حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همواره بر اهمیت صنعت هسته‌ای کشور تأکید داشته و این صنعت را به عنوان یکی از مؤلّفه‌های اساسی و مهمّ اعتبار کشور؛ همچنین مایه‌ قوّت، قدرت و توسعه آن برشمرده‌اند. رهبر معظم انقلاب اسلامی ۲۱ خردادماه سال گذشته از نمایشگاه توانمندی‌های صنعت هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بازدید کردند. ایشان این نمایشگاه و توانمندی‌های ارائه شده در آن را خشنودکننده و بشارت‌بخش توصیف کردند.
رسانه KHAMENEI.IR در گفت‌وگویی تفصیلی با آقای محمد اسلامی به بررسی توانمندی‌ها و ظرفیت‌های علمی و صنعتیِ جمهوری اسلامی ایران در بخش صنعت هسته‌ای پرداخته است که به مناسبت سالروز شهادت دانشمند هسته‌ای، شهید داریوش رضایی‌نژاد متن آن را منتشر میکند.

با توجه به اینکه بحث ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای در سند راهبردی سازمان انرژی اتمی ذکر شده توضیح دهید که این موضوع در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
رهبر انقلاب اسلامی در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۸۶ بر تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای که در همان سال نیز به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده بود؛ تاکید داشتند. این مهم در دولت سیزدهم و در این دوره به‌طور جدی‌تر در سازمان انرژی اتمی پیگیری شد و طبق برنامه در افق  ۱۴۲۰؛ برق بیست درصد از سبد انرژی کشور توسط نیروگاه‌های اتمی تولید خواهد شد تا با شناسایی و ارزیابی قابلیت‌های مهندسی و صنعتی کشور و همچنین ساز و کارهای تامین مالی که بتواند بخش‌های خصوصی و غیردولتی را هم به مدد این طرح بیاورد، به‌عنوان دو مولفه موثر در زمینه تحقق برنامه توسعه نیروگاه‌های اتمی مدنظر قرار داده‌ایم.         
      
تا سال ۱۴۲۰ چه میزان از سهم صنعت نیروگاهی هسته‌ای ما می‌تواند توسط نیروگاه‌های کوچک مقیاس یا به قول رهبر انقلاب نیروگاه‌های دارای توان پایین تولید شود؟
یکی از محورهای توسعه برق هسته‌ای نیروگاه‌های اتمی مقیاس کوچک و متوسط‌ هستند. بر اساس مصوبه شورایعالی انرژی و نیز در برنامه‌ تفصیلی سازمان انرژی اتمی ایران ۸۰ درصد از طرح ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای توسط نیروگاه‌های بزرگ مقیاس تولید خواهد شد و ۲۰ درصد باقیمانده هم نیز توسط نیروگاه‌های کوچک و متوسط که دارای توان ۳۰۰ مگاوات و کمتر هستند و با عنوان SMR شناخته می‌شوند؛ تولید می‌شود. اکنون اجرای برنامه را با هر دو نوع دنبال می‌کنیم از جمله در حال حاضر بر روی توسعه نیروگاه‌های‌ کوچک مقیاس SMR با توان ۱۰۰ مگاوات فعالیت‌های طراحی و مهندسی را انجام می‌دهیم. امیدواریم که در پنج سال آینده اولین‌های هر سه نوع نیروگاه‌ها شامل بزرگ مقیاس ۱۰۰۰ مگاواتی، مقیاس متوسط ۳۰۰ مگاواتی و کوچک مقیاس ۱۰۰ مگاواتی به نتیجه برسد.
 
یکی از چالش‌های دستیابی به نیروگاه هسته‌ای کوچک و بزرگ، چالش تامین سوخت است. این چالش در کشور ما به چه صورت است و چقدر از توانمندی‌های داخلی‌ پاسخگوی این نیاز است؟
این موضوع بسیار مهم است. در نظر داریم با استفاده از منابع ثانویه اورانیوم سبد مواد تولید سوخت هسته‌ای خود را  کامل کنیم. خوشبختانه در دولت سیزدهم دو طرح دنبال شد و به نتیجه رسید؛ یعنی با کار تحقیقاتی و در مقیاس مهندسی و نیمه صنعتی توانستیم از سایر منابع اورانیوم استحصال کنیم. کافی است که ظرفیت را افزایش دهیم و به سمت  مقیاس صنعتی برویم. در ماه‌های گذشته به سمت صنعتی شدن گام برداشته‌ایم و بدین ترتیب ظرفیت تولید کیک زرد را افزایش داده‌ایم.

