شنبه هشتم بهمن‌ماه رهبر معظم انقلاب با حضور در نمایشگاه توانمندی‌های تولیدی کشور که در حسینیه امام خمینی (ره) برگزار شده بود، حضور یافته و با مسئولان بخش‌های مختلف درباره‌ی اقدامات صورت گرفته در راستای حمایت از تولید گفتگو کردند. رسانه KHAMENEI.IR برای تشریح بیشتر این توانمندی‌ها با تعدادی مسئولان که در این نمایشگاه حاضر بوده و بعضی اقدامات صورت گرفته در بازدید رهبر انقلاب را برای ایشان شرح دادند به گفتگو پرداخته است. آنچه در ادامه می‌آید گفتگو با دکتر منوچهر منطقی معاون صنایع حمل‌ونقل وزارت صمت است.

معاونت صنایع حمل‌ونقل وزارت صمت چه برنامه‌هایی را برای ارتقای صنعت حمل‌ونقل کشور مدنظر قرار داده است؟
این معاونت از ابتدای دولت سیزدهم ایجاد شده است؛ یعنی قبلاً وجود نداشت. وقتی‌که این مجموعه ایجاد شد ما بر مبنای سخنانی که رهبر انقلاب داشتند که شرکت‌های بزرگ صنعت حمل و نقل هم باید دانش‌بنیان بشوند بنا را بر این گذاشتیم که کلاً حمل‌ونقل را ببریم به سمت دانش‌بنیان شدن. چند کار را انجام دادیم که به ترتیب توضیح خد‌متتان می‌دهم:
۱- یکی از اولین مسائل این بود که به علت تحریم تولید خودروی کشور نصف شده بود یعنی از سال ۹۷ از ۴/۱ میلیون یک‌دفعه به هفتصد هزار تا کاهش پیدا کرده بود. یک بررسی انجام دادیم دیدیم که گلوگاه‌هایی که باعث شده بود که تولید خودرو کم شود، عمدتاً بخش قوای محرکه و مجموعه‌ی الکترونیکی خودرو است. اگر خاطرتان باشد خیلی جاها می‌گفتند که مثلاً فرض کنید چون چیپستش را به ما ندادند تولید نمی‌کنیم و چون این قطعه را نداریم نتوانستیم تولید بکنیم؛ بنابراین ما گفتیم بیاییم و با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان اول بخش‌های الکترونیکی خودرو و بعد قوای محرکه‌ی موتور را بیاییم خودکفا بکنیم. امروز در نقطه‌ای هستیم که می‌توانم بگویم هشتاد درصد فناوری بخش‌های الکترونیکی خودروهایمان را در دست خود داریم؛ منتها فعلاً شصت درصد این‌ها به تولید و تجاری‌سازی رسیده چون بین داشتن فناوری و تجاری‌سازی یک فاصله‌ای وجود دارد. مهم این است که شرکت‌های دانش‌بنیانی آمدند و در زمینه بخش‌های خودرو وارد شدند و الآن تولیدی که ما انجام دادیم نسبت به سال قبل بیست تا سی درصد اضافه شده؛ و امیدوار هستیم که تا انتهای سال به چهل‌وچهار، چهل‌وپنج درصد افزایش تولید برسیم.
۲- دومین مسئله‌ای که داشتیم و مورد تأکید رهبر انقلاب هم بود این بود که ما در خودرو از مونتاژ برویم به نوآوری. نوآوری یعنی اینکه ما بتوانیم خودمان محصول را طراحی بکنیم؛ بنابراین تصمیم گرفته شد که دیگر خودروهای مونتاژی را کم‌کم با خودروهایی که طراحی داخل است جایگزین بکنیم. بین خودروسازهای مختلف چند تا بن‌سازه یا پلتفرم تعریف کردیم برای اینکه بر اساس آن طراحی محصول بکنند و از روی بن‌‌سازه‌ای مشترک استفاده بکنند. دو بن‌سازه را بین خودروسازهای خصوصی توسعه دادیم و چهار پلتفرم هم در خودروسازهای بزرگ؛ از شهریور امسال تا انتهای سال ۱۴۰۲ ما حدود دوازده محصول جدید را به بازار می‌دهیم که طراحی‌های کشور خودمان است؛ بنابراین آن نکته‌ای که رهبر انقلاب روی آن تأکید داشتند که از مونتاژ بیاییم به نوآوری تا ۱۴۰۳ انشااللّه محققش می‌کنیم.
۳- بحث سوم حرکت به سمت فناوری‌های جدید بود. خب می‌دانید که در صنعت خودرو، فناوری برقی‌سازی آمده و این فناوری دیگر تبدیل به یک روند جاری شده؛ بنابراین ما آمدیم به کمک‌ شرکت‌های دانش‌بنیان و معاونت علمی فناوری مجموعه‌های اتوبوس برقی، خودروهای برقی و موتورسیکلت برقی را توسعه دادیم و الآن می‌توانیم بگوییم که در کشور سه نوع اتوبوس، سه نوع خودرو و پنج نوع موتورسیکلت برقی دارد تولید می‌شود؛ و در این زمینه داریم در روند خوبی حرکت می‌کنیم.
 
این بخش از صنعت در حوزه صادرات چقدر استعداد و ظرفیت دارد؟
ما طبعاً باید نتایج کار خودمان را در کشورهای مختلف صادