نخستین کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح و عدم اشاعه شنبه 28 فروردین ماه با پیام حضرت آیت‌الله خامنه‌ای آغاز و با حضور بیش از 14 وزیر خارجه، 10 معاون وزیر و 8 نماینده از سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به مدت 2 روز در تهران برگزار شد. از نکات برجسته‌ی پیام رهبر انقلاب، فتوای تحریم استفاده از سلاح‌های اتمی بود که به‌شدت، مورد استقبال مهمانان و مقامات باندپایه خارجی شرکت‌کننده در کنفرانس قرار گرفت. آنچه می‌خوانید، یادداشتی است از حسن عابدینی، مدیرکل اخبار خارجی واحد مرکزی خبر که در این‌باره نوشته شده است.

رسانه‌های خارجی با رویدادهایی که در جمهوری اسلامی اتفاق می‌افتد، عموماً به دو صورت برخورد می‌کنند. این رسانه‌ها در مورد رویدادهایی که می‌توانند برای جمهوری اسلامی تأثیر مثبت بر افکار عمومی و بین‌المللی ایجاد کنند؛ می‌کوشند که آنها را بایکوت خبری کنند و مانع انتشار آنها در میان افکار عمومی و اندیشمندان بین‌المللی شوند. بسیاری از موضوعاتی که جمهوری اسلامی بر آنها تأکید دارد، هرگز حتی به گوش اندیشمندان و محققان نرسیده است. در حالت دوم اگر موضوعی به لحاظ اهمیت، تأثیرگذاری و تازگی، چنان برجسته باشد که رسانه‌ها مجبور به انتشار آن باشند، سعی می‌کنند که آن را تحریف نمایند.

یکی از این موضوعات، مواضع و عملکرد هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران است. به ‌رغم اینکه بارها منابع بین‌المللی و ۱۶ گزارش نهادهای اطلاعاتی آمریکا و ۲۰ گزارش آقای البرادعی، دبیرکل پیشین آژانس انرژی هسته‌ای، اذعان کرده‌اند که ایران هیچ انحرافی از حالت صلح‌آمیز هسته‌ای به سوی مواضع غیر صلح‌آمیز نداشته است، اما هنوز هم وقتی این موضوع از سوی یک مقام بلندپایه‌ی جمهوری اسلامی مطرح می‌شود، برای برخی کارشناسان تازگی دارد.

با این مقدمه می‌توان به جمع‌بندی بازتاب بین‌المللی پیام مهم رهبر معظم انقلاب به اجلاس خلع سلاح تهران پرداخت. از دید اندیشمندان بین‌المللی و رسانه‌های خارجی، رهبری به‌عنوان بالاترین مقام مسئول در کشور که همیشه حرف آخر را در سیاست خارجی می‌زنند، پیامی صریح و روشن را به اجلاس خلع سلاح تهران صادر نمودند. این پیام نخست این بازتاب مثبت را داشت که کنفرانس را از حالت تشریفاتی و بی‌ثمر خارج کرد و آن را به یک اجلاس تأثیرگذار در آینده‌ی جریان خلع سلاح هسته‌ای تبدیل کرد.

نکته‌ی مهم دیگر این است که اگرچه پیش از این هم رهبر معظم انقلاب اسلامی و برخی دیگر مسئولان، موضوع حرمت استفاده از سلاح‌های هسته‌ای را مطرح کرده بودند، اما چون این موضوع در قالب یک پیام رسمی و در یک کنفرانس بین‌المللی مطرح شد که بیش از ۶۰ کشور در آن مشارکت داشتند و شبکه‌های مختلف خبری آن را به‌صورت زنده پوشش می‌دادند، از تأثیرگذاری بیشتری برخوردار گشت. این بار تعداد زیادی از اندیشمندان و تحلیل‌گران حوزه‌ی خلع سلاح، اصلی‌ترین پارامتری را که در صحبت‌هاشان مطرح می‌کردند، این بود که رهبر ایران به‌عنوان بالاترین مقام کشور، استفاده از سلاح هسته‌ای را حرام شرعی اعلام کرده‌اند.