باید توجه داشت که اکنون از یک سند توسعه‌ سوخت هسته‌ای برخورداریم که سندی نمایشی و کتابخانه‌ای نیست بلکه در اصل برنامه‌ تفصیلی - اجرایی است که در بستر زمان تعیین کرده که چه اقداماتی باید صورت گیرد تا بتوانیم سوخت را تولید کنیم. اکنون این طرح را برای احداث نیروگاه ۳۰۰ مگاواتی آغاز کرده‌ایم تا بتوانیم ظرفیت صنعتی‌ خود را با ملاحظات و الزامات این نوع نیروگاه‌ها انطباق دهیم. نخستین موارد که محقق شود به‌صورت طبیعی مسیر باز می‌شود و همچنین می‌تواند اعتماد به نفس ایجاد کند. یک اقدام موازی نیز صورت گرفته که بتوانیم سوخت را تحت لیسانس یک کشور مطرح تولید کنیم.
 
یکی از بخش‌های کشور که در چند سال اخیر وارد حوزه پشتیبانی صنعت هسته‌ای شده؛ حوزه‌ قانون‌گذاری است؛ این موضوع چقدر توانسته گره از مشکلات شما باز کرده و بستر انجام امور را تسهیل کند؟
صنعت هسته‌ای یک صنعت راهبردی بود و دارای ابعاد مختلف از جمله امنیت ملی است و بخشی از حوزه‌ اقتدارآفرینی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود و این‌گونه نیست که اولویت‌های این صنعت با تغییر دولت‌ها جا به جا شود. باید توجه داشت که موضوع مهم قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها یک اقدام قابلیت ساز بوده تا در حقیقت بتواند با دشمن که به صورت کاملاً یک طرفه، غیرقانونی و خلاف عرف بین‌المللی به دنبال متوقف کردن و یا محدود سازی صنعت هسته‌ای ایران است، مقابله کند.

قانون اقدام راهبردی بهترین فرصت را برای کشور فراهم کرد تا بتواند در مقابل زیاده خواهی دشمنان به‌شکل قدرتمندانه عمل کرده و کشور و سازمان انرژی اتمی ایران را در موقعیتی قرار دهد تا بتواند با چنین زیاده‌خواهی‌هایی مقابله کند. این قانون به نظر ما برای سازمان انرژی اتمی ایران بسیار موثر بوده زیرا تحت تاثیر آن و با همت همکاران در حوزه های مختلف از فاز تحقیقاتی وارد فاز صنعتی شده‌ایم. گام‌های بزرگی در بیش از ۲ سال گذشته برداشته شده است.

باید توجه داشت که رهنمودها و تاکیدات رهبر انقلاب و پشتیبانی‌های بی‌دریغ و همه‌ جانبه‌ ایشان و نیز قانون اقدام راهبردی کمک کرد که سازمان انرژی اتمی ایران در مقابل  با زیاده خواهی‌ها ایستادگی کند و همکاران ما به‌شکل غیرتمندانه توسعه فناوری هسته‌ای را رقم زدند. امروز توسعه این صنعت و فناوری با گذشته قابل مقایسه نیست. به‌طوری‌که زیرساخت‌ها و توانایی‌های کنونی اصلا قابل مقایسه با سال‌های ۱۳۹۷-۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ نیست.
 
این اتفاق برای سازمان انرژی اتمی ایران موجب محدودیت‌های بین‌المللی نشد؟
ببینید روابط ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر اساس پادمان و ان پی تی است. آژانس مطابق آن بر ما نظارت می‌کند. نکته جنجالی، قطعنامه‌ ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است که در اصل همان متن برجام است، برجام یک مرجع‌ ناظر دارد و شورای امنیت سازمان ملل از آژانس خواسته تکالیفی که ایران بر عهده گرفته را هر سه ماه به شورای حکام و هر شش ماه به شورای امنیت سازمان ملل گزارش دهد.

این موارد بر اساس تکالیفی بوده که «ما به ازاء» داشته و در قطعنامه‌ ۲۲۳۱ هم بر «ما به ازاءهای» این تکالیف تاکید شده است. در این قطعنامه تاکید شده که ایران برای اینکه موانعش برای تعامل، تبادل و تجارت با جهان برداشته شود؛ محدودیت‌ها و کاهش ظرفیت خود در صنعت هسته‌ای و نیز در حوزه غنی‌سازی را می‌پذیرد. این تکالیف در ازای این موارد بوده اما در مقابل ناظری که برای ایفای تعهدات ما تعیین شده هیچ دستگاه نظارتی که حق ایران را بتواند مطالبه کند، وجود ندارد. در‌حالی که حق آن‌ها تبدیل به حق آژانس شده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم به این موضوع متعهد است که هر سه ماه گزارش ارایه دهد که بر اساس چک لیست می‌گوید قرار بوده این مقدار مواد هسته‌ای باشد و اکنون این‌ مقدار است و به شکل مکرر این موارد را با هم مقایسه می‌کند و گزارش می‌دهد بنابراین هر سه ماه یک بار این جنجال راه می‌افتد.

