• ب
  • ب
  • ب
مرورگر شما توانایی چاپ متن با فونت درخواستی را ندارد!
1401/12/25
بازخوانی درس‌ها و عبرت‌های اعتماد مصدق به آمریکایی‌ها در ماجرای ملی شدن صنعت نفت

اعتماد به آمریکا، پرتگاه ویرانی

* چشم طمع قدرت‌های سلطه‌گر به نفتِ ایران
«مسأله‌ى نفت، یکى از مسائل فوق‌العاده تلخِ ملتِ ایران است که هنوز درست باز نشده است.» ۱۳۷۳/۱۱/۱۴ «نفت، ثروت ملت ایران و ثروت دولت است که نماینده‌ى ملت است.» ۱۳۷۷/۱/۱ وقتی «در این مملکت، منبعِ ثروتى به نام نفت کشف شد. کشفِ نفت به‌منزله‌ى این بود که ملتى گنجى پیدا کند.» ۱۳۷۳/۱۱/۱۴ برای همین بود که قدرتهای استعمارگر همچون آمریکا و انگلیس به این گنج ملّی چشم طمع دوختند.«یک عدّه از خارجیها و عمدتاً انگلیسى‌ها... به ایران آمدند، بر سر این گنج نشستند.» ۱۳۷۳/۱۱/۱۴ و با همکاری رجال غیرمردمی یا خائن قاجار و پهلوی، قراردادهای طولانی‌مدتی همچون قرارداد دارسی و ۱۹۳۳ را امضا کردند.«انگلیسى‌ها نفت ایران را مِلک شخصى خود به حساب آورده بودند و دهها سال استفاده‌ى غاصبانه مى‌کردند و مال ملت ایران را تقریباً مفتِ مفت مى‌بردند و دربار سلطنت هم براى اینکه چهار روز بیشتر به حکومت ننگین خود ادامه دهد، با انگلیسى‌ها همکارى مى‌کرد.» ۱۳۸۰/۸/۲۰

* قیام ملت برای قطع دست بیگانگان
در برابر این تجاوز آشکار، مرحوم آیت‌اللّه کاشانى -که نماینده مردم تهران در مجلس دوره شانزدهم بود - جلودار نهضت ضداستعماری و ضدسلطه و چپاول شد، پرچم مخالفت با غارت منافع ملی ایرانیان را بلند کرد و «به کمک او دکتر مصدّق و دیگر سرانِ نهضت ملى شدن صنعت نفت توانستند حمایت مردم را به این حرکت جلب کنند.» ۱۳۸۰/۸/۲۰ درخواست مردم و نهضت هم این بود که «نفت را از دست انگلیسی‌ها بگیریم و دست خودمان باشد.» ۱۳۹۴/۱۰/۱۹ آیت‌الله کاشانی، نمایندگان و «کسانی را به شهرهای مختلف میفرستادند که برای مردم سخنرانی کنند و حرف بزنند» ۱۳۷۶/۱۱/۱۴ و این «چنان دلهاى مردم را مثل مغناطیس به خود جذب مى‌کرد که هیچ عامل دیگرى نمى‌توانست جاى این حرکت را بگیرد.» ۱۳۸۰/۸/۲۰ به این ترتیب ابتدا «علی‌رغم این‌که محمدرضا موافق نخست‌وزیری مصدّق نبود، به پشتیبانی حمایت مردمی، مصدّق نخست‌وزیر شد.» ۱۳۸۰/۸/۲۰ و در مرحله‌ی بعدی حرکتِ نهضت «در سال ۱۳۲۹ شمسی... مردم طرفدار ملی‌شدن صنعت نفت ایران شدند.» ۱۳۸۰/۸/۲۰ و نفت ملی شد.

