1402/10/25
عمده اقتصاد کشور باید به دست مردم اداره شود
رهبر انقلاب در پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۲ درباره نام‌گذاری امسال فرمودند: «من با توجه به همه‌ی جهات، هم تورّم، هم تولید داخلی، این چیزهایی که مهم است، تورّم که مشکل اصلی است، تولید داخلی که حتماً یکی از کلیدهای نجات کشور از مشکلات اقتصادی است، با توجه به این‌ها شعار سال را این‌جور اعلام می‌کنم: «مهار تورم، رشد تولید»، این شعار سال است».
در همین راستا با توجه به نزدیک شدن به روزهای پایانی سال در پی آن برآمدیم که از زبان کارشناسان و صاحب‌نظران میزان تحقق این شعار را در سالی که گذشت، مورد گفت‌وگو قرار دهیم. رسانه KHAMENEI.IR در گفت‌وگو با دکتر محمد مهدی مفتح نماینده مردم تویسرکان در مجلس یازدهم به تبیین این مقوله پرداخته است.
امسال چقدر این دو مؤلفه «مهار تورم و رشد تولید» که به عنوان شعار سال مطرح بود؛ محقق شدند؟ 
این نام‌گذاریِ سال‌ها که رهبر معظم انقلاب اعلام می‌فرمایند دقیقاً متناسب و متمرکز بر بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مسائلی است که در کشور وجود دارد؛ برای مثال در سال جاری تورم یکی از مهم‌ترین مسائلی است که تک‌تک افراد جامعه با آن مواجه‌اند و یکی از مهم‌ترین وظایف دولت باید در بحث مهار تورم باشد. وقتی رهبر انقلاب با این تاکید توجه مسئولان را به این موضوع جلب می‌کنند ـ البته مخاطب ایشان فقط مسئولان اجرایی یا دولت نیست ـ تمام آحاد مردم و دستگاه‌های اجرایی اعم از دولتی، غیردولتی و بخش خصوصی، افراد جامعه چه تولیدکننده و یا مصرف‌کننده؛ می‌توانند درخصوص مهار تورم نقش مهمی ایفا کنند. البته خیلی روشن است که نقش دولت به‌هیچ‌وجه قابل مقایسه با نقش بقیه اجزا و اعضای جامعه نیست و دولت نقش بسیار بالاتر و موثرتری دارد و طبعاً باید مسئولان توجه بیشتری داشته باشند. منظورم از دولت کل حکومت اعم از قوه مجریه و قوه مقننه است. قوه مقننه هم وظیفه دارد و چه بسا با قانون‌گذاری که انجام می‌دهد وضعیت اجرایی و خط حرکت دولت روشن می‌شود. هم قوه مجریه و هم قوه مقننه اولین مخاطبان پیام‌ها و نام‌گذاری سال‌هایی که رهبر معظم اعلام می‌کنند، هستند و باید در وهله اول برنامه‌هایی که مجلس تصویب می‌کند یا دولت اجرا می‌کند در جهت تحقق این شعار باشد. با توجه به فرصت باقی‌مانده از سال چه تصمیم و راهبردهایی می‌تواند سرعت دستیابی به اهداف اقتصادی سال را محقق کند و افزایش دهد؟ اگر بخواهیم به اقدامات و تصمیمات مجلس و دولت در رابطه با تحقق این شعارها نمره بدهیم به نظر من نمی‌توانیم نمره خوبی بدهیم؛ چون تورم همچنان مشکل اساسی کشور است و این مشکل بیشتر دامنگیر طبقات کم‌درآمد است. بیشترین توجه رهبری به سمت آن‌هاست که زندگیشان راحت‌تر، درآمدشان مناسب‌تر و وضعیت گذران زندگیشان بهتر باشد که متاسفانه شاهد موفقیتی نیستیم؛ البته معنایش این نیست که اقدامی نشده یا نمی‌شود و مجلس تصمیمی نگرفته است. با توجه به ارتباطات موثر و عمیق با کشورهای همسایه و تقویت روابط خارجی، این مسئله چقدر می‌تواند در بحث رشد تولید و اقتصاد ما موثر واقع شود؟ اگر این کار به‌درستی صورت بگیرد می‌تواند به میزان قابل‌توجهی تاثیر داشته باشد؛ یعنی هم در گسترش بازار فروش تولیدات کشور و افزایش صادرات و هم در جهت تامین مواد اولیه و آنچه برای تولید نیاز داریم، مثل قطعات یدکی و لوازم اولیه ماشین‌آلات تولیدی می‌تواند بسیار موثر باشد. هر چه ارتباطمان با کشورهای دیگر بیشتر باشد؛ در حوزه مسائل اقتصادی و بهبود شرایط اقتصاد بهتر است. وقتی از ارتباطات خارجی صحبت می‌کنیم، بحث ارز مطرح می‌شود و ارز حلقه ارتباط در صادرات و واردات می‌شود. منابع ارزی می‌تواند در مدیریت قیمت‌ها و کنترل آن تاثیر قابل‌توجهی داشته باشد و در مجموع نقش آن در افزایش تولید داخلی و بهبود کیفیت تولیدات داخلی غیرقابل اغماض است.برخی اوقات ممکن است واردات محصولات نکته چندان مثبتی در اقتصاد تلقی نشود؛ اما اگر این واردات، محصولات باکیفیت باشد که بتواند تولیدکننده داخلی را تشویق کند تا در تولیداتش افزایش کیفیت را مدنظر قرار دهد، از این بابت می‌تواند نکته مثبتی باشد. هر چه صادراتمان رشد پیدا کند به سود کشور است؛ چون کیفیت و بسیاری از شاخص‌های دیگر رشد را، افزایش تولید می‌تواند ارتقا دهد و بعضاً واردات هم می‌تواند در افزایش کیفیت تولیدات داخلی موثر باشد. می‌توانیم با کنترل کامل بر محصول تولیدی تا حدودی واردات داشته باشیم که به‌عنوان رقیب برای تولیدات داخلی موجب شود کیفیت تولیدات داخلی افزایش یابد و قیمت فروش در بازار آن محصول کاهش یابد، این موارد نکاتی هستند که در نتیجه به نفع اقتصاد ملی و به نفع مردم خواهند بود؛ ولی باید با یک مدیریت مناسب بر آن‌ها این کار صورت بگیرد تا لطمه‌ای به تولیدات داخل نزند. همه این‌ها عواملی هستند که دولت و وزارتخانه‌هایی که مسئولیت دارند باید به درستی این کار را رصد کنند و آن‌ها را عملیاتی سازند.
