1403/08/29
گفتاری درباره مضامین دعای چهاردهم صحیفه سجادیه
دعایی برای فتح مؤمنین و دفع شر صهیون
همزمان با پیروزیهای اخیر جبههی مقاومت و ناکامی دشمن در دستیابی به اهداف خود، حضرت آیتالله خامنهای در پاسخ به درخواست راهنمایی برای خواندن برخی ادعیه جهت کسب فتح نهایی برای این جبهه و دفع شر رژیم صهیونی، خواندن «سوره فتح»، «دعای چهاردهم صحیفه سجادیه» و «دعای توسل» را توصیه کردند.
به همین مناسبت رسانهی KHAMENEI.IR در گفتاری از حجّتالاسلام دکتر احمد غلامعلی، عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث، به شرح و توضیح مضامین اصلی دعای چهاردهم صحیفهی سجّادیّه پرداخته است.
دعای چهاردهم صحیفهی سجّادیّه دعایی است که وقتی به امام سجّاد (علیهالسّلام) ظلم میشد یا ظالمی را میدیدند، این دعا را میخواندند. در وضعیّتی که ظلمهای عجیبی در غزّه، لبنان و کلّ سرزمینهای فلسطین از سوی صهیونیستهای غاصب انجام میشود، طبق توصیهای که حضرت آقا فرمودهاند، ما باید با این دعا اُنس داشته باشیم. این دعا به ما یاد میدهد که حرکت اسلام یک حرکت عدالتمحور است و هر گونه ظلم را، کم یا زیاد، از هر کسی باشد، نفی میکند. همچنین، ما انسانها را تربیت میکند که ای آدم! وقتی ظلم را دیدی، با زبان، با دل و با دست خودت هر حرکتی که میتوانی انجام بده تا واقعاً ضدّ ظلم باشی. این دعا به ما یاد میدهد که چگونه در چنین موقعیّتی خدا را بخوانیم و یک حرکتِ توحیدیِ زیبا داشته باشیم. انشاءالله با اجابت این دعایی که میخوانیم، بساط ظلم از سرزمینهای اسلامی زودتر دور شود.
در این دعا، ابتدا وصف خداوند آمده است. میگوید خدایا! تو از همه چیز آگاهی؛ خدایا! تو داری میبینی چه کسانی ستم میکشند و ستمدیدگان را میبینی. همچنین، میفرماید تو نیاز به شاهد نداری: یا مَن لا یَحتاجُ فی قَصَصِهِم اِلىٰ شَهاداتِ الشّاهِدین؛ پس خدایا! تو، هم اخبار ستمکشیدگان را میدانی و هم نیازی به شاهد نداری. خدایا! ما تو را چگونه میشناسیم؟ اینکه تو همیشه طرفدار مظلوم هستی و یاریِ تو نسبت به مظلومان نزدیک است: یا مَن قَرُبَت نُصرَتُهُ مِنَ المَظلومین. خدایا! هرگز در ذهن ما نمیآید که تو یاور ظالمان باشی: یا مَن بَعُدَ عَونُهُ عَنِ الظّالِمین. اینها شناخت ما از خدا است. بنابراین، مرحلهی اوّل این دعا شناخت ما از خدا است.
غرور دشمنان به نعمتهای الهی
بعد از آن، میخواهیم بدانیم وضعیّت فعلی ما چگونه است؛ لذا در فقرات بعدی میخوانیم: قَد عَلِمتَ یا اِلٰهی ما نالَنی مِن فُلانِ بنِ فُلانٍ مِمّا حَظَرتَ وَ انتَهَکَهُ مِنّی مِمّا حَجَزتَ عَلَیهِ بَطَراً فی نِعمَتِکَ عِندَهُ وَ اغتِراراً بِنَکیرِکَ عَلَیه؛ خدایا! این دشمنان برای چه این کارها را میکنند و با چه وسیلهای این کارها را انجام میدهند؛ خدایا! به اینها عقل دادی که از آن برای انسانیّت و بشریّت استفاده کنند امّا با همین نعمت عقل، علیه مظلومان کار میکنند و با همین نعمتهای تو، به دیگران ظلم میکنند؛ خدایا! اینها با هشدارهای تو عقبنشینی میکنند، بلکه اتّفاقاً دارند مغرور میشوند. خداوندا! وضعیّت کنونی ما این است که از کسانی ستم میبینیم که با استفاده از نعمتهای تو این ستمها را انجام میدهند.