ما هم اصلاً کاری به این جنجال‌ها نداریم زیرا ۲ روز مسئله را در بوق می‌کنند بعد می‌روند تا سه ماه دیگر و این مسئله تبدیل به روندی مستمر شده است. باید تاکید کنم که حرف اصلی ما این است که از حقوق ملت، از حقوق کشور و از حقوق مسلّم خودمان در چارچوب ان پی تی و پادمان باید به صورت کاملاً شفاف، دقیق و متعهدانه پاسداری کنیم و در این مسیر به قوانین هم پایبندیم و آن‌ها را رعایت می‌کنیم. برجام به عنوان یک معاهده از طرفین متعاهدی برخوردار بود و علاوه بر اینکه ما تکالیفی داشته‌ایم، آن‌ها هم از تکالیفی برخوردار بوده‌اند.

اکنون طبق بند ۳۶ برجام عمل می‌کنیم به این معنی که بر اساس همین توافق ما از این حق برخورداریم که اگر طرف مقابل تکالیفش را انجام نداد ما هم بتوانیم تعهداتمان را کاهش دهیم. بنابراین ما همین الان هم در چارچوب همین سند عمل می‌کنیم. آن‌ها تعهداتشان را انجام ندادند ما هم مجازیم که تعهدات خود را کاهش دهیم. همچنین گفته‌ایم اگر به تعهداتشان برگردند و آن‌ها را انجام دهند ما هم به تعهدات قید شده در سند برجام بر می‌گردیم. موضوع کاملاً شفاف است و به فشار، جو، هیاهو، عملیات روانی و رسانه‌ای هم اصلاً کاری نداریم؛ اگر آن‌ها به هر کدام از تکالیف خود برگردند و به آن متعهد باشند ما هم متقابلا به تعهدات خود عمل می‌کنیم.

آمریکا از این توافق خارج شده و به تعهدات خود عمل نکرده و همچنین اجازه نداده تا اروپایی‌ها به تکالیف خود عمل کنند. هر روزی که آن‌ها اراده کنند و به اجرای تعهدات خود در این توافق برگردند ما هم بر می‌گردیم. این، تصمیم قانون اقدام راهبردی است که قانون خوب و فاخری محسوب می‌شود البته یک عده ممکن است از این قانون خوششان نیاید ولی به نظر ما در سازمان انرژی اتمی ایران این قانون، قانونی کارساز و موثر بوده و ما را به اهدافمان نزدیک و نزدیک‌تر خواهد کرد.
 
یکی از موضوعات بحث برانگیز که در مذاکرات هسته‌ای هم زیاد شنیده می‌شد مکان استقرار تاسیسات هسته‌ای ایران بود. با توجه به اینکه ایران همیشه امکان نظارت برای آژانس را فراهم کرده چرا نسبت به مکان این تاسیسات بحث‌های فراوان می‌شود؟
برای اینکه وقتی که ما در نقطه‌ امن قرار می‌گیریم آن‌ها نمی‌توانند به اهدافشان برسند. هدف صهیونیستها و نظام استکباری نابود کردن صنعت هسته‌ای ایران است و با پیشرفت‌های ایران به شدت مخالف هستند. آن‌ها می‌خواهند تاسیسات ما روی زمین باشد تا راحت‌تر بتوانند به این صنعت آسیب برسانند. هنگامی‌که تاسیسات را از دسترس آن‌ها دور می‌کنیم، ناراحت می‌شوند. این ناراحتی و عصبانیت طبیعی هست اما اصلاً برای ما ارزش ندارد زیرا تصمیم‌گیری درست، خردمندانه و حفاظت پایدار از ثروتی که به همت جوانان و غیورمردان کشور به‌دست آمده بسیار مهم است. این مسئله اصل اعتقادی ما بوده و درباره آن به هیچ وجه کوتاه نمی‌آییم و در این راه به هیاهوهای ایجاد شده کاری نداریم.

راجع به نقش نیروی انسانی در دستیابی به توانایی‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، نحوه جذب، سطح و توان علمی این افراد توضیح دهید.
در گذشته صهیونیستها و سرویس‌های امنیتی آن‌ها و به عبارت بهتر کل نظام استکباری به‌شکل یکپارچه تلاش کردند که جمهوری اسلامی ایران به فناوری هسته‌ای مجهز نشود و در این مدت و از ابتدا اقدام به خرابکاری صنعتی کردند. برای نمونه از یک کشور اروپایی، قطعه‌‌ای استاندارد و با کیفیت خریداری شده بود؛ در مسیر آن را ربودند و خرابکاری بسیار ظریف میکرونی بر روی آن قطعه و کالا انجام دادند تا هنگامی که به دست ما می‌رسد، کار نکند. یا مواد مورد نیاز این صنعت و فناوری و یا در مصالح و مواد خام خرابکاری کردند و یا در قطعات خرابکاری کردند. چنین مواردی در ۲۵ سال گذشته فراوان رخ داده که همیشه و با لطف خداوند متعال و نیز با هوشمندی بچه‌های ما، موجب خسارت نشده است.

