حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: «ریشه‌ی آزادی در غرب عبارت است از خواست انسان، تمایلات انسان. وقتی میگوئیم خواست و تمایلات انسان، مقصود همه، تمایلات عقلانی و منطقی هم نیست؛ یعنی انسان یک سلسله خواستها دارد، تمایلات دارد، بعضیاش مهم است، بعضیاش حقیر است؛ بعضیاش منطقی است، بعضیاش پوچ و واهی است، بعضیاش مربوط به مسائل شهوانی است، بعضی مربوط به مسائل فکری و روحی و چیزهای دیگر است، اما هر چه هست، چون انسان دارای یک خواستی هست، یک تمنائی هست، یک میلی هست، باید بتواند این میل خود و تمنای خود و خواست خود را اعمال کند. این به طور کوتاه و خلاصه فلسفه‌ی آزادی در غرب است.» ۱۳۶۵/۱۰/۱۹
آئین اختتامیه «همایش بین‌المللی حقوق ملّت و آزادی‌های مشروع در منظومه فکری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای»، همزمان با سالروز تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در ۱۲ آذرماه ۱۴۰۴ برگزار شد. بازخوانی اندیشه و سیره‌ی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در حوزه‌ی حقوق ملّت و آزادی‌های مشروع، ترسیم نظام مطلوب حقوق ملّت و آزادی‌های مشروع مبتنی بر اندیشه رهبر معظم انقلاب و تضمین و صیانت از حقوق ملّت و آزادی‌های مشروع و چگونگی ارتقاء آن بر اساس آراء و اندیشه‌های حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، از اهداف همایش است.
به همین مناسبت رسانه KHAMENEI.IR در پرونده «حقوق ملّت و آزادی‌های مشروع» در گفت‌وگو با مهمانان خارجی این همایش، دیدگاه‌های آنان را درباره برگزاری این رویداد و موضوع حقوق مردم و آزادی‌های مشروع جویا شده است. در این مطلب متن گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ محمد کرباسی، استاد حوزه علمیه نجف و مدیر مرکز تألیف، مستندسازی و نشر نجف اشرف منتشر شده است.

آزادی یکی از چالش‌های امروز جهان است. در این زمینه دو رویکرد اسلامی و غربی وجود دارد؛ تفاوت‌های این دو رویکرد در ابعاد فردی و اجتماعی، و در موضوعاتی نظیر حقوق اقلیت‌های دینی، رنگین‌پوستان، آزادی بیان و حقوق زنان از نظر شما چیست؟
 تبیین کامل این موضوع زمان‌بر است، زیرا اساس فلسفه غرب و اسلام بر این مفاهیم بنا شده است. در نظریه غربی (با تمام گرایش‌های مدرنیته و لیبرالیستی آن)، محوریت با «فرد» است؛ یعنی فرد بما هو فرد. ملاک، آزادی‌های شخصی است. اما در نظریه اسلامی، اصل بر ایجاد تعادل میان فرد و جامعه است که بر اساس ضوابط و قوانین دقیق الهی تنظیم شده است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای معتقدند مسئله آزادی عمومی با استقلال ملّی پیوند دارد؛ این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
 اگر بخواهیم نگاه اسلامی به آزادی را با مصداقی عینی بسنجیم، دیدگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بهترین نمونه است. در نگاه اسلامی، آزادی نمی‌تواند در سایه استعمار رشد کند. استعمار (در ابعاد مختلف اقتصادی یا سیاسی)، آزادیِ اراده را از انسان سلب می‌کند. حکمتِ قاعده نفی سبیل (وَلَن یَجعَلَ اللهُ لِلکافِرینَ عَلَى المُؤمِنینَ سَبیلًا) نیز همین است؛ زیرا اگر سلطه بیگانگان وجود داشته باشد، مومن دیگر آزادی عمل نخواهد داشت. نظریه ایشان نیز از همین مبنای اصیل نشئت گرفته است.

غرب مدعی حقوق بشر و آزادی است، اما در مواردی نظیر غزه و فلسطین، یا فشار بر مسلمانان برای حجاب و مناسک مذهبی، شاهد رویکردی دوگانه هستیم. این تناقض را چگونه تحلیل می‌کنید؟
 دفاع غرب از آزادی، صرفاً ادعایی خطابه‌گونه برای جلب عواطف مردم است؛ اما در مقام عمل، کاملاً مخالف آزادی رفتار می‌کنند. شاهد بزرگ این مدعا، قضیه فلسطین است که مبادلات اخلاقی ادعایی غرب را رسوا کرد. آن‌ها در حالی از حقوق بشر دم می‌زنند که از یک رژیم اشغالگر و مستبد که دست به نسل‌کشی می‌زند، حمایت می‌کنند؛ رژیمی که ابتدایی‌ترین حق مردم فلسطین، یعنی حق زندگی باکرامت در وطن خودشان را سلب کرده است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دهه‌هاست بر موضوع آزادی تأکید دارند، اما رسانه‌های غربی سعی در ارائه تصویری غیرواقعی از ایشان و جمهوری اسلامی دارند. نظر شما درباره مواضع ایشان و عملکرد ایران در حوزه آزادی و حقوق بشر چیست؟
 جمهوری اسلامی ایران در هر دو مقامِ نظر و عمل، از مصادیق روشنِ تحقق آزادیِ انسانی منطبق بر آراء اسلامی است. دو ضامن بزرگ برای این آزادی در ایران وجود دارد: نخست، قانون اساسی که منتخب مردم است و در آن حقوق زنان، حقوق انسان‌ها و پیروان ادیان به رسمیت شناخته شده است. دوم، شخص حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که خود ضامن اجرای این قانون هستند و همواره بر ضرورت آزادی‌های اجتماعی تأکید دارند. در مقابل، وقتی به غرب می‌نگریم، شاهد نقض آزادی‌های فردی نظیر حجاب هستیم؛ آن‌ها تنها آزادی‌هایی را می‌پذیرند که در راستای اهداف استعماری‌شان باشد.

اهمیت برگزاری این همایش و نقش اندیشمندان در تبیین موضوع آزادی در بیداری ملت‌ها چیست؟
 در زمانه فعلی، این یکی از حیاتی‌ترین مسائل است؛ چرا که ما با یک هجمه رسانه‌ای برای تشویه و تحریف این مصطلاحات روبرو هستیم. رسانه‌های غربی با سوءاستفاده از مفاهیمی مثل آزادی و وطن، سعی در فریب جوانان دارند. برگزاری این کنفرانس‌ها باعث می‌شود مبانی صحیح این مفاهیم تدوین شده و در سطح دانشگاه‌ها و جامعه منتشر شود تا سدی در برابر تحریف‌های رسانه‌ای غرب ایجاد گردد.