* کودتای آمریکایی علیه نهضتِ ملی
«دأب سیاستهای مسلّطِ عالم این بوده و هست که جنبشهای عدالتخواهانه‌ی مردم نقاط مختلف دنیا را در هاضمه‌ی سیاسی و فرهنگی خود بریزند» ۱۳۸۱/۳/۱۴ و در برابر جنبشها و حرکتهای مردمی کارشکنی کنند؛ کاری که در مقابل نهضت ملی هم انجام شد و  «نهضت دو سه سال بیشتر طول نکشید! دشمن توانست این نهضت را سرکوب کند.» ۱۳۹۴/۱۰/۱۹ در حقیقت «آمریکایی‌ها نشستند علیه مصدّق توطئه کردند، با اینکه مصدّق به آمریکایی‌ها خوش‌بین بود... [امّا] اینها از پشت خنجر زدند.» ۱۴۰۱/۸/۱۱ آمریکایی‌ها برای انجام عملیات کارشکنی، مأموران سیاسی - امنیتی و جاسوسان خود را به ایران فرستاند که یکی از آن مأموران   کیم روزوِلت بود. آنها برای رسیدن به هدفشان از هر وسیله‌ای هم که میشد استفاده میکردند؛ از ابزارهای هنر و رسانه‌ای گرفته تا تطمیع و تهدید نظامیان  و آوردن اوباش به خیابان. «کیم روزولت می‌گوید وقتی ما به تهران آمدیم، یک چمدان بزرگ پُر از مقاله‌هایی که نوشته شده بود و باید ترجمه می‌شد و در روزنامه‌ها به چاپ می‌رسید، و نیز کاریکاتورهایی را با خودمان آوردیم!» ۱۳۸۰/۵/۱ کیم روزولت «رفت سفارت انگلیس، سفارت آمریکا هم نرفت.» ۱۴۰۱/۸/۱۱ «از آنجا شروع کرد پول دادن، دلار پخش کردن، کسانی را استخدام کردند.» ۱۳۹۸/۸/۱۲ «با چند نفر نظامیِ خائن هماهنگ کرد، با چند عنصر وابسته‌ی به انگلیس هماهنگ کرد،‌ الوات و اوباش را هم جمع کردند.» ۱۴۰۱/۸/۱۱ «بعضی از سیاستمداران خودفروخته را تطمیع کردند.» ۱۳۹۱/۸/۱۰ و روز بیست‌وهشتم مرداد آن کودتای ننگین را علیه نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران به وجود آوردند.

* زحمات نهضت و مردم همه خاکستر شد
کودتای ۲۸ مرداد «همه‌ی زحماتی را که ملّت ایران در ظرف دو سه سال -دوران ‌ملّی شدن صنعت نفت- کشیده بودند، بر باد داد.» ۱۳۹۴/۸/۱۲ نهضت که سرکوب شد، آمریکایی‌ها  کنسرسیومی در کشور  ایجاد کردند  و وضعیت نفت هم بدتر از سابق شد.شرایطی  بر نفت کشور حاکم شد که  «خیلی وضعش بدتر بود از آنچه قبلاً وجود داشت؛ یعنی اگر قبلاً دست انگلیس بود، حالا دست انگلیس و آمریکا [بود]!»  ۱۳۹۴/۱۰/۱۹ در واقع «نهضت ملی شدن صنعت نفت به وسیله‌ی کسانی که آن را اداره می‌کردند، به لیبرال دمکراسی آمریکایی ملحق شد.» ۱۳۸۱/۳/۱۴ آخرالامر هم «مصدّق و اطرافیانش همه را دستگیر کردند؛ بعضی را بعدها اعدام کردند، بعضی را هم سالهای متمادی زندان کردند.»۱۴۰۱/۸/۱۱ «محمّدرضای پهلوی را که از ایران ‌فرار کرده بود، برگرداندند، به سلطنت نشاندند؛ و ۲۵ سال از سال ۳۲ تا سال ۵۷ این ملّت، زیر یوغ حکومت تحمیلی و وابسته‌ی ‌پهلوی به انواع خفّتها، انواع فشارها، انواع سختی‌ها مبتلا شد.»     ۱۳۹۴/۸/۱۲

