1403/02/23
در گفتگوی تفصیلی KHAMENEI.IR با رئیس کتابخانه ملی مطرح شد
محتوای خوب، شمارگان بالا و دسترسی وسیع اهداف اصلی رهبر انقلاب در حوزه کتاب است
![http://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif](http://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif)
![http://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif](http://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif)
به همین مناسبت رسانه KHAMENEI.IR در گفتگو با جناب آقای علیرضا مختارپور، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، ابعاد مختلف نگاه رهبر انقلاب به حوزه کتاب را مورد بررسی قرار داده است.
![*](https://farsi.khamenei.ir/image/ver2/li_star_2.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
بنده این سعادت را داشتم که حدود صد یادداشت ایشان را درباره حدود صد کتاب دیدهام. درمیان این کتابها هم کتاب عربی بوده، هم فقهی هم داستان هم ترجمه هم فلسفه هم اقتصاد، شعر، رمانهای مختلف و کتابهای سیاسی. این نوشتهها انواع مختلفی هم داشته است. بعضیهایش شبیه همین یادداشتهایی بود که ابتدای کتابها مینویسند، بعضیهایش انتهای کتاب بود، بعضی در حاشیهی صفحات بود. مثلاً در حاشیهی صفحات نکاتی را در تأیید، نقد یا توضیح مطالب نوشته بودند. گاهی اوقات گفته بودند این نکتهای که ذکر شده صحیح به نظر نمیرسد. گاهی اوقات تأیید کرده بودند، گاهی اوقات یک نکتهای را اضافه کرده بودند. پس این موضوع از قبل از انقلاب بوده.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم اولین یادداشتهایی که از ایشان میبینیم مربوط به زمانی است که حوزهی هنری در دههی اول انقلاب کتب دفاع مقدس چاپ میکرده. اینها را میفرستادند برای ایشان، ایشان در ابتدا، در انتها و گاهی در بین صفحات یادداشتهایی مینوشتند و به حوزهی هنری برمیگرداندند. اینها توسط حوزهی هنری در قالب یک کتاب منتشر شده است.
البته حضرت آقا اینها برای انتشار ننوشتهاند و یکی دو بار هم این موضوع را گفتهاند. این یادداشتها شامل تشویق و تأیید بوده، یکی دو مورد هم نقدهای بسیار جدی است. مثلاً در یک مورد که من اسم نمیبرم نوشتهاند که نویسنده تخیّل خودش را به کار برده و این قضاوت ناصحیح خودش است و موضوع را درست درک نکرده. بعضی جاها غلط گرفته و گفتهاند اصلاً این قضیه اینطور نبوده. بعضی جاها واقعاً تأیید کردهاند. یعنی انگار که دارند محترمانه به نویسنده نقد میکنند که مثلاً اینجایی که شما این را نوشتهاید، این غلط است و اینجور نبوده و آن شکلی بوده.
![*](https://farsi.khamenei.ir/image/ver2/li_star_2.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
تقریباً از نیمهی دوم سال ۹۰ ایشان در مورد بعضی از کتابها اشارهی مستقیم کردند. یعنی این طور نبوده که کسی به ایشان پیشنهاد بدهد. من یادم نمیرود که پیام رسید آقا در مورد کتاب نورالدین پسر ایران چیزی نوشتهاند. این کتاب سه سال قبل چاپ شده و هنوز به شمارگان مناسبی هم نرسیده بود. شخص آقا توجه دادند که برای این کتاب نشست برگزار و تقریظ هم به خانواده داده شود. آن جلسه در یکی از اتاقهای مؤسسهی حفظ و نشر با حدود شش هفت نفر برگزار شد که خود آقای نورالدین و همسرشان هم آمدند. یعنی پنج شش نفر بیشتر نبودند. بعد هم خدمت آقا رسیدند و نمازی خوانده شد.
بعد از این باز به اشارهی ایشان تقریظ کتاب پایی که جا ماند و یکی دو تا کتاب دیگر آمد. باز به اشارهی ایشان این جلسه و مراسم وسعت پیدا کرد. حالا ممکن است کسانی در این بین پیشنهادهایی هم کرده باشند اما به هر حال ایشان اجازه دادند که این کار در جمع بزرگتری صورت بگیرد و این فعالیتها شروع شد.