دشمنان کار تروریستی انجام دادند و دانشمندان ما رو ترور کردند، انفجار انجام دادند، با کوادکوپتر حمله کردند یا هر هفته وعده حمله به تاسیسات هسته‌ای می‌دهند. همه این موارد را برای از بین بردن انگیزه نیروی انسانی شاغل در صنعت هسته‌ای انجام می‌دهند که الحمدلله تاکنون این هدف محقق نشده است. البته این موارد یک وجه ماجرا است. می‌توان گفت که به لطف پروردگار نقاط آسیب پذیری‌ خود را از بین برده‌ایم.

هنگامی‌که در سازمان انرژی اتمی ایران کار تحقیقاتی انجام می‌شود، چه کسی بی‌انگیزه می‌شوید؟ سازمان انرژی اتمی ایران، نتیجه‌ تحقیقات را تبدیل به طرح‌های صنعتی می‌کند که این روند انگیزه‌ محققان افزایش می‌دهد که این روند هم یک وجه ماجرا است.

از بدو ورود به سازمان انرژی اتمی ایران در سال ۱۴۰۰ پیگیر این مسئله بودیم که چه تاثیری می‌توانیم بروی دانشگاه‌‌ها و افزایش انگیزه نیروهای خود بگذاریم. رویکرد جدید ما در حرکت بر اساس اهداف سند جامع راهبردی موجب شد که خود به خود همه‌ی سرفصل‌های تصویب شده را فعال کنیم. این روند بستر اشتغال برای تعداد فراوان دانش آموختگان بیکار رشته‌های هسته‌ای را فراهم کرد. فعال کردن پروژه‌ها زمینه‌ساز امیدآفرینی، شروع کار و گسترش فعالیت‌ها شد.
گام بعدی هم بهبود وضعیت معیشتی و اقتصادی کارکنان است؛ زیرا شرایط کار در سازمان انرژی اتمی ایران با سایر مراکز و سازمان‌ها کاملاً متفاوت است به‌همین منظور مباحث رفاهی، تفریحی، زیارتی، مسکن، معیشتی را بررسی کرده و برای بهبود این موارد برنامه‌ریزی کردیم.

در مجموع با ایجاد فرصت شغلی، تعریف برنامه، در نظر گرفتن کار خوب، بورسیه و تعریف امکانات مکمل برای زندگی و رفاه‌ توانستیم درحقیقت شرایط بهتری برای منابع انسانی‌ این سازمان فراهم سازیم.
           
ما در این صنعت با چهره‌هایی مانند شهید شهریاری و شهید فخری‌زاده‌ها روبروییم. نیروی انسانی سازمان انرژی ایران چقدر متوجه مسئولیت‌های علمی، ملی و ایمانی خود است؟
تاثیرگذاری شهید شهریاری و سایر شهدای هسته‌ای در زمان حیات بر روی نیروی انسانی این صنعت بسیار فراوان بوده و این روند همچنان ادامه دارد.

نیروی انسانی شاغل در صنعت هسته‌ای را جوانان مؤمن و درجه یک که دارای باور ایمانی و اعتقادی هستند تشکیل می دهند و این افراد فقط به دنبال لقمه‌‌ای نان نیستند بلکه به فکر خدمت تاثیرگذار هستند. البته اینکه روند را چگونه گسترش داده و این فرهنگ را تسری دهیم، بحث دیگری است. برای نیل به این هدف باید برنامه‌ مکمل فرهنگی در نظر گرفته شود برای نمونه در دارخوین یک نیروگاه موجود است که ساخت آن ۵۰ سال پیش شروع شده بوده و پس از آغاز جنگ تحمیلی روند احداث آن متوقف شده است. با سفر به منطقه مشخص شد که سایت پشتیبانی نیروگاه ما، در اصل قدمگاه شهداست. ۱۳ هزار شهید آنجا بوده‌اند. این منطقه روزی خط مقدم بوده و سنگر شهید خرازی آنجا واقع شده است.

برنامه‌ریزی شد تا فرهنگ جهاد و شهادت را در منطقه احیا کنیم آنجا را به عنوان یک کانون فرهنگی - آموزشی بازسازی کردیم تا در ادامه بتوانیم با اقدامات آموزشی و تربیتی در کنار کار اردوی راهیان نور، کاروان «راهیان پیشرفت» هم داشته باشیم.

