1402/10/19
بازخوانی قیام ۱۹ دی چه اهمیتی دارد و چه پیامی برای امروز ما دارد؟
یوم‌الله دشمن‌شناسی
قیام ۱۹ دی، تحوّلیِ بزرگپیشینه تاریخی یک ملت می‌تواند زمینه‌ساز سرمایه اجتماعی، هویت ملی و تقویت حس اعتمادبه‌نفس ملی باشد. در تاریخ معاصر ایران، وقایعی مانند قیام ۲۹ بهمن سال ۱۳۵۶ مردم تبریز، قیام مردم یزد در هشتم فروردین ۱۳۵۷، قیام مردم قزوین در ۷ دی سال ۱۳۵۷، استقبال مردم از امام خمینی در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ و... مصادیقی از ریشه‌های تاریخی و هویت‌ساز ایران اسلامی هستند. قیام ۱۹ دی سال ۵۶ که نشان از بصیرت، موقعیت شناسی، زمان آگاهی و بصیرت مردم قم است، یکی از ریشه‌های تاریخی و هویتی ملت ایران اسلامی است که بزرگداشت آن، از اهمیت خاصی برخوردار است. «بزرگداشت نوزدهم دی سال ۵۶، هر سال تکرار می‌شود؛ باید هم بشود، باید هم استمرار داشته باشد؛ در آینده هم باید این رشته‌ی نورانی دوام پیدا کند؛ چرا؟ چون حادثه، یک حادثه‌ی تحوّلیِ بزرگ بود، حادثه‌ی عادی نبود. زنده نگه داشتن حوادث تحوّلیِ تاریخ وظیفه‌ی همه است.» ۱۴۰۱/۱۰/۱۹
قیام ۱۹ دی و زلزله در جزیره ثبات آمریکااحساس تکلیف و قیام مردم قم در روز ۱۹ دی در حالی رقم خورد و منشأ قیام‌های بعدی در استان‌های دیگر شد که از نظر برخی از تحلیلگران و سیاستمداران خارجی، فضای سیاسی، اجتماعی و نظامی رژیم پهلوی در دهه ۵۰، دوران تثبیت موقعیت ایران بوده و این کشور لقب «جزیره ثبات» به خود گرفته بود؛ رژیم پهلوی توانسته بود با ارتشی مسلح و دستگاه امنیتی بسیار خشن، از هرگونه اقدام اعتراضی در کشور، ممانعت به عمل آورد. سازمان سیا در گزارشی در توصیف شرایط آن روز کشور، چنین نوشته است: ایران نه‌تنها در یک موقعیت انقلابی قرار ندارد؛ بلکه حتی آثار و علائمی از نزدیک بودن شرایط انقلاب هم در آن به چشم نمی‌خورد و انتظار می‌رود شاه در ۱۰ سال آینده نیز همچنان فعال در قدرت بماند.
شهادت حاج آقا مصطفی خمینی، ریشه قیام ۱۹ دیاما دو حادثه نزدیک به هم پیش از قیام ۱۹ دی، معادلات را به هم ریخت؛ اول، شهادت حاج‌آقا سید مصطفی خمینی فرزند امام خمینی ، در اول آبان سال ۵۶ و دیگری چاپ مقاله «ایران و استعمار سرخ و سیاه» در ر وزنامه اطلاعات در ۱۷ دی سال ۵۶ به قلم شخصیت خیالی به نام احمد رشیدی‌مطلق؛ این دو حادثه در ایران و به طور خاص در شهر قم، بازتاب وسیعی داشت و شهر را یکپارچه تبدیل به صحنه اعتراض کرد. با نصب این اطلاعیه روی دیوارهای قم: ارجعی الی ربک؛ با کمال تأسف فرزند برومند بزرگ مرجع عالی‌قدر آیت‌الله‌العظمی خمینی جناب آقا مصطفی دعوت حق را لبیک گفت. شب مسجد اعظم، خبر شهادت حاج‌آقا مصطفی، به‌سرعت در سطح شهر دست‌به‌دست شد و شوری در شهر به پا شد؛ علماء، اساتید و بزرگان حوزه علمیه قم با تصریح به رهبری امام خمینی در تلگراف خود به حرارت آن روزهای قم افزودند؛ در اطلاعیه آنها آمده بود: باتوجه‌به عظمت روحی و قدرت تحمل دشواری‌ها که از آن جناب معهود است و باتوجه‌به نیاز مبرمی که جامعه اسلامی به رهبری آن حضرت دارد مطمئناً این مصیبت دردناک در اراده راسخ آن زعیم بزرگ و ایفای وظایف رهبری تأثیری نخواهد گذاشت. امید آن که با بازگشت آن جناب به ایران کلیه آلام و مصائب جامعه اسلامی تخفیف و تسکین یابد.