![](https://idc0-cdn0.khamenei.ir/ndata/news/56339/C/14030223_0156339.jpg)
نمونه دیگر اینکه ما در آبان ماه سال ۹۵ که دیدارهای پنجشنبهای شروع شد خدمت ایشان رسیدیم. ایشان شهید علی خوش لفظ را اولین بار در آن جلسه دیدند و گفتند دارم کتاب شما را میخوانم. در همان جلسه هم بود که آقای حمید حسام کتاب وقتی مهتاب گم شد را به آقا دادند. یک کتاب هم مربوط به همسر شهید چیتسازیان بود که نویسندهاش آن را تقدیم کرد. خب اینها بود. خود حضرت آقا معتقدند که جریان دفاع مقدس باید تقویت بشود برای اینکه در معرض چند خطر است:
۱. خطر دشمن خارجی که سعی میکند این را از یاد و غفلت ما ببرد و این نقطهی سفید روشن پرافتخار را تبدیل به یک نقطهی ضعف تاریک فراموش شدنی کند.
۲. عدم توجه نویسندگان داخلی، نشر داخلی به این موضوع و رفتن سراغ موضوعات دیگری و سراغ ترجمههای آن چنانی رفتن، سراغ کتابهای دیگری در سبک زندگی مغایر رفتن. از آن طرف نیاز جامعهی ما برای حفظ انقلاب و حفظ نظام برای اینکه تجربهی نسل اول و دوم انقلاب به نسلهای بعدی منتقل بشود. در بیانیهی گام دوم هم اشاره شده نسل جدیدی که روی کار میآید که نه زمان دوران قبل از انقلاب را دیده، نه دوران حضرت امام را دیده حالا دیگر دفاع مقدس را هم ندیده. یعنی نسلی که الان دارد میآید روی کار تحصیل میکند، دانشگاه را به دست میگیرد، مدارس را به دست میگیرد، مدیریت کشور را به دست میگیرد اینها هیچ کدام از اینها را ندیدند. خب وقتی این جریان هست معلوم است که ایشان به عنوان رهبری که وظیفهی هدایت انقلاب اسلامی را به عهده دارد، حفاظت از دستاوردهای انقلاب و دفاع مقدس را به عهده دارد حساس باشند، تذکر بدهند هشدار بدهند و کتابهایی را در این فضا معرفی بکنند. برای همین هم در این حدود شصت و خردهای تقریظی که از سال ۹۰ به بعد و البته در آن قبلیهای حوزه هنری هم هست غلبه با دفاع مقدس است.
![*](https://farsi.khamenei.ir/image/ver2/li_star_2.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/image/ver2/li_star_2.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/image/ver2/li_star_2.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
![](https://idc0-cdn0.khamenei.ir/ndata/news/56339/C/14030223_0256339.jpg)
دوم اینکه در مراکز استانها نمایشگاه دائمی کتاب برگزار بشود. البته در دورههایی نمایشگاههای استانی بوده اما افق فکر ایشان را ببینید. ما الان استانی داریم که کل استان دو کتابفروشی قابل توجه دارد. اصلاً دسترسی به کتاب نیست. حضرت آقا حرفشان این بوده حداقل در مراکز استان نمایشگاه دائمی کتاب برقرار باشد.
ایشان از نمایشگاه همیشه حمایت کردهاند. گفتند نمایشگاه کار خوبی است. اما آن دو انتظارشان هنوز برآورده نشده. یعنی نه نمایشگاه دائمی بین المللی کتاب که ما همواره با کتابهای روز جهان خصوصاً در علومی که به آن نیاز داریم، استاد و دانشجو و طلبه و محقق دسترسی داشته باشد و هم مردم کل کشور اما همین حدی که شده آقا بالاخره تجلیل کردند، تأیید کردند. در دو سال اول پیام دادند. سالهای مختلفی هم در این ۳۴ دورهای که برگزار شده حدود بیست دوره ایشان شخصا تشریف بردند. بعضی دورهها ماه رمضان بوده یا سفر استانی بودند مثل سفر کردستان که حضور در نمایشگاه نداشتهاند. یک بار در توصیف نمایشگاه گفتند بهار کتاب، یک بار گفتند میعادگاه کتاب، یک بار تعبیر باشگاه فرهنگی را به کار بردند. یعنی همواره سعی کردهاند این پایه را تقویت بکنند. البته در کنار این انتقادهایی هم به محتوا شکل و امثالهم داشتهاند. همین سال گذشته هم به گرانی کتاب هم به نامرغوب بودن کاغذ داخلی تصریح کردند. اما خود نمایشگاه را در بعضی از پیامها و بیانات میگویند این از یکی از آرزوهای ما بود. یعنی معلوم است که توصیههایی که کرده بودند خود وزرای ارشاد اسبق هم تأکید کردند که ایشان پیگیری میکردند نمایشگاه کتاب را. اما بارها گفتند نسبت به وضع نشر و وضع کتاب و وضع نمایشگاه تا نقطه مطلوب فاصله بسیار است.