با توجه به پایان سال چه اقداماتی لازم است تا مسئله مهار تورم و رشد تولید از دستورکار مسئولان خارج نشود و همچنان نسبت به آن اهتمام داشته باشند؟ شعار سال یک نقش هدایتی به مسئولان می‌دهد که اقداماتشان را بر آن مبنا هماهنگ کنند. اگر زمان تصویب و تنظیم بودجه از شعار سال مطلع باشیم که نظر رهبر انقلاب برای سال آینده چیست می‌توان در تنظیم بودجه و تقنین و مصوبات جدید، راهکارهایی که در قوانین بودجه برای دولت و دستگاه‌های مختلف دولتی و اقتصادی کشور راهگشا هستند، نقش ایفا کرد.معمولاً بعد از اینکه بودجه در مجلس تصویب شد که تا پایان سال صورت می‌گیرد، در بیانات ابتدای سال رهبر انقلاب؛ شعار سال اعلام می‌شود و زمانی است که اقدامات برآوردی و تصویب بودجه سال آتی تمام شده و ممکن است مغایرت‌هایی با شعار سال داشته باشد و به طور صددرصد متمرکز بر تحقق شعار سال نباشد این موضوعی است که باید برای بالا بردن میزان تحقق شعار سال اقدام کنیم و قواعدی که تصویب و تنظیم می‌شود متناسب با شعاری باشد که رهبری برای آن سال تعیین کردند.
از سال ۱۳۹۶ رهبر معظم انقلاب در نامگذاری‌های سال، مکرر به بحث تولید اشاره کردند و امسال هم بر رشد تولید تاکید موکد داشتند. با وجود این تاکیدات، تولید کشور الان در چه مرحله‌ای است و چه تمهیداتی برای رشد و تقویتش باید اندیشید؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان به آمارها اشاره و به آن‌ها نگاه کرد که چه اتفاقی افتاده است؛ ولی علی‌رغم اینکه کارهای خوبی انجام شده و رتبه‌های خوبی داریم، حتی اگر به‌طور کمّی هم رشد و افزایشی داشته باشیم، فکر می‌کنم با ظرفیتی که داریم؛ نتوانستیم به‌طور کامل از امکانات و ظرفیت‌های قسمت تولید کشور؛ اعم از کارخانجات چه در تولیدات فیزیکی و چه در تولیدات فرهنگی و علمی و دانشگاهی بهره کافی را داشته باشیم. اگر این مسائل مورد بررسی قرار گیرند و آمارها دیده شده و مورد بحث کارشناسان متخصص ذیربط قرار بگیرد، مطمئناً باید با تلاش بیشتر و برنامه‌ریزی مناسب‌تری در حد ظرفیت‌های بالقوه‌مان بتوانیم اقداماتی را انجام دهیم. نسبت مشارکت مردم در اقتصاد و مردمی کردن آن چقدر می‌تواند در تحقق اهداف شعار سال موثر باشد؟ همان‌طور که رهبر انقلاب شعار سال را اعلام می‌فرمایند، در مناسبت‌های دیگر هم سایر مسائل اقتصادی را بیان فرمودند و رهنمودهای مختلفی در حوزه‌های گوناگون دادند که یکی از آن‌ها مشارکت مردم در اقتصاد است. دولت باید در حوزه اقتصاد یک محدوده فعالیت داشته باشد و از آن خارج نشود، دولت نباید به‌جای مردم در اقتصاد کار کند و بالعکس می‌بایست مردم در جایگاه اصلی خودشان فعالیت گسترده‌ای در اقتصاد داشته باشند و اقتصاد عمدتاً به دست مردم اداره شود؛ همه این موارد یک قاعده کلی است که رهبر انقلاب طی سال‌های مختلف در مناسبت‌های متفاوت به اشکال گوناگون به آن اشاره فرمودند؛ ولی اینکه در عمل چقدر محقق شده، شاید نقطه ضعف ما همین باشد که نتوانستیم به‌صورت قابل‌توجهی این را تحقق بخشیم. هنوز دولت در حوزه تولید دخالت زیادی دارد؛ چه به‌عنوان مستقیم دولتی، چه به‌عنوان شرکت‌های دولتی و غیرمستقیم و این موجب شده ظرفیت‌های تولیدی‌مان در حد اعلا قرار نگیرد و همان اشکالی که بر حضور دولت در فضای اقتصادی بیان می‌شود، همان اشکالات دامنگیر اقتصاد کشور باشد.