بعد از آن، هفت صلوات در این دعا هست و تقریباً بالای بیست درخواست آمده است که هر کدام از این درخواستها برای ما زیبا است. در این دعا، به خدا میگوییم که خدایا! تو قدرت داری، پس با آن قدرتِ خودت انتقام ما را از ظالمان بگیر. خدایا! این شدّت و تیزی و خباثت ظالمان را تو میتوانی کم کنی، تو قدرتش را داری، ما قدرتش را نداریم. این توحیدی که میگویم، اینجا نمایان است. وَ افلُل حَدَّهُ عَنّی بِقُدرَتِک؛ تو با قدرت خودت اینها را تضعیف کن. وَ اجعَل لَهُ شُغلًا فیما یَلیه؛ خدایا! آنها را به یک کار دیگری مشغول کن. خدایا! مجوّز ظلم را به آنها نده، راه ظلم را برای آنها آسان نکن و برای آنها مانع به وجود بیاور. اَحسِن عَلَیهِ عَونی؛ فکر ما و یاری ما را نیکو گردان، یک کاری بکن که انتقامهای ما دقیقاً به هدف بخورد. خدایا! ما یاری تو را میخواهیم؛ ما اقدام میکنیم، امّا تو باید اینها را به هدف برسانی.
ادب دعای امام سجّاد (علیهالسّلام)
در عبارت بعدی، میگوید خدایا! یک جوری نشود که ما مغرور بشویم. خدایا! ما آدمیم؛ ما نمیخواهیم مثل وحشیهای آمریکا و اسرائیل باشیم؛ خدایا! یک کاری کن که ما مثل آنها نباشیم: وَ اعصِمنی مِن مِثلِ اَفعالِهِ وَ لا تَجعَلنی فی مِثلِ حَالِه؛ خدایا! من اصلاً نمیخواهم مثل این وحشیها باشم؛ ممانعت کن تا من کارهایی مثل آنها انجام ندهم. نکند که اگر به ما ستم میشود، ما هم بخواهیم ستم کنیم. این ادبِ دعا را نشان میدهد که وقتی به امام سجّاد (علیهالسّلام) ظلم میشود، میگوید اصلاً در ذهن من نمیآید که مثل آنها عمل کنم.
خدایا! ما یک پیروزی شفابخش میخواهیم. یک پیروزی شفابخش چگونه است؟ ما الان واقعاً غضبناک و ناراحتیم، بغض گلوی ما را گرفته و غضب سراسر وجود ما را فراگرفته. این غضب و خشم ما چگونه شفا پیدا میکند؟ با پیروزی ما بر آنها. پس خدایا! ما را بر این دشمنان پیروز کن؛ اگر ما بر آنها پیروز بشویم، در آن صورت است که این غیظ و خشم ما از شهادت سیّدحسن نصرالله و شهید سنوار و دیگر مجاهدان، کمی آرام میشود: تَکونُ مِن غَیظی بِهِ شِفاء. واقعاً این غیظ ما نسبت به اینها آرام نمیشود، تا وقتی که پیروز بشویم. خدایا! تو خودت ما را بر اینها پیروز گردان.
بعد میگوید خدایا! آنها خیلی به ما ظلم کردهاند ــ این بچّههای حزبالله خیلی تحمّل کردهاند ــ بابت این تحمّل، اگر ما کاستیای هم داریم، تو عفو کن و رحمت خودت را بر همهی ما بفرست. خدایا! یک جوری بشود که در عوض این ظلمها، ما به جایی برسیم که سراسر وجودمان رحمت بشود.
گلایه و شکایت به درگاه الهی و امید اجابت دعا
بعد از آن، درخواستهای دیگری هم ما در اینجا میبینیم. اَللَهُمَّ لا اَشکو اِلىٰ اَحَدٍ سِواک؛ خدایا! ما اصلاً غیر از تو به کسی گلایه نداریم. اینها نعمتهای تو را ضایع کردهاند و انسانهایی را که ولیّ تو بودند به شهادت رساندند، دوستان تو را به شهادت رساندند. ما از تو گلایه داریم و به تو شکایت میکنیم. خدایا! ما اصلاً غیر از تو به کسی دیگر شکایت نمیکنیم؛ از کسی کاری برنمیآید و به هیچ وجه از غیر تو یاری نمیجوییم: وَ لا اَستَعینُ بِحاکِمٍ غَیرِکَ حاشاکَ؛ خدایا! ما، هم به تو گلایه میکنیم و هم از تو یاری میجوییم.