فارغ از اینکه اساساً جمهوری اسلامی ایران در دکترین دفاعی خودش جایی را برای سلاح‌های کشتار جمعی قائل نیست و آن را مغایر با ارزش‌های دینی، قوانین بین‌المللی، حقوق بشر  و اصول انسانی می‌داند، اما خود موضوع فتوا باعث شده تا بسیاری از کارشناسان حتی در همین کنفرانس بر این موضوع تأکید ویژه‌ داشته باشند. مسأله‌ی «فتوا» در مصاحبه‌ها و مقالات مختلفی که ارائه شد و همچنین در گفت‌وگوهایی که در شبکه‌های مختلف بین‌المللی پخش شد، به‌شدت مورد توجه قرار گرفت. به گونه‌ای که حتی برخی رسانه‌های وابسته به نظام سلطه به‌خاطر اینکه این موضع را تحریف کنند، موضوع تقیه در اسلام را مطرح کردند. البته طبعاً این حرکت آنها نتوانست از اهمیت پیام و فتوای مقام معظم رهبری بکاهد.

به نظر می‌رسد که باید از این اقدام مؤثر رهبر معظم انقلاب تأثیر گرفت. باید در حوزه‌های کارشناسی، هم از دید مذهبی و هم از دید حقوق بین‌الملل و اصول انسانی و تعهد جمهوری اسلامی به پادمان‌های بین‌المللی، موضوع را مورد کنکاش قرار دهیم تا از آثار خوب آن در حوزه‌ی خلع سلاح و سیاست جمهوری اسلامی بهره‌ ببریم. این روند می‌تواند در حوزه‌ی اندیشمندان مستقل تأثیرات مثبتی بگذارد؛ اگرچه رسانه‌های وابسته به نظام سلطه بار دیگر سعی خواهند کرد تا تأثیرات این پیام را بکاهند.

موضوع دیگری که از دید رسانه‌های بین‌المللی و اندیشمندان در این پیام بسیار مورد توجه قرار گرفت، این بود که رهبر معظم انقلاب اسلامی نقاب از چهره‌ی آمریکا به‌عنوان تنها کشوری که از بمب اتمی استفاده کرده و اکنون به‌دروغ خود را مدعی خلع سلاح در دنیا و صیانت از جامعه‌ی جهانی می‌داند، برداشتند و به افشای تزویر و سابقه‌ی تیره‌ی این کشور پرداختند. آمریکا در این زمینه سیاه‌ترین سابقه را دارد و تأثیر بمب‌های اتمی این کشور در هیروشیما و ناکازاکی که حداقل ۲۲۰ هزار نفر را از بین برده، همچنان باقی است.

سومین نکته‌ی مهم این پیام که مورد توجه نهادهای کارشناسی قرار گرفت، وعده‌ی جمهوری اسلامی ایران در مورد استفاده‌ی همه‌جانبه از تمام ظرفیت‌های خود برای مسلط کردن گفتمان خلع سلاح در نظام بین‌المللی بود. یعنی اینکه ایران این ظرفیت را دارد که هم در حوزه‌ی نظری و هم در حوزه‌ی تعامل با دیگر کشورهای مستقل در مسیر خلع سلاح بین‌المللی حرکت کند.

چهارمین نکته‌ی اساسی پیام که مورد استقبال کارشناسان قرار گرفت، این بود که علی‌رغم اینکه طبق چارچوب ان‌پی‌تی فقط دو گروه وجود دارند، یعنی دارندگان سلاح هسته‌ای و کشورهای غیر برخوردار، رهبر معظم انقلاب گروه سومی را نیز تحت عنوان استفاده‌کنندگان از انرژی پاک مطرح کردند. این ایده نیز باید مورد توجه ویژه‌ی کارشناسان قرار گیرد.