در جایی که قرار است یک نیروگاه اتمی احداث شود به مسایل فرهنگی نیز توجه کرده‌ایم و فرهنگ ایثار و شهادت را ترویج می‌دهیم بنابراین طبیعی است که چنین اقداماتی موثر باشد.
 
رهبر انقلاب تاکید زیادی دارند که سرریزها و کاربردهای صنعت هسته‌ای برای مردم ملموس شود. در این راستا چه اقداماتی صورت گرفته است؟
بحث خیلی مهمی است و حضرت آقا هم با ادبیات بسیار صریح و قاطعی هم رهنمود دادند و هم تذکر دادند. در راستای تحقق منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی، اهداف جهاد تبیین را به عنوان یک جریان، سازماندهی و برنامه‌ریزی کردیم. زیرا به این باور رسیده‌ایم که دشمن می‌خواهد نشان دهد سازمان انرژی اتمی ایران یک سازمان سیاسی - امنیتی مخوف است که معلوم نیست پشت دیوارش چه اتفاقی می‌افتد. دشمن به‌شکل مستمر از ما تصویر مخوف می‌سازد و‌ فعالیت‌های ما را امنیتی نشان می‌دهد بنابراین ما باید در جهت مخالف اهداف دشمنان حرکت کنیم. سیاست «درهای بار- نوآوری باز» برای همین دنبال شده و بررسی آمارها نشان می‌دهد که میزان بازدیدهایی که از مراکز مختلف و مرتبط با صنعت هسته‌‌ای صورت گرفته نسبت به سال ۱۴۰۰ چند صد درصد افزایش یافته است و این آمار اصلاً قابل مقایسه با قبل نیست. در قالب اردوی «راهیان پیشرفت» اساتید دانشگاه‌ها، دانشجویان، محققان، صاحبان صنایع، فعالان این حوزه، همچنین دانش آموزان، معلّمان، مربیان و نیز صاحبان قلم و بیان، اصحاب رسانه، مستندسازان و ... از صنعت هسته‌ای، توانمندی‌ها و دستاوردهای کشور در این عرصه بازدید کردند.

بر مبنای اهداف برنامه «راهیان پیشرفت» دوره‌ها‌ی آموزشی و توجیهی برگزار می‌شود و در کنار آن نمایشگاه دستاوردهای صنعت هسته‌ای در استان‌ها و دانشگاه‌های مختلف برپا می‌شود؛ به عبارت بهتر بعد از فرمایشات حضرت آقا؛ این حرکت‌ها با شتاب بیشتری دنبال شده و می‌شود. در این مسیر فقط یک ملاحظه داشتیم، اینکه فقط درباره کارهایی که انجام داده‌ایم، سخن بگوییم نه اینکه بگوییم قرار است انجام شود. زیرا معتقدیم که باید یک کاری انجام شده باشد تا بتوان نسبت به آن تبلیغ کرد.

برای نمونه توسعه کاربرد پرتوها در دستور کار ما قرار دارد و در این دوره به لطف خداوند متعال توانسته‌ایم با یک شبکه سازی سامانه‌های مولد پرتو را طراحی و تولید کنیم. ۱۲ قطب تولید محصولات کشاورزی در کشور شناسایی شده و برای توسعه کاربرد پرتوها در این مناطق برنامه‌ریزی کرده‌ایم. با  پرتودهی محصولات کشاورزی، باقیمانده‌ آفات موجود در آن‌ها زدوده شده و همچنین ماندگاری محصولات افزایش یافته و در نتیجه مواد غذایی در مدت زمان کوتاه تبدیل به ضایعات نمی‌شود.

این طرح، گامی بسیار بزرگ و پروژه‌ای گسترده‌ محسوب می‌شود؛ ما این مطالعه را انجام دادیم، سامانه را ساختیم و اکنون شروع به راه‌اندازی مراکز پرتودهی کرده‌ایم. امسال نخستین مرکز در اصفهان افتتاح شد و تا پایان سال در قطب‌های تعریف شده، سامانه‌های پرتودهی جدید نصب و راه‌اندازی خواهد شد و این روند را باید گام نخست در زمینه توسعه کاربرد پرتوها دانست.