خدایا! بر محمّد و آل او درود فرست و «صِل دُعائی بِالاِجابَةِ وَ اقرِن شِکایَتی بِالتَّغییرِ»؛ گلایهی من را با تغییر این شرایط و اوضاع همراه کن. خدایا! اگر این دعاهای من را اجابت کنی، میبینم که این گلایهی من به درگاه تو واقعاً مؤثّر افتاده است. خدایا! نکند که ما را ناامید کنی. خدایا! ما را با ناامیدی از عدالتت امتحان نکن. خدایا! ما نمیتوانیم این امتحانها را بگذرانیم؛ ما خیلی امتحان شدهایم، دیگر ما را با ناامیدی از عدالتت امتحان نکن. خدایا! دشمن را با این امن قرار دادن، با این آرامشی که الان دارد، بر ما مغرور نکن.
بعد میفرماید خدایا! ما را به آنچه مقرّر فرمودی موفّق کن؛ به آنچه از ما گرفتی یا بخشیدی خشنودمان کن؛ ما را به بهترین راه هدایت کن و ما را به سالمترین کار وادار کن. اگر واقعاً قدرت تو و اختیار تو جوری است که انتقام را برای قیامت نگه داری، ما را هم یاری کن که بتوانیم صبر داشته باشیم. صهیونیستها پنجاه هزار کودک و زن و مرد را کشتهاند؛ اصلاً مگر میشود در این دنیا از اینها انتقام گرفت؟ خدایا! آن ثوابی که برای این صبر ما آماده کردهای، آن ثوابی که برای این خانوادهی شهدا آماده کردهای، در دل ما تصویر کن که بتوانیم آرام شویم. خدایا! آنچه برای دشمنانت آماده کردهای هم دقیقاً به ما نشان بده؛ انسان وقتی به این آرامش برسد، میتواند فکر کند.
انشاءالله هرچه سریعتر، با یاری خداوند، بهترین انتقام از این دشمن صهیونیستی گرفته شود. امیدواریم تمام این دعاهایی که امام سجّاد (علیهالسّلام) در این دعای چهاردهم از خداوند خواستهاند، در حقّ همهی عزیزانی که این دعا را میخوانند اجابت بشود. نشان بدهیم که ما اهل توحید هستیم و از خداوند میخواهیم و یقین داریم که خداوند این دعاهای ما را اجابت میکند. انشاءالله بهزودی یکایک این فقرات به اجابت برسد و نتیجهی دعای امام سجّاد (علیهالسّلام) را ببینیم.
به همین مناسبت رسانهی KHAMENEI.IR در گفتاری از حجّتالاسلام دکتر احمد غلامعلی، عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث، به شرح و توضیح مضامین اصلی دعای چهاردهم صحیفهی سجّادیّه پرداخته است.
دعای چهاردهم صحیفهی سجّادیّه دعایی است که وقتی به امام سجّاد (علیهالسّلام) ظلم میشد یا ظالمی را میدیدند، این دعا را میخواندند. در وضعیّتی که ظلمهای عجیبی در غزّه، لبنان و کلّ سرزمینهای فلسطین از سوی صهیونیستهای غاصب انجام میشود، طبق توصیهای که حضرت آقا فرمودهاند، ما باید با این دعا اُنس داشته باشیم. این دعا به ما یاد میدهد که حرکت اسلام یک حرکت عدالتمحور است و هر گونه ظلم را، کم یا زیاد، از هر کسی باشد، نفی میکند. همچنین، ما انسانها را تربیت میکند که ای آدم! وقتی ظلم را دیدی، با زبان، با دل و با دست خودت هر حرکتی که میتوانی انجام بده تا واقعاً ضدّ ظلم باشی. این دعا به ما یاد میدهد که چگونه در چنین موقعیّتی خدا را بخوانیم و یک حرکتِ توحیدیِ زیبا داشته باشیم. انشاءالله با اجابت این دعایی که میخوانیم، بساط ظلم از سرزمینهای اسلامی زودتر دور شود.
