نورانىِ آن مرد خدا به همه‌ی ملّت ایران و دیگر مسلمانان عالم مدد بدهد تا بتوانند این راه پُرافتخارِ مورد رضاى پروردگار را ان‌شاءالله دنبال کنند.
انقلاب ما داراى دو بُعد بود؛ یک بُعد داخلى و یک بُعد خارجى. بُعد داخلى انقلاب این بود که به‌وسیله‌ی ملّت ایران و با فداکارى شما مردم، زندگى ساخته‌ی فرهنگ غرب را، زندگى آلوده‌ی به فساد قدرتهاى استکبارى را به زندگى اسلامى تبدیل کند. وقتى میگوییم زندگى اسلامى، درحقیقت همه‌ی آرزوهاى بزرگ ملّت ایران در این کلمه هست. در این بعد داخلى، انقلاب پیشرفتهاى بسیار چشمگیرى هم داشت. امروز روحیّات و واقعِ زندگىِ ملّت ایران با آنچه قبل از پیروزى انقلاب وجود داشت و دستهاى استعمارى روى آن کار کرده بودند، تفاوتهاى بسیار زیادى دارد. البتّه ما نمیگوییم زندگى ما امروز کاملاً اسلامى است، بلکه میگوییم زندگى ما امروز به زندگى اسلامى بمراتب نزدیک شده است. تلاش باید بکنیم، باز هم نزدیک‌تر بشویم. زندگى اسلامى یعنى آنچه در آن، هم سعادت دنیا هست و هم سعادت عقبىٰ؛ هم رفاه مادّى هست، هم تعالى معنوى. همه‌چیز در زندگى اسلامى و حیات طیّبه‌ی اسلامى جمع است. این حرکت را انقلاب در این کشور به وجود آورد؛ دست قدرتمند الهىِ رهبر و امام بزرگوار ما آن را به پیش برد و بحمدا‌لله امروز ما از این جهت، در دنیا یک ملّت نمونه هستیم. این بعد داخلى.
اهمّیّت بعد خارجى انقلاب کمتر از بعد داخلى نیست. بعد خارجى انقلاب این بود که ملّتهاى مسلمان را قبل از اتّحاد، با هم آشنا و نسبت به هم علاقه‌مند و دلسوز کند. استعمار سالهاى متمادى در میان کشورهاى اسلامى کار کرد براى اینکه کشورهاى اسلامى و ملّتهاى اسلامى را از هم جدا کند؛ فارس در مقابل عرب، هر دو در مقابل ترک، هر سه در مقابل ملّت پاکستان، همه در مقابل دیگر ملّتهاى مسلمان. یعنى [سعى کرد] مرزهاى جغرافیایى و نژادى و ملّى را بین کشورها و ملّتها به وجود بیاورد. این هم که می‌بینید بعضى از سلاطین و رؤساى دست‌نشانده‌ی استعمار، امروز فریاد ملّیّت‌گرایى و قومیّت‌گرایى را در دنیا سر میدهند، ادامه‌ی همان روشهاى استعمار و خط و خطوط استعمار است، براى اینکه ملّتها را از هم جدا کنند. انقلاب ما، ملّتها را با هم آشنا کرد، به هم نزدیک کرد.امروز به برکت انقلاب اسلامى، کشورها و ملّتهاى اسلامى احساس میکنند که روحیه‌ی مسلمانى در آنها زنده شده. ملّتهاى عرب -آنهایى که وجدان و ایمانشان آزاد است- پیش از آنکه به عرب بودنِ خودشان افتخار کنند، به مسلمانىِ خودشان افتخار میکنند. ملّت مسلمان شبه قارّه‌ی هند همین‌طور؛ ملّتهاى مسلمان آفریقا همین‌طور؛ بقیّه‌ی ملّتهاى مسلمان آسیا همین‌طور؛ افتخار میکنند به اینکه مسلمانند. یعنى اسلام به برکت انقلاب به‌صورت یک ارزش درآمد و مسلمانها با احساس اسلام به هم نزدیک شدند. علاوه‌ی بر این، دشمن جهانى اسلام، یعنى استکبار جهانى، یعنى شرق و غرب متجاوز، یعنى آمریکاى تجاوزکار و غارتگر -که از اعماق وجود با اسلام مخالفند- از وحدت اسلامى، از این تعارف (۲) اسلامى و آشنایى ملّتهاى مسلمان با یکدیگر، دچار وحشتند.