چیزی که حضرت آقا دنبالش هستند چیست؟ محتوای خوب، شمارگان بالا، دسترسی وسیع. حالا اگر شما که هنوز با اینها فاصله دارید در چنین شرایطی اگر در یک موقعیت ده روزهای در سال توانستید اجتماعی درست بکنید که قدری از آن نقیصهها را تا حدی جبران کند آیا همین را هم تعطیل کردن به صلاح است؟ خب مطلوب نیست. مطلوب این است که ما در تمام مناطق کشور دسترسی عادلانه داشته باشیم. اگر شمارگان بالا برود قیمت کتاب تعدیل میشود.
![*](https://farsi.khamenei.ir/image/ver2/li_star_2.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
سومین بحث هم حمایت حقوقی از نویسنده و مترجم و ناشر است و آقا به این تصریح دارند. الان ناشرها و نویسندهها از قاچاق کتاب میترسند. کتاب باکیفیت چاپ میکنند تعدادی قاچاقچی میآیند و چاپ میکنند و بعد هم در بعضی فروشگاههای مجازی با یک دوم قیمت اصلی به فروش میرسد. آقا میگویند از ناشر حمایت حقوقی شود. چرا کتاب الکترونیک در کشور ما رشد نمیکند؟ برای اینکه ناشر میگوید من هزینه کنم کتاب الکترونیکی را چاپ کنم فردا یک نفر میآید قفلش را میشکند و تکثیر میکند. پس حمایت حقوقی باید بشود، وقتی همهی اینها با هم شد طبیعی است که شمارگان میرود بالا صنعت نشر میشود صنعت سودده، نیازی هم به بن و تخفیف و این جور چیزها هم اصلاً نیست. آقا به همهی این ابعاد توجه کرداند: حقوقی، کیفی، محتوایی، کاغذ، چاپ، دسترسی، کتاب فروشی، عرضه، تبلیغ و ترویج.
![*](https://farsi.khamenei.ir/image/ver2/li_star_2.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/image/ver2/li_star_2.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
من در میان روشنفکران و علمای صد سال اخیر کسی را من نمیشناسم که به اندازهی ایشان به تمام جریانهای فرهنگی، فکری، سیاسی، اجتماعی عصر خود و عصر ماقبل خود در حوزههای متنوع فرهنگی وقوف داشته باشد. با هر کسی هم که ادعای بنده را رد بکند حاضرم به محاجه و بحث بنشینم. شما دیدید در شبهای شعری که در ماه رمضان است اشکالاتی میگیرند که مثلاً قافیه چطور شد، سبک چطور شد. راجع به ترجمه هم همین است. در یکی از همین بازدیدهای نمایشگاه، یک کتاب خلاصهای از رمانهای انگلیسی بود. آقا گفتند این را من در زمانی که زبان انگلیسی یاد میگرفتم خواندم. یعنی انگلیسیاش را دیدم آنجا. گفتند کار خوبی اینها میکنند که خلاصهای از رمانها را به انگلیسی منتشر میکنند. گفتند من برای زبان آموزی این را خواندم زمانی که انگلیسی یاد میگرفتم. حالا فرصت نشد امروز. یک روزی باید راجع به سبک مطالعه، سبک کتاب خوانی هم صحبت شود. ببینید حالا این را هم من خوب است این را هم بگویم این شبهه هم برطرف بشود با اینکه بارها خود ایشان هم گفتند اما گاهی اوقات بعضیها فکر میکنند که کی وقت میکنند ایشان این قدر میخوانند. ایشان بارها گفتند من اصلاً در طول روز و کارهای جاری حکومتی اصلاً مطالعه نمیکنم و مطالعهام مال موقع استراحت قبل از خواب است. یک جا میگویند در خانوادهی ما کسی نیست که قبل از خواب کتاب نخواند. این یعنی چه؟ یعنی آن امتداد این تجربه، سبک زندگی به خانواده به اطرافیان. یعنی فقط خود شخص نیست که اهل مطالعه است. خب شما این را بیایید مقایسه بکنید با جوانان امروزی که این همه استعداد و وقت و انرژی دارند و قسمت عمدهی وقتشان را بالاخره به فضای مجازی و چه میگذرانند.