با توجه به اقدامات انجام شده باید اطلاع‌رسانی و تبلیغات نیز انجام شود که در این راستا امسال با بخشی از قسمت های سریال «نون خ» به خانه‌های مردم رفتیم و حوزه رادیداروها و پرتودهی را معرفی کردیم. در حوزه سلامت و امنیت غذایی یک کار اجتماعی، فرهنگی، فناورانه و کار ترویجی انجام شد. این موارد حاصل همان نقشه‌ راهی است که تهیه کردیم و نیز تاکیدات حضرت آقا بوده که الحمدلله این اقدام واقعی هم شده است. اکنون در حال گسترش این طرح هستیم. پس از پخش سریال «نون خ» چند نفر از تهیه‌کنندگان و کارگردانان مطرح با ما تماس گرفتند و ابزار تمایل برای ساخت برنامه‌های گوناگون کردند که ما نیز از این عزیزان و ایده‌های آنان استقبال می‌کنیم. با مشارکت سازمان سینمایی اقدامات اولیه برای ساخت فیلم های سینمایی انجام شده است و در این مسیر نیز گام های مهمی برداشته ایم.

ارتباط موثر و تعامل با رسانه‌ها نیز از دیگر برنامه های مهم ما در این حوزه می‌باشد؛ همکاران بنده به‌طور مستمر از طریق رسانه‌های مختلف از جمله صدا و سیما؛ مزایای این صنعت استراتژیک و کاربردهای آن در زندگی و رفاه مردم را برای ملت تشریح می‌کنند.
 
به بخش خصوصی اشاره کردید؛ بخش خصوصی در چه عرصه‌هایی می‌تواند فعال باشد و مشارکت در چه حدی به حالت ایده‌آل رسیده است؟
کم ریسک‌ترین عرصه حضور بخش خصوصی توسعه کاربرد پرتوهاست زیرا از دامنه‌ گسترده‌ای برخوردار است. برای نمونه یکی از سامانه‌هایی که افتتاح کرده‌ایم دارای ظرفیت پرتودهی ۵۰ هزار تن محصول در سال است یا فعالان بخش خصوصی می‌توانند در یک استان که دارای ظرفیت تولید ۷ تا ۱۰ میلیون تن محصول است، چندین سامانه پرتودهی می‌توان نصب و مورد استفاده قرار داد. این عرصه از بازار کسب و کار خوبی برخوردار است و بازار پایداری هم دارد.

محور دوم که راهبردی‌ترین است مربوط به نیروگاه‌های اتمی می‌شود. اکنون در حال مذاکره با بخش خصوصی در این عرصه هستیم. این مسئله در قانون بودجه هم آورده شده است که بایت این مسئله از دولت و مجلس تشکر می‌کنم. همچنین این موضوع مهم در برنامه‌ هفتم توسعه و نیز در بخش سند توسعه انرژی متعلق به شورایعالی انرژی نیز آورده شده و به امضای شهید رئیسی هم رسیده و ابلاغ شده است. با توجه به ساز و کار مالی در نظر گرفته شده ان‌شاءالله پروژه‌های نیروگاه‌سازی ما بیش از گذشته شتاب خواهد گرفت.    
 
توان هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر از نظر بازار صادراتی در چه وضعیتی قرار دارد؟
قابلیت‌های جمهوری اسلامی ایران در عرصه فناوری هسته‌ای توانسته از انحصار این بخش عبور کرده به‌طوری که خدمات و محصولات ما در بازارهای جهانی حضور دارند و اکنون برخی محصولات ما به چندین کشور صادر می‌شود.

با توجه به ظرفیت و پتانسیل تولید می‌توانیم به همه‌ نقاط دنیا رادیودارو صادر کنیم البته نیمه‌ عمر رادیو‌دارو‌ها کوتاه است و در این زنجیره عملکرد شبکه پروازی که بتواند داروها را به موقع تحویل دهد؛ بسیار مهم است.

یکی از پنج شرکت‌ معتبر جهانی در زمینه تولید رادیوداروها، شرکت پارس‌ایزوتوپ است که در ایران مشغول فعالیت است. ان‌شاءالله با افتتاح یک مرکز جدید تا قبل از پایان سال یا حداکثر یک سال از امروز نسبت به افزایش ۵ تا ۷ برابری تولید رادیوداروها اقدام خواهیم کرد. رادیوداروها دارای بازار گسترده جهانی است و تقاضای فراوانی برای انواع محصولات آن وجود دارد و تا آنجایی که سرویس حمل و نقل بتواند نسبت به ارسال این داروها اقدام کند ما امکان خدمات‌رسانی و تولید محصول داریم.

اکنون آب سنگین تولید شده در ایران و مشتقات آن به خارج از کشور صادر می‌شود و ما تصمیم می‌گیریم که چگونه این محصولات را بفروشیم که این نکته کلیدی و راهبردی است.