ما که امروز براى امام عزادار هستیم، باید این دو بعد را با کمال جدّیّت مورد توجّه و نظر قرار بدهیم؛ وَالّا اگر خدای‌نخواسته راه امام و وصیّت امام فراموش بشود -که ان‌شاءالله هرگز نخواهد شد- نتایج زحمات طولانى آن بزرگوار از بین خواهد رفت. امروز هر دو بعد انقلاب، براى ما حائز اهمّیّت است.در بعد داخلى، باید تمام اقشار ملّت و مسئولین و علماى اعلام و معلّمان جامعه و گویندگان و نویسندگان و سازندگان و برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران، تلاش کنند تا با همّت همه، جامعه را باز هم به سمت زندگى اسلامى جلوتر ببریم، نزدیک‌تر کنیم.
در بعد خارجى انقلاب، همه‌ی ملّتهاى مسلمان، بخصوص علمائشان، بخصوص روشنفکرانشان، بخصوص کسانى که بر روى ذهن مردم اثر دارند و حرفشان در مردم اثر میگذارد، باید تلاش کنند این وحدت و نزدیکى و آشنایى ملّتهاى مسلمان را تقویت کنند. موسم حج -که دست مزدوران دست‌نشانده‌ی استکبار جهانى متأسّفانه ملّت ما را در این دو سال از زیارت خانه‌ی خدا و مرقد مطهّر رسول اکرم (صلّى الله علیه و آله و سلّم) محروم کرده- (۳) جایى است که مسلمانها باید در آن، این نزدیکىِ بر اساس بازگشت به اسلام را تا آنجایى که میتوانند تقویت کنند. و این پیام و توصیه‌ی ما به ملّتهاى مسلمانى است که امسال در مراسم حج شرکت خواهند کرد. مسلمانان دیگر کشورهاى اسلامى و همچنین مسلمانانى که در کشورهاى غیراسلامى اقلّیّت هستند، باید بدانند که ملّت ما این پیوند الهى و اسلامى خود با ملّتهاى مسلمان دیگر را هرگز فراموش نخواهد کرد و به آن اهمّیّت خواهد داد؛ و این وصیّت امام بزرگوار ما است.و من به شما برادران و خواهران عزیز که از راه‌هاى دور تشریف آوردید و همچنین به شما برادران محترم پاکستانى توصیه میکنم این احساس کار و تلاش براى ساختن جامعه‌ی اسلامىِ کامل در داخل، و آن پیوند مستحکم برادرىِ اسلامى [در خارج] را هرگز فراموش نکنید. این دو رکن اساسى و دو روى صفحه‌ی انقلاب ما است.
امیدواریم خداى متعال به همه‌ی مسلمانان عالم کمک کند که در راه پیروزى جهانى اسلام تلاش کنند و مخصوصاً به ملّت بزرگ ایران کمک کند که بتوانند همین راه پُرافتخار و شرافت‌آمیز را -که امام بزرگوارمان ما را در آن راه رهبرى و هدایت کرد- ادامه بدهند. از برادران و خواهران خواهش میکنم که در مراجعت به شهرهاى خودتان، سلام من را به همه‌ی برادران و خواهران عزیز همشهرىِ خود ابلاغ کنید. خداوند ان‌شاءالله شما را تأیید کند؛ روح مقدّس امام را از همه‌ی ما راضى کند و دعاى حضرت بقیّة‌ا‌لله (ارواحنا فداه) را شامل حال ما قرار بدهد.
والسّلام علیکم و رحمة‌الله و برکاته
متقابلاً به همه‌ی شما عزیزان، برادران و خواهران که از راه‌هاى دور تشریف آوردید -چه مردم مؤمن و غیور استان فارس و چه برادران سلحشورِ فداکار استان ایلام و چه برادران پاکستانى که در حوزه‌ی علمیّه‌ی قم مشغول تحصیل هستید- این مصیبت بزرگ و این داغ سنگین بر دل ملّت ایران را تسلیت عرض میکنم. امیدواریم روح مطهّر امام و باطن نورانىِ آن مرد خدا به همه‌ی ملّت ایران و دیگر مسلمانان عالم مدد بدهد تا بتوانند این راه پُرافتخارِ مورد رضاى پروردگار را ان‌شاءالله دنبال کنند.