در این دعا، ابتدا وصف خداوند آمده است. میگوید خدایا! تو از همه چیز آگاهی؛ خدایا! تو داری میبینی چه کسانی ستم میکشند و ستمدیدگان را میبینی. همچنین، میفرماید تو نیاز به شاهد نداری: یا مَن لا یَحتاجُ فی قَصَصِهِم اِلىٰ شَهاداتِ الشّاهِدین؛ پس خدایا! تو، هم اخبار ستمکشیدگان را میدانی و هم نیازی به شاهد نداری. خدایا! ما تو را چگونه میشناسیم؟ اینکه تو همیشه طرفدار مظلوم هستی و یاریِ تو نسبت به مظلومان نزدیک است: یا مَن قَرُبَت نُصرَتُهُ مِنَ المَظلومین. خدایا! هرگز در ذهن ما نمیآید که تو یاور ظالمان باشی: یا مَن بَعُدَ عَونُهُ عَنِ الظّالِمین. اینها شناخت ما از خدا است. بنابراین، مرحلهی اوّل این دعا شناخت ما از خدا است.
غرور دشمنان به نعمتهای الهی
بعد از آن، میخواهیم بدانیم وضعیّت فعلی ما چگونه است؛ لذا در فقرات بعدی میخوانیم: قَد عَلِمتَ یا اِلٰهی ما نالَنی مِن فُلانِ بنِ فُلانٍ مِمّا حَظَرتَ وَ انتَهَکَهُ مِنّی مِمّا حَجَزتَ عَلَیهِ بَطَراً فی نِعمَتِکَ عِندَهُ وَ اغتِراراً بِنَکیرِکَ عَلَیه؛ خدایا! این دشمنان برای چه این کارها را میکنند و با چه وسیلهای این کارها را انجام میدهند؛ خدایا! به اینها عقل دادی که از آن برای انسانیّت و بشریّت استفاده کنند امّا با همین نعمت عقل، علیه مظلومان کار میکنند و با همین نعمتهای تو، به دیگران ظلم میکنند؛ خدایا! اینها با هشدارهای تو عقبنشینی میکنند، بلکه اتّفاقاً دارند مغرور میشوند. خداوندا! وضعیّت کنونی ما این است که از کسانی ستم میبینیم که با استفاده از نعمتهای تو این ستمها را انجام میدهند.
بعد از آن، هفت صلوات در این دعا هست و تقریباً بالای بیست درخواست آمده است که هر کدام از این درخواستها برای ما زیبا است. در این دعا، به خدا میگوییم که خدایا! تو قدرت داری، پس با آن قدرتِ خودت انتقام ما را از ظالمان بگیر. خدایا! این شدّت و تیزی و خباثت ظالمان را تو میتوانی کم کنی، تو قدرتش را داری، ما قدرتش را نداریم. این توحیدی که میگویم، اینجا نمایان است. وَ افلُل حَدَّهُ عَنّی بِقُدرَتِک؛ تو با قدرت خودت اینها را تضعیف کن. وَ اجعَل لَهُ شُغلًا فیما یَلیه؛ خدایا! آنها را به یک کار دیگری مشغول کن. خدایا! مجوّز ظلم را به آنها نده، راه ظلم را برای آنها آسان نکن و برای آنها مانع به وجود بیاور. اَحسِن عَلَیهِ عَونی؛ فکر ما و یاری ما را نیکو گردان، یک کاری بکن که انتقامهای ما دقیقاً به هدف بخورد. خدایا! ما یاری تو را میخواهیم؛ ما اقدام میکنیم، امّا تو باید اینها را به هدف برسانی.
ادب دعای امام سجّاد (علیهالسّلام)
در عبارت بعدی، میگوید خدایا! یک جوری نشود که ما مغرور بشویم. خدایا! ما آدمیم؛ ما نمیخواهیم مثل وحشیهای آمریکا و اسرائیل باشیم؛ خدایا! یک کاری کن که ما مثل آنها نباشیم: وَ اعصِمنی مِن مِثلِ اَفعالِهِ وَ لا تَجعَلنی فی مِثلِ حَالِه؛ خدایا! من اصلاً نمیخواهم مثل این وحشیها باشم؛ ممانعت کن تا من کارهایی مثل آنها انجام ندهم. نکند که اگر به ما ستم میشود، ما هم بخواهیم ستم کنیم. این ادبِ دعا را نشان میدهد که وقتی به امام سجّاد (علیهالسّلام) ظلم میشود، میگوید اصلاً در ذهن من نمیآید که مثل آنها عمل کنم.