نکته‌ی سوم، بحث خدمات و پشتیبانی است که البته علاوه بر بخش خدمات در زمینه آموزش و نیز انجام کار‌های مشترک تحقیقاتی نیز اقداماتی انجام داده‌ایم. در سال‌جاری یک گروه فنی از سازمان انرژی اتمی ایران که با هدف مذاکره به یکی از کشورهای آمریکای لاتین سفر کرده بودند؛ وضعیت چند مرکز درمانی را بحرانی عنوان کردند. بنده عنوان کردم که اعضای این گروه کار‌های فنی را انجام دهند و پس از راه‌اندازی طرح به کشور بازگردند. به لطف خدا این اتفاق در حال گسترش است و خدمات گوناگون ما به شکل مستمر دارای خواهان از کشورهای مختلف است.

به لطف الهی توانستیم نخستین کنفرانس بین‌المللی علوم و فنون هسته‌ای را در اردیبهشت ۱۴۰۳ برگزار کنیم؛ در این کنفرانس از ۲۲ کشور شرکت کردند. حدود ۶۰۰ مقاله به دبیرخانه ارسال شد که ۴۲۰ مقاله جزو آثار برتر بود. سه روز از صبح تا شب نشست‌های کاملاً حرفه‌ای و با کیفیت بسیار بالا و مطابق استانداردهای روز دنیا برگزار شد. بعد از آن کنفرانس  با سیل تقاضا و اعلام آمادگی برای همکاری و ارسال سفارش و کالا مواجه شدیم. در سفارش‌های ارایه شده تقاضاهایی برای ارایه خدمات در زمینه کار‌های آموزشی و پژوهشی نیز وجود دارد.

اکنون محققان ما موفق به تولید ایزوتوپ‌های پایدار شده‌‌اند که از فناوری‌ بالایی برخوردار بوده و راهبردی و گران قیمت است. به عبارت بهتر موفق به شکستن انحصار در این عرصه شده‌ایم.

یکی از موضوعاتی که رهبر انقلاب اسلامی هم به آن اشاره کردند اطلاق صنعت آبروبخش به صنعت هسته‌‌ای ایران بود. چطور این صنعت به کشور آبرو داده است؟
شما وقتی وابسته نیستید و دست‌تان جلوی دیگران دراز نیست می‌توانید خلق کننده باشید، ‌می‌توانید تامین کننده و ارایه‌دهنده باشید و روی پای خودتان بیایستید، اعتماد به نفس و خودباوری دارید، موجب اعتبار، اقتدار و آبرو می‌شود. امروز طراز صنعت هسته‌ای کشور، طراز جهانی است این مسئله شعار بنده به عنوان رییس سازمان نیست بله واقعیت است. نشریات معتبر بین‌المللی گزارش داده‌اند ۱۲.۵ درصد سهم آب سنگین جهان، سهم بازاری است که جمهوری اسلامی به خود اختصاص داده است. مگر آب سنگین محصول کم ارزشی است؟ هنگامی‌که شما به شکل مستقل و با کیفیت می‌توانید کار انجام دهید، برای کشور اعتبار و آبرو کسب می‌شود؛ محققان و متخصصان متوجه این موارد هستند به‌طوری که بعضی از مؤسسات بین‌المللی علمی از وقتی که متوجه قابلیت‌های ما شده‌اند، رفتارشان با ما متفاوت شده است. اگر کار واقعی صورت نگرفته بود، اعتباری شکل نمی‌گرفت تا این‌گونه  با ما برخورد کنند.

در سال ۱۴۰۱ توانستیم به ۱۵۹ دستاورد دانشی فناورانه و صنعتی دست یابیم؛ خب معنای این چیست؟! اگر نگاهتان به کار و پیشرفت کشور، نگاه تدارکاتی باشد این‌گونه است که بروید بخرید، بعد که به تحریم و بی‌پولی می‌خورید حجم زیادی پول می‌دهید اما کار انجام نمی‌شود. اما اگر نگاه‌تان به تحقیقات درون‌زا و به باور توانستن در داخل کشور باشد؛ خود به خود می‌توانید مؤثرتر امور خود را انجام دهید. چنین رویکردی باعث ایجاد اعتبار و آبرو می‌شود.

قدری هم از نمایشگاه دستاوردهای هسته‌ای که سال گذشته مورد بازدید رهبر معظم انقلاب قرار گرفت؛ بگویید.
خدا را شاکریم که اولاً این توفیق حاصل شد و قدردان ایشان هم هستیم که پذیرفتند که ما خدمتشان برسیم. زیرا کارکنان ما در این صنعت بسیار  مظلوم هستند. سعی کردیم که آخرین یافته‌ها و دستاوردها را به نمایشگاه ببریم. البته بسیار مقیّد بودیم کار واقعی را در این نمایشگاه عرضه کنیم. این مسئله بسیار مهم است که شما می‌خواهید چه چیزی را ارایه دهید. اشخاصی که می‌خواستند توضیح بدهند همه‌ متخصص و کارشناس بودند. مقام‌‌ها و رؤسا محور نبودند در اصل کسانی بودند که در کار را در میدان واقعی انجام داده بودند.