خشم قم در اعتراض به مقاله روزنامه اطلاعاتحادثه بعدی تأثیرگذار در ایجاد خشم عمومی از حکومت پهلوی و اوج‌گرفتن غیرت دینی مردم، مقاله توهین‌آمیز روزنامه اطلاعات نسبت به علما و انکار برخی از احکام مسلّم و قطعی اسلام بود؛ بنا بر اسناد باقی‌مانده از ساواک، پس از انتشار این مقاله، از ساعت ۱۶:۳۰ حدود چهارصد نفر از طلاب حوزه قم در مسجد اعظم اجتماع و تا ساعت ۱۷ به‌تدریج بر تعداد آنان افزوده گردید و به قریب دو هزار نفر بالغ گردیدند... در ساعت ۲۰:۱۵ حدود سیصد نفر در جلوی مدرسه خان و میدان آستانه تجمع و تعدادی از آنان شروع به دادن شعار نمودند. در گزارش دیگر چنین آمده است: دروس حوزه علمیه قم تعطیل و حدود ۲۵۰ نفر از طلاب علوم دینی در مدرسه خان اجتماع و با دادن شعار درود بر خمینی و مرگ بر حکومت استبدادی به‌طرف میدان آستانه و حرم حرکت کردند. بنابراین و مطابق با اسناد ساواک، چاپ مقاله توهین‌آمیز "ایران و استعمار سرخ و سیاه" روزنامه اطلاعات با عکس‌العمل جدی روحانیت و عموم مردم شهر قم مواجه شد؛ رژیم پهلوی که از رفتار و واکنش مردم قم هراسان شده بود، دستور سرکوب شدید مردم را صادر و با قوه قهریه به تظاهرکنندگان حمله‌ور شد تا در ۱۹ دی‌ماه، تعدادی از مردم به خاک و خون کشیده شوند.
۱۹ دی بارقه امید انقلابیون در شرایط سختبه دنبال این جنایت، مراجع و علمای قم، با تأیید اقدامات مردم، انزجار خود را از اقدام رژیم پهلوی اعلام کردند؛ در چنین شرایطی شهر قم به حالت تعطیل در آمد؛ ۱۶ استان دیگر هم وضعیت غیرعادی داشت که از میان آنها شعله انقلاب در تبریز برافروخته‌تر بود. «نوزدهم دی قم، یک حادثه‌ی تحوّل‌آفرینِ تاریخی است چراکه شروع و سرآغاز یک جهاد بزرگ است. از اینجا یک جهاد بزرگی در سراسر کشور آغاز شد که هدف این جهاد هم این بود که ایران عزیز را از هاضمه‌ی غرب بیرون بکشد.» ۱۴۰۱/۱۰/۱۹ هر چند سازمان سیا، ایران را در دهه ۵۰ جزیره ثبات می‌دانست و محاسبات روی کاغذ، بُروز هر نشانه‌ای مبنی بر سرنگونی رژیم را رد می‌کرد، اما اراده الهی بر چیز دیگری رقم خورده بود و خروش مردم قم در ۱۹ دی، نقطه آغازی برای تحقق پیروزی نهایی مردم ایران اسلامی در بهمن سال ۵۷ شد. «حادثه‌ی نوزده [دیِ] قم، مظهر و نماد این آیه‌ی شریفه است: فَانتَقَمنا مِنَ الذینَ اَجرَموا وَ کانَ حَقًّا عَلَینا نَصرُ المُؤمِنین؛... در سوره‌ی مبارکه‌ی روم، به تعبیر خداوند متعال نصرت مؤمنین حقّی است بر عهده‌ی خداوند... می‌فرماید این حقّی است