1402/01/20
گفتوگو با استاد علوم سیاسی و روابط بینالملل
سیاست همسایگی و فرصتهای موجود
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif)
رسانه KHAMENEI.IR برهمین اساس در گفتوگو با دکتر ابراهیم متقی رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، نگاهی به فرصتهای گسترش ارتباطات خارجی با همسایگان و عضویت در پیمانهای مهم منطقهای داشته است. آقای متقی معتقد است که منطقهگرایی به کنش ارتباطی کشورها در همان حوزه جغرافیایی محدود نمیشود و منجر به رشد اقتصاد جهانی و رشد مبادلات با اقتصاد جهانی و نهادهای بینالمللی خواهد شد.
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_2.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
یکی از عرصههای سیاست همسایگی مربوط به پیمانهایی است که ایران در سالهای گذشته تلاش کرده در آنها عضویت داشته باشد و بتواند موقعیت خود را ارتقا دهد. ایران به عضویت پیمان شانگهای درآمده؛ البته هنوز از مزایای پیمان شانگهای بهره نگرفته است. اگر شکلبندی اقتصادی ما با سیاست جهانی و نهادهای اقتصاد جهانی در وضعیت تعادلی قرار بگیرد، طبیعی است که عضویت ایران در پیمان شانگهای صرفاً یک موضوع سیاسی یا تبلیغاتی تلقی نمیشود و میتواند زمینه ارتقای همکاریهای اقتصادی درونمنطقهای را به وجود بیاورد.
نکته دومی که رهبر انقلاب بر آن تأکید داشتند بحث مربوط به همسایگی در قالب اکو است که از سالهای قبل وجود داشته و مسئولان تلاش میکنند تا سطح روابط را ارتقا دهند و همکاریهای مؤثری را در فضای فعلی شکل دهند. این یک موضوع بسیار کلیدی در ارتباط با اقتصاد ایران است؛ یعنی موضوع اقتصادی با عرصه سیاست خارجی پیوند پیدا کرده و به هر میزان که همکاری ما در عرصه اقتصادی بیشتر و مؤثرتر باشد، طبعاً سیاست خارجی مؤثرتر، سازندهتر و همکاریجویانهتری با کشورهای منطقه خواهیم داشت.
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_2.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
اگر مجموعهای از کشورها درصدد این باشند که به اقتصاد ایران ضربه بزنند یا اینکه نظام سیاسی ایران را از حوزه اقتصادی در فضای محدودیت قرار دهند، طبیعی است که آنها تمایلی به مبادله نخواهند داشت و از روابط بهعنوان یک ابزار برای محدودسازی قدرت ایران استفاده میکنند؛ پس آنچه در کلام رهبر انقلاب وجود داشت مسئله مربوط به توسعه همکاری اقتصادی با تمامی کشورهایی است که تمایل به همکاریهای سازنده دارند؛ یعنی اینکه الگوی رفتار مبتنی بر مبادله باشد. هرگاه اقتصاد و سیاست خارجی کشوری مبتنی بر مبادله باشد زمینه برای بازی برد-برد و سود متقابل به وجود خواهد آمد.
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_2.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
اروپاییها هم از قبل بازار مشترک داشتند اما بازار مشترک اروپا به این معنا نبود که نیازی به آسیا، آفریقا یا آمریکا نداشته باشند، بلکه بحث اصلیشان نوعی کارکردگرایی بود.
به نظر من رویکرد کنونی جمهوری اسلامی این است که حوزه مبادلات کشور را با واحدهای آسیایی که نگاهشان در رابطه با جمهوری اسلامی همکاریجویانه و مسئولانهتر است بهگونهای ارتقا پیدا کند که هرکدام از این کشورها بتوانند بخشی از نیاز متقابل دیگری را تأمین کنند؛ یک رویکرد منطقهگرایی جدید که میتواند سطح روابط را با اقتصاد جهانی نیز گسترش دهد. تجربه جهانی نشان داده که منطقهگرایی به کنش ارتباطی کشورها در همان حوزه جغرافیایی محدود نمیشود و منجر به رشد اقتصاد جهانی و رشد مبادلات با اقتصاد جهانی و نهادهای بینالمللی خواهد شد.
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_2.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
کشورهای آمریکای لاتین عموماً دارای رویکرد انتقادی نسبت به سیاستهای مداخلهگرایانه آمریکا هستند. اقتصاد و سیاست و شکلبندی دفاعی و امنیتی این کشورها تحت تأثیر فضای آمریکاست و به همین دلیل جامعه و بسیاری از کارگزاران آنان تمایلی به توسعه روابط با آمریکا ندارند و آن را بهعنوان یک کشور مداخلهگر تلقی میکنند.
وقتی کشورهای آمریکای لاتین چنین رویکردی داشته باشند، طبعاً زمینه برای شکلگیری منافع مشترک و همکاریهای متقابل به وجود میآید؛ یعنی زمانی که کشورها دارای منافع مشترک یا دارای تهدیدات مشترک باشند تلاش میکنند تا موقعیت خود را از طریق همکاریهای متقابل با یکدیگر ارتقا دهند و این یک مسئله بسیار بنیادی در بیان رهبر انقلاب برای توسعه همکاریهای اقتصادی است.
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_2.gif)
![*](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
اروپا میتواند یک مزیت بالقوه همکاری اقتصادی با ایران را شکل دهد و به همین علت رهبر انقلاب درصدد برآمدند تا یک نوع تفکیک الگوی رفتاری بین سیاست تهاجمی آمریکا با سیاست مبتنی بر موازنه اروپا را مطرح کنند و در این فضا امکان همکاریهای اقتصادی سازنده را تقویت کنند؛ چه در حوزه برجام و چه در سایر موضوعات و حوزههای رفتاری.