![*](https://farsi.khamenei.ir/image/ver2/li_star_2.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
ببینید دو چیز را از هم جدا کنید. ایشان در مورد محتوا و در مورد اینکه ما محتوای مضر، منحرف کننده، خیانتبار و تحریف کنندهی تاریخ داریم و باید مقابل اینها بایستیم و افشا کنیم و اگر ضرر کتابی را نمیتوانیم با نقد برطرف کنیم در نشرش محدودیت قائل بشویم، به اینها معتقدند. صریح هم گفتهاند و موضوع پوشیده و پشت پردهای نیست. اما در مورد کتب اندیشهای ایشان تصریح کردهاند هر موقع ما به جایی رسیدیم و باید برسیم که اگر کتابی منتشر شد ما بلافاصله نقد آن را هم به خواننده برسانیم اینجا دیگر خیالمان راحت است و اصلاً نباید ممانعت کنیم. یک حوزه استنثناست و آن هم اخلاق است. میگویند اگر یک رمان مستهجنی منتشر شد اثری که روی جوان میگذارد با کدام نقد قابل برطرف شدن است؟ این اصلاً از نوع اندیشه نیست که شما بگویید نقدش کنید. این یک اثر احساسی و انفعالی است که روی چیزهای دیگر اثر میگذارد و این را شما نمیتوانید با نقد برطرف کنید. میگویند این مثل مواد مخدر است شما نمیتوانید مواد مخدر مصرف کنید و بعد بگویید حالا نقدش را هم مصرف میکنم! نه! آن اثر خودش را میگذارد. میگویند این را باید ارشاد مواظبت کند. در یکی از دیدارهای هیئت دولت به وزیر وقت ارشاد وقت گفتند که آقای وزیر! (حالا من اسم نمیآورم) در کشور ما دو جریان فرهنگی هستند. یک جریان، جریانی است که مغایر ارزشهای ما فعالیت میکند. یک جریان هم جریان سالم فرهنگی است. جریان اول را نمیگویم تعطیلش بکنید. منظورم آن نیست اما حمایت نکنید. این دو جریان از پس هم برمیآیند.
![](https://idc0-cdn0.khamenei.ir/ndata/news/56339/C/14030223_0356339.jpg)
بودجهی بیت المال نباید خرج حمایت از جریان ناسالم بشود. این جملهای هم که اینها از پس هم برمیآیند را هم گفتند حالا با همین تعبیر یا شبیه همین بود. تصریح کردند نمیگویم بروید تعطیلشان کنید اما اینکه در نویسندههای داخلی یا ترجمه نویسندهی خاصی را گفته باشند آثارشان را هرگز نخوانید یا ترجمه نکنید یا منتشر نکنید یا نشر خاصی را ببندید و تعطیل کنید، بنده شهادت میدهم که تا این لحظه چیزی دالّ بر این موضوع از ایشان ندیدهام. البته که مواردی مانند مورد خاص سلمان رشدی از این بحث مستثنی هستند و تکلیفش هم روشن است.
![*](https://farsi.khamenei.ir/image/ver2/li_star_2.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
دستگاه رسانهای کشور اعم از صداوسیما، پایگاه اطلاعرسانی، رسانههای مکتوب اینها باید وظیفهشان را در نقد کتاب، ترویج کتاب، تبلیغ کتاب به شکلهای متنوع انجام دهند نه اینگه فقط بنده بیایم کتاب دست بگیرم. الان در بعضی از کشورهای غربی سریال با نام کتابداران پخش شده است. سریال با عنوان کتاب فروشی پخش میشود. ما اصلاً در سریالها و فیلمهایمان اینها را نداریم. ما در بعضی از نشریاتمان در سالهای قبل صفحهی کتاب داشتیم اما الان خیلیهایشان ندارند. نشریات خاص کتاب، بارها از سمت آقا مورد تأکید قرار گرفتهاند متأسفانه نشریات حوزهی کتاب جریان متعهد انقلاب رو به تعطیلی رفتند.
ناشران و فعالان فرهنگی این عرصه هم باید در آن حوزههایی که حضرت آقا میگویند در ارتقای کیفیت کوشا باشند. ببینید آقا گفتند آثار مکتوب دفاع مقدس باید صد برابر بشود، همین چند ماه پیش یک متنی از ایشان منتشر شد که گفتند آقا من نگفتم برای صد برابر شدن کیفیت پایین بیاید. این صد برابری باید به شرط کیفیت باشد. ما الان کمیتمان در عنوان و نه در شمارگان دارد بالا میرود اما محتوایمان از نظر کیفی متأسفانه در برخی حوزهها رو به سمت بالا حرکت نمیکند. در همه عرصهها هم وضعمان همین است. در حوزهی دینی که بدتر است. ما الان کتاب در حوزههای دینی به زبان نسل نو در بسیاری از عرصهها اصلاً کتاب نداریم.