انقلاب ما داراى دو بُعد بود؛ یک بُعد داخلى و یک بُعد خارجى. بُعد داخلى انقلاب این بود که به‌وسیله‌ی ملّت ایران و با فداکارى شما مردم، زندگى ساخته‌ی فرهنگ غرب را، زندگى آلوده‌ی به فساد قدرتهاى استکبارى را به زندگى اسلامى تبدیل کند. وقتى میگوییم زندگى اسلامى، درحقیقت همه‌ی آرزوهاى بزرگ ملّت ایران در این کلمه هست. در این بعد داخلى، انقلاب پیشرفتهاى بسیار چشمگیرى هم داشت. امروز روحیّات و واقعِ زندگىِ ملّت ایران با آنچه قبل از پیروزى انقلاب وجود داشت و دستهاى استعمارى روى آن کار کرده بودند، تفاوتهاى بسیار زیادى دارد. البتّه ما نمیگوییم زندگى ما امروز کاملاً اسلامى است، بلکه میگوییم زندگى ما امروز به زندگى اسلامى بمراتب نزدیک شده است. تلاش باید بکنیم، باز هم نزدیک‌تر بشویم. زندگى اسلامى یعنى آنچه در آن، هم سعادت دنیا هست و هم سعادت عقبىٰ؛ هم رفاه مادّى هست، هم تعالى معنوى. همه‌چیز در زندگى اسلامى و حیات طیّبه‌ی اسلامى جمع است. این حرکت را انقلاب در این کشور به وجود آورد؛ دست قدرتمند الهىِ رهبر و امام بزرگوار ما آن را به پیش برد و بحمدا‌لله امروز ما از این جهت، در دنیا یک ملّت نمونه هستیم. این بعد داخلى.
اهمّیّت بعد خارجى انقلاب کمتر از بعد داخلى نیست. بعد خارجى انقلاب این بود که ملّتهاى مسلمان را قبل از اتّحاد، با هم آشنا و نسبت به هم علاقه‌مند و دلسوز کند. استعمار سالهاى متمادى در میان کشورهاى اسلامى کار کرد براى اینکه کشورهاى اسلامى و ملّتهاى اسلامى را از هم جدا کند؛ فارس در مقابل عرب، هر دو در مقابل ترک، هر سه در مقابل ملّت پاکستان، همه در مقابل دیگر ملّتهاى مسلمان. یعنى [سعى کرد] مرزهاى جغرافیایى و نژادى و ملّى را بین کشورها و ملّتها به وجود بیاورد. این هم که می‌بینید بعضى از سلاطین و رؤساى دست‌نشانده‌ی استعمار، امروز فریاد ملّیّت‌گرایى و قومیّت‌گرایى را در دنیا سر میدهند، ادامه‌ی همان روشهاى استعمار و خط و خطوط استعمار است، براى اینکه ملّتها را از هم جدا کنند. انقلاب ما، ملّتها را با هم آشنا کرد، به هم نزدیک کرد.امروز به برکت انقلاب اسلامى، کشورها و ملّتهاى اسلامى احساس میکنند که روحیه‌ی مسلمانى در آنها زنده شده. ملّتهاى عرب -آنهایى که وجدان و ایمانشان آزاد است- پیش از آنکه به عرب بودنِ خودشان افتخار کنند، به مسلمانىِ خودشان افتخار میکنند. ملّت مسلمان شبه قارّه‌ی هند همین‌طور؛ ملّتهاى مسلمان آفریقا همین‌طور؛ بقیّه‌ی ملّتهاى مسلمان آسیا همین‌طور؛ افتخار میکنند به اینکه مسلمانند. یعنى اسلام به برکت انقلاب به‌صورت یک ارزش درآمد و مسلمانها با احساس اسلام به هم نزدیک شدند. علاوه‌ی بر این، دشمن جهانى اسلام، یعنى استکبار جهانى، یعنى شرق و غرب متجاوز، یعنى آمریکاى تجاوزکار و غارتگر -که از اعماق وجود با اسلام مخالفند- از وحدت اسلامى، از این تعارف (۲) اسلامى و آشنایى ملّتهاى مسلمان با یکدیگر، دچار وحشتند.
