1404/07/16
دو سال پس از عملیات «طوفانالاقصی»؛ فرسایش چندبعدی رژیم صهیونیستی
عملیات طوفان الاقصی، حوادث غزه و تحولات گوناگون در رویارویی جریان مقاومت با رژیم غاصب صهیونیستی به تعبیر رهبر انقلاب اسلامی «حوادث آیندهسازی است» و «حرکتی که در فلسطین آغاز شده است، به پیش خواهد رفت و منجر به پیروزی کامل فلسطینیها خواهد شد.» رهبر انقلاب اسلامی در سخنرانیهای مختلفی علت شکلگیری، خصوصیات، ثمرات و دستاوردهای عملیات طوفان الاقصی را تبیین کرده و دربارهی ابعاد گوناگون حادثهی عظیم ۱۵ مهر ۱۴۰۲ سخن گفتهاند.رسانه KHAMENEI.IR به مناسبت دومین سالگرد عملیات طوفانالاقصی در یادداشتی به بررسی بحرانهایی که بعد از حادثه ۷ اکتبر گریبانگیر رژیم صهیونیستی شده، پرداخته است.
۷ اکتبر ۲۰۲۳ نه تنها آغاز جنگی گسترده در غزه بود، بلکه نقطه عطفی در تاریخ معادلات راهبردی منطقه به شمار میرود، روزی که ساختار امنیتی اسرائیل در برابر یکی از بزرگترین عملیاتهای مقاومت فلسطین فرو ریخت و توازن قدرت وارد مرحلهای تازه شد. اکنون، دو سال پس از آن رویداد، رژیم صهیونیستی با مجموعهای از بحرانهای عمیق در حوزههای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، نظامی و بینالمللی مواجه است؛ بحرانهایی که ماهیت آنها ساختاری و بلندمدت است و دیگر صرفاً مقطعی یا موقتی محسوب نمیشوند.
اقتصاد زیر فشار جنگهزینههای سنگین جنگ چندجبههای از اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون فشار بیسابقهای بر اقتصاد اسرائیل وارد کرده است. مجموع هزینههای نظامی و خسارات مستقیم بیش از ۳۰۰ میلیارد شِکِل (حدود ۸۸.۵ میلیارد دلار) برآورد میشود و دولت را ناگزیر به استقراض گسترده و افزایش بدهیها کرده است. کسری بودجه به ۶.۸ درصد تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۴ رسیده که در تاریخ اقتصادی رژیم کمنظیر است.
همزمان، تعطیلی ۴۶ هزار کسبوکار و کمبود حدود ۱۰۰ هزار نیروی کار به دلیل خروج کارگران خارجی و فلسطینی، بخشهای کلیدی کشاورزی، ساختوساز و خدمات را فلج کرده است. حملات دریایی یمن با تعطیلی بندر راهبردی ایلات و کاهش ۹۰ درصدی ترافیک دریایی، تجارت اسرائیل را به شدت آسیبپذیر کرده است. جنگ ۱۲ روزه با ایران نیز بین ۱۲ تا ۲۰ میلیارد دلار خسارت مستقیم وارد ساخت و اقتصاد کشور را به نقطهای بحرانی رسانده است.
افکار عمومی جهانی علیه تلآویویکی از پیامدهای مهم عملیات طوفانالاقصی، تغییر چشمگیر نگاه جهانی نسبت به اسرائیل است. برای نخستین بار در تاریخ آمریکا، میزان حمایت از فلسطین (۳۶%) از حمایت از اسرائیل (۳۵%) پیشی گرفته و اکثریت مردم آمریکا و بخش قابل توجهی از یهودیان این کشور، تلآویو را مسئول جنایات جنگی در غزه میدانند. در اروپا نیز نگاه منفی به سیاستهای اسرائیل به سرعت گسترش یافته و تظاهرات و اعتصابات گسترده حمایت از فلسطین به صورت تاریخی ادامه دارد.
همزمان، روند شناسایی رسمی دولت فلسطین شتاب گرفته و تا سپتامبر ۲۰۲۵، ۱۵۷ کشور از ۱۹۳ عضو سازمان ملل، فلسطین را به رسمیت شناختهاند؛ از جمله کشورهای مهمی چون فرانسه، بریتانیا، کانادا و استرالیا. این تغییر بنیادین در افکار عمومی و سیاست جهانی مشروعیت سیاسی اسرائیل را به شدت تضعیف کرده است.
مهاجرت نخبگان و فرار سرمایههابیثباتی امنیتی و فشار اقتصادی موجب مهاجرت گسترده شهروندان اسرائیلی شده است. تنها در سال ۲۰۲۴ بیش از ۸۳ هزار نفر، عمدتاً نیروهای جوان و متخصص، کشور را ترک کردهاند؛ روندی که نگرانیهای جدی از فرار مغزها را برانگیخته است.
به موازات آن، موج خروج شرکتهای بینالمللی شدت گرفته است. شرکتهایی مانند Samsung Next، Verily (گوگل)، Alibaba و eBay فعالیتهای خود را متوقف کرده یا در حال ترک بازار هستند. پیشبینی میشود تا پایان ۲۰۲۴ بیش از ۶۰ هزار کسبوکار تعطیل شوند، وضعیتی که اعتماد سرمایهگذاران خارجی و توان رقابتی اسرائیل را به شدت تضعیف میکند.
بنبست پروژههای راهبردی و عادیسازیدر سطح منطقهای، تحولات دو سال اخیر پروژههای راهبردی اسرائیل را به بنبست کشانده است. کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا که قرار بود نقش اسرائیل را در تجارت بینقارهای تثبیت کند، به دلیل ناامنی و سردی روابط با عربستان عملاً متوقف شده است.
پروژه عادیسازی روابط با کشورهای عربی نیز با شکست مواجه شده و پیمان ابراهیم، زمانی محور سیاست خارجی اسرائیل، از احتمال موفقیت ۵۰ درصدی به صفر رسیده است. نظرسنجیهای منطقهای نشان میدهد اکثریت مردم کشورهای عربی با هرگونه رابطه با اسرائیل مخالفند؛ حتی در کشورهایی مانند مراکش که روابط رسمی دارند.
تلفات انسانی و بحران سیاسی داخلیبعد نظامی نیز با چالشهای جدی مواجه است. از آغاز جنگ تاکنون، ۱۱۵۲ نظامی اسرائیلی کشته و حدود ۱۰ هزار نفر دچار جراحات شدید یا آسیبهای روانی شدهاند. بیش از ۵۰۰ خودروی زرهی تا اکتبر ۲۰۲۴ آسیب دیدهاند.
در عرصه سیاسی، بیاعتمادی عمیقی شکل گرفته است. ۷۶% مردم اعتماد خود را به دولت نتانیاهو از دست داده و تنها ۴% معتقدند دولت به اهداف جنگ دست یافته است. اعتراضات گسترده داخلی و شکافهای سیاسی عمیق، رژیم را وارد مرحلهای از بیثباتی ساختاری کرده است.
جمعبندی: افول راهبردی اسرائیلبرآیند تحولات دو سال گذشته نشان میدهد که اسرائیل در تمامی سطوح اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و نظامی تحت فشار بیسابقهای است. این فشارها، برخلاف بحرانهای مقطعی گذشته، ماهیتی ساختاری دارند و توازن راهبردی منطقه را بهتدریج به نفع محور مقاومت تغییر میدهند.