بر عهده‌ی ما یعنی بر عهده‌ی ذات اقدس پروردگار عالَم که مؤمنین را نصرت بدهیم. خب، این در چه شرایطی است؟... در آن شرایطی است که هیچ روزنه‌ی امیدی به حسب ظاهر وجود ندارد... آن وقتی است که دشمنِ جبهه‌ی ایمان با قدرت ظاهری و با سرپنجه‌های قوی در مقابل مؤمنین ایستاده است؛ یک مبارزه‌ی جبهه‌ایِ عظیمی به‌وجود آمده است؛ در یک چنین شرایطی می‌فرماید: وَ کانَ حَقًّا عَلَینا نَصرُ المُؤمِنین.» ۱۳۹۲/۱۰/۱۹
یادآوری ایام‌الله، مانع تحریف تاریخیادآوری این ایام‌الله‌ها و رویدادهای سرنوشت‌ساز انقلاب اسلامی ایران علاوه بر اینکه برای یک ملت، افتخارآمیز است، از تحریف تاریخ، شعارها و آرمان‌های انقلاب اسلامی توسط دشمنان و روشنفکران غرب‌زده، جلوگیری می‌کند. «حوادث نباید کهنه بشود؛ حافظه‌ی تاریخی یک ملّت نباید ضعیف بشود. اگر جوانهای ما در سرتاسر کشور این حوادث را ندانند، تحلیل نکنند، عمق‌یابی نکنند، در شناخت کشورشان و در شناخت آینده دچار اشتباه خواهند شد.» ۱۳۹۴/۶/۱۸
کلام پایانی اینکه «مسئله‌ی نوزدهم دی، صرفاً یک حادثه‌ی تاریخیِ گذرا نیست.» ۱۳۸۷/۱۰/۱۹ «روز نوزدهم دی بدون شک یکی از ایام‌اللَّه است.» ۱۳۸۲/۱۰/۱۸ و از آنجا که «یک حادثه، گاهی به قدری عمیق و حکیمانه و بجا در طول زندگی یک ملت اتفاق می‌افتد که تأثیرات آن برای سالهای متمادی، گاهی برای قرن‌های متوالی باقی می‌ماند.» ۱۳۸۶/۱۰/۱۹ شایسته بازخوانی و درس‌آموزی است. ۱۹ دی ۱۳۵۷ مردم قم، تبلور دشمن‌شناسی صحیح و اقدام به‌موقع در حمایت از دین و مرجعیت دینی و حرکتی فداکارانه برای پیروزی آرمان‌های انقلاب اسلامی و مظهر ایستادگی در مقابل فتنه‌های رنگارنگ دشمن است که الگویی برای مردم ایران شد تا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در مقابل نقشه‌های دشمنان هوشیار بوده و نقشه‌های دشمنان و دست‌نشانده‌های داخلی آنان را در فتنه‌های مختلف از ۷۸ و ۸۸ گرفته تا اغتشاشات پاییز سال ۱۴۰۱، با حضور خود در میدان، نقش‌برآب کنند. «درس امروزِ من و شما از حادثه‌ی نوزدهم دی این باشد که بدانیم باید دشمن را شناخت، شیوه و سمت‌وسوی کار دشمن را دانست و بهنگام، بوقت با هر وسیله‌ای که در اختیار من و شما هست، در مقابل او باید ایستاد. اگر این کار را کردیم، بدانید دشمنان جهانی و بین‌المللی ما -... از آمریکا و انگلیس و صهیونیسم و کمپانی‌های بین‌المللی و زرسالاران بین‌المللی و دشمنان عنود- در مقابل ملّت ایران هیچ غلطی نخواهند توانست بکنند.» ۱۳۹۵/۱۰/۱۹