ما که امروز براى امام عزادار هستیم، باید این دو بعد را با کمال جدّیّت مورد توجّه و نظر قرار بدهیم؛ وَالّا اگر خدای‌نخواسته راه امام و وصیّت امام فراموش بشود -که ان‌شاءالله هرگز نخواهد شد- نتایج زحمات طولانى آن بزرگوار از بین خواهد رفت. امروز هر دو بعد انقلاب، براى ما حائز اهمّیّت است.در بعد داخلى، باید تمام اقشار ملّت و مسئولین و علماى اعلام و معلّمان جامعه و گویندگان و نویسندگان و سازندگان و برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران، تلاش کنند تا با همّت همه، جامعه را باز هم به سمت زندگى اسلامى جلوتر ببریم، نزدیک‌تر کنیم.
در بعد خارجى انقلاب، همه‌ی ملّتهاى مسلمان، بخصوص علمائشان، بخصوص روشنفکرانشان، بخصوص کسانى که بر روى ذهن مردم اثر دارند و حرفشان در مردم اثر میگذارد، باید تلاش کنند این وحدت و نزدیکى و آشنایى ملّتهاى مسلمان را تقویت کنند. موسم حج -که دست مزدوران دست‌نشانده‌ی استکبار جهانى متأسّفانه ملّت ما را در این دو سال از زیارت خانه‌ی خدا و مرقد مطهّر رسول اکرم (صلّى الله علیه و آله و سلّم) محروم کرده- (۳) جایى است که مسلمانها باید در آن، این نزدیکىِ بر اساس بازگشت به اسلام را تا آنجایى که میتوانند تقویت کنند. و این پیام و توصیه‌ی ما به ملّتهاى مسلمانى است که امسال در مراسم حج شرکت خواهند کرد. مسلمانان دیگر کشورهاى اسلامى و همچنین مسلمانانى که در کشورهاى غیراسلامى اقلّیّت هستند، باید بدانند که ملّت ما این پیوند الهى و اسلامى خود با ملّتهاى مسلمان دیگر را هرگز فراموش نخواهد کرد و به آن اهمّیّت خواهد داد؛ و این وصیّت امام بزرگوار ما است.و من به شما برادران و خواهران عزیز که از راه‌هاى دور تشریف آوردید و همچنین به شما برادران محترم پاکستانى توصیه میکنم این احساس کار و تلاش براى ساختن جامعه‌ی اسلامىِ کامل در داخل، و آن پیوند مستحکم برادرىِ اسلامى [در خارج] را هرگز فراموش نکنید. این دو رکن اساسى و دو روى صفحه‌ی انقلاب ما است.
امیدواریم خداى متعال به همه‌ی مسلمانان عالم کمک کند که در راه پیروزى جهانى اسلام تلاش کنند و مخصوصاً به ملّت بزرگ ایران کمک کند که بتوانند همین راه پُرافتخار و شرافت‌آمیز را -که امام بزرگوارمان ما را در آن راه رهبرى و هدایت کرد- ادامه بدهند. از برادران و خواهران خواهش میکنم که در مراجعت به شهرهاى خودتان، سلام من را به همه‌ی برادران و خواهران عزیز همشهرىِ خود ابلاغ کنید. خداوند ان‌شاءالله شما را تأیید کند؛ روح مقدّس امام را از همه‌ی ما راضى کند و دعاى حضرت بقیّة‌ا‌لله (ارواحنا فداه) را شامل حال ما قرار بدهد.
والسّلام علیکم و رحمة‌الله و برکاته
۱) این دیدار به‌مناسبت ارتحال حضرت امام خمینى (قدّس سرّه الشّریف) و انتخاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به رهبرى انقلاب اسلامى صورت پذیرفت. ائمّه‌ى جمعه، روحانیّون، نمایندگان مجلس شوراى اسلامى، مسئولان، خانواده‌هاى شهدا و اقشار مختلف مردم استانهاى ایلام و فارس و شهر ساوجبلاغ و گروهى از طلّاب پاکستانى مقیم قم در این دیدار حضور داشتند. در ابتداى این دیدار، حجّت‌الاسلام والمسلمین عبدالله محمّدى (نماینده‌ى ولىّ‌فقیه و امام‌جمعه‌ى ایلام) مطالبى بیان کرد.
۲) یکدیگر را شناختن
۳) ر.ک: بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم (۱۳۶۸/۴/۱۱)، پى‌نوشت شماره‌ی ۶