خدایا! ما یک پیروزی شفابخش میخواهیم. یک پیروزی شفابخش چگونه است؟ ما الان واقعاً غضبناک و ناراحتیم، بغض گلوی ما را گرفته و غضب سراسر وجود ما را فراگرفته. این غضب و خشم ما چگونه شفا پیدا میکند؟ با پیروزی ما بر آنها. پس خدایا! ما را بر این دشمنان پیروز کن؛ اگر ما بر آنها پیروز بشویم، در آن صورت است که این غیظ و خشم ما از شهادت سیّدحسن نصرالله و شهید سنوار و دیگر مجاهدان، کمی آرام میشود: تَکونُ مِن غَیظی بِهِ شِفاء. واقعاً این غیظ ما نسبت به اینها آرام نمیشود، تا وقتی که پیروز بشویم. خدایا! تو خودت ما را بر اینها پیروز گردان.
بعد میگوید خدایا! آنها خیلی به ما ظلم کردهاند ــ این بچّههای حزبالله خیلی تحمّل کردهاند ــ بابت این تحمّل، اگر ما کاستیای هم داریم، تو عفو کن و رحمت خودت را بر همهی ما بفرست. خدایا! یک جوری بشود که در عوض این ظلمها، ما به جایی برسیم که سراسر وجودمان رحمت بشود.
گلایه و شکایت به درگاه الهی و امید اجابت دعا
بعد از آن، درخواستهای دیگری هم ما در اینجا میبینیم. اَللَهُمَّ لا اَشکو اِلىٰ اَحَدٍ سِواک؛ خدایا! ما اصلاً غیر از تو به کسی گلایه نداریم. اینها نعمتهای تو را ضایع کردهاند و انسانهایی را که ولیّ تو بودند به شهادت رساندند، دوستان تو را به شهادت رساندند. ما از تو گلایه داریم و به تو شکایت میکنیم. خدایا! ما اصلاً غیر از تو به کسی دیگر شکایت نمیکنیم؛ از کسی کاری برنمیآید و به هیچ وجه از غیر تو یاری نمیجوییم: وَ لا اَستَعینُ بِحاکِمٍ غَیرِکَ حاشاکَ؛ خدایا! ما، هم به تو گلایه میکنیم و هم از تو یاری میجوییم.
خدایا! بر محمّد و آل او درود فرست و «صِل دُعائی بِالاِجابَةِ وَ اقرِن شِکایَتی بِالتَّغییرِ»؛ گلایهی من را با تغییر این شرایط و اوضاع همراه کن. خدایا! اگر این دعاهای من را اجابت کنی، میبینم که این گلایهی من به درگاه تو واقعاً مؤثّر افتاده است. خدایا! نکند که ما را ناامید کنی. خدایا! ما را با ناامیدی از عدالتت امتحان نکن. خدایا! ما نمیتوانیم این امتحانها را بگذرانیم؛ ما خیلی امتحان شدهایم، دیگر ما را با ناامیدی از عدالتت امتحان نکن. خدایا! دشمن را با این امن قرار دادن، با این آرامشی که الان دارد، بر ما مغرور نکن.
بعد میفرماید خدایا! ما را به آنچه مقرّر فرمودی موفّق کن؛ به آنچه از ما گرفتی یا بخشیدی خشنودمان کن؛ ما را به بهترین راه هدایت کن و ما را به سالمترین کار وادار کن. اگر واقعاً قدرت تو و اختیار تو جوری است که انتقام را برای قیامت نگه داری، ما را هم یاری کن که بتوانیم صبر داشته باشیم. صهیونیستها پنجاه هزار کودک و زن و مرد را کشتهاند؛ اصلاً مگر میشود در این دنیا از اینها انتقام گرفت؟ خدایا! آن ثوابی که برای این صبر ما آماده کردهای، آن ثوابی که برای این خانوادهی شهدا آماده کردهای، در دل ما تصویر کن که بتوانیم آرام شویم. خدایا! آنچه برای دشمنانت آماده کردهای هم دقیقاً به ما نشان بده؛ انسان وقتی به این آرامش برسد، میتواند فکر کند.
انشاءالله هرچه سریعتر، با یاری خداوند، بهترین انتقام از این دشمن صهیونیستی گرفته شود. امیدواریم تمام این دعاهایی که امام سجّاد (علیهالسّلام) در این دعای چهاردهم از خداوند خواستهاند، در حقّ همهی عزیزانی که این دعا را میخوانند اجابت بشود. نشان بدهیم که ما اهل توحید هستیم و از خداوند میخواهیم و یقین داریم که خداوند این دعاهای ما را اجابت میکند. انشاءالله بهزودی یکایک این فقرات به اجابت برسد و نتیجهی دعای امام سجّاد (علیهالسّلام) را ببینیم.