این افراد که متخصصان جوان بودند. حضرت آقا خب به حمدالله فوق‌العاده حاذق هستند. با دقت از این نمایشگاه بازدید کردند و نکاتی راهبردی و تعیین کننده را سؤال کردند و بعد هم توصیه‌هایشان را می‌فرمودند. مثلاً پرسیدند اکنون در ساخت ماشین‌های چرخه سوخت هسته‌ای چقدر وابستگی داریم. همکاران ما گفتند ۷۰ درصد خودکفاییم و ۳۰ درصد وابسته؛ گفتند خب این خودکفایی را تا کی ۱۰۰ در ۱۰۰ می‌‌کنید؟ این بچه‌ها گفتند انشاالله تا آخر سال این را به ۱۰۰ درصد می‌رسانیم. من همانجا به بچه‌ها گفتم به آقا قول دادید باید تا آخر سال برسانید و الحمدلله این امر را محقق کرده‌اند.

حضرت آقا متخصصان، دانشمندان و همکاران ما رو مورد تفقد و تقدیر قرار دادند. ابراز رضایت و خرسندی ایشان از دستاوردهایی که در نمایشگاه دیده بودند باعث مضاعف شدن شور و شوق متخصصان و همکاران ما شد.
 
یعنی در اسفند ۱۴۰۲ خودکفایی ۱۰۰درصدی در زمینه ساخت ماشین‌های چرخه سوخت هسته‌ای اتفاق افتاد؟
بله! آقا اهتمام دارند چیزی را که داریم جایی از آن نباشد که وابستگی داشته باشد تا دشمن در آینده بتواند خللی ایجاد کند. آقا درباره این نمایشگاه فرمودند؛ رضایت‌بخش، خشنودکننده، امیدوارکننده و بشارت بخش. بشارت‌بخش‌ها از جنس کارهای نو و مرز دانش بود. بخشی در مشتقات آب سنگین بود که یک دنیای جدیدی را برای پیشرفت باز می‌کند.

بخش دیگر پرتودهی‌ها محصولات مختلف بود که آثار آن در زندگی مردم ملموس و مشهود است. ایشان گفتند خیلی خوب است که این کار اتفاق بیافتد. در ارتباط با موضوع انرژی هسته‌ای عرض کردیم برای بومی‌سازی تولید برق پاک و انرژی پایدار دارای نقشه‌ راه هستیم. در صدر بیانات هم فرمودند خب این‌ موارد را به مردم بگویید. اینکه مردم نمی‌دانند، تقصیر شماهاست. نکته‌ آخرشان هم بحث تجاری‌سازی بود. عرض کردم تعدادی از کشورها خواهان این کالاها و خدمات هستند. گفتند خیلی خبر خوبی است حتماً با اهتمام ویژه انجام بدهید که خوشبختانه این اتفاق هم افتاد. امسال محصولات جدید خود را صادر کردیم.

برای نگهداری و تعمیرات نیروگاه اتمی بوشهر همیشه چند صد نفر از خارج می‌آمدند. سال گذشته ما هیچ‌کس را از خارج نیاوردیم. در دوره تعمیرات امسال نیز از خارج کشور نیرویی نیامد. نه تنها متخصص از خارج نیاوردیم بلکه برای شرکت داخلی خود که کار تعمیرات و نگهداری نیروگاه اتمی را انجام می‌دهد  در خارج از کشور پیدا کرده‌ایم. به‌طوری به خارج از کشور رفتند و خدماتی را ارایه کردند و برگشتند؛ یعنی خدمات هم صادر کردیم.

هرچند کار بسایر بزرگی نبود ولی برای شروع، اتفاق خوبی محسوب می‌شود. اینکه برای نخستین‌بار همکاران ما بروند خارج از کشور و کار انجام بدهند، رخداد خوبی است. این بحث مربوط به موضوع تجاری‌سازی و کار صادراتی است که الحمدلله شکل گرفته و آن را گسترش خواهیم داد.

نکته‌ی جالب‌ دیگری مورد توجه رهبر معظم انقلاب قرار گرفت؛ حوزه ابزار دقیق هسته‌ای بود که در صنایع مختلف کاربرد داشته و مورد استفاده قرار می گیرد. این مسئله برای ایشان جذابیت داشت که ما در همه‌ی صنایع هستیم و در شرایط تحریم‌های فلج کننده اگر متخصصان و محققان هسته‌ای اقدام نکرده بودند؛ کار بسیاری از صنایع بزرگ و کارخانه‌ها با مشکلات فراوانی حتی تا حد توقف مواجه می‌شد.