* عاقبتِ اعتماد به آمریکا
این یک واقعیت تاریخی است که دکتر مصدق هم در این شکست مقصر بود، «تقصیرش هم این بود که به آمریکا خیلی اعتماد کرده بود.» ۱۳۹۸/۸/۱۲ دکتر مصدق «در مقابلِ دشمنی ‌انگلیس‌ها، فکر کرد باید یک پشتیبانی در عرصه‌ی بین‌المللی داشته باشد، این پشتیبان، آن روز از نظر او آمریکا بود... به آمریکایی‌ها متوسّل شد» ۱۳۹۴/۸/۱۲ «آنها را دوست خود فرض کرد.» ۱۳۹۱/۱۱/۱۹ آمریکایی‌ها هم از این فرصت و خوش‌بینی سوء استفاده کردند و «با انگلیس‌ها همدست شدند، مأمور خودشان را فرستادند اینجا و کودتای ۲۸ مرداد را راه انداختند.» ۱۳۹۲/۸/۱۲ «بر نیروهای مسلّح ما مسلّط شدند، بر نفت ما مسلّط شدند، بر سیاستهای کشور ما مسلّط شدند، بر فرهنگ ما مسلّط شدند، تسلّط کامل.» ۱۳۹۸/۸/۱۲ بررسی تاریخ نشان می‌دهد که هر دولت و ملتی -دوست یا دشمن- که به آمریکا اعتماد کرده، ضربه خورده است. کودتای ۲۸ مرداد نماد دشمنی آمریکا با ایران و خواسته‌های به حق مردم ایران است؛  خواسته‌های نهضت ملی ایرانیان نه حکومت اسلامی و اجرای احکام دین و تأمین تمامی منافع ملی در مسائل گوناگون که صرفاً ملی شدن نفت و خارج شدن آن از چپاول بیگانگان بود. اما روند دشمنی کشورهای سلطه‌گر و آمریکا با ملت ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز ادامه یافت و کار آن‌ها «تا امروز همه‌اش یا تهدید بوده یا تحریم بوده یا بدگویی بوده یا مشکل‌تراشی بوده، یا نفوذ بوده؛ اینها دائم با ایران و ایرانی بدی کردند.»  ۱۳۹۸/۸/۱۲ تجربه‌ی تاریخی و عملکرد آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها در این صد ساله نشان میدهد که اینها قابل اعتماد نیستند و نمیتوان چشم امید به همکاری آنان داشت. «رفتار اروپایی‌ها در روی کار آوردن حکومت دیکتاتوری رضاخان، رفتار اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها در ساقط کردن دولت مصدّق، رفتار آنها در قضایای گوناگون اقتصادی و سیاسی و امنیّتی ما و رفتار آنها در قضیّه‌ی جنگ تحمیلی و بعد هم رفتار آنها در قضیّه‌ی تحریم؛ اینها را ما نباید از یاد ببریم. غربی‌ها با ما همیشه همین جور رفتار کرده‌اند؛ نمیتوانیم به آنها هیچ امیدی داشته باشیم.» ۱۳۹۸/۱/۱  پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌ هم«در برهه‌ای مسئولین کشور روی خوش‌بینی‌های خود به اینها اعتماد کردند، از آن طرف، سیاست دولت آمریکا، ایران را در محور شرارت قرار داد.» ۱۳۹۱/۱۱/۱۹ در حقیقت  آنها که «میگویند حالا یک‌جوری، مثلاً یک‌ذرّه، با آمریکا کنار بیاییم، شاید دشمنی‌شان کم بشود» ۱۳۹۶/۸/۱۱ غافلند از اینکه «اینها نوکر میخواهند، سرسپرده میخواهند، تو‌سری‌خور میخواهند؛ مثل چه‌کسی؟ مثل محمّدرضای پهلوی؛... آمریکایی‌ها این را میخواهند؛ اگر نشد، میشوند دشمن. در قضیّه‌ی طبس دشمنی کردند و توسری خوردند؛ در زمینه‌ی ساقط کردن هواپیمای مسافربری ما، دشمنی کردند؛ در زمینه‌ی تحریمها از روز اوّل دشمنی کردند؛ امروز هم دارند دشمنی میکنند.» ۱۳۹۶/۸/۱۱

‌سخن پایانی اینکه، برگ برگ دفتر تاریخ معاصر ایران نشان می‌دهد که  «از ۲۸ مرداد ۳۲ تا امروز در هر موردی که با آمریکایی‌ها مسئولین این کشور اعتماد کردند، ضربه خوردند.» ۱۳۹۱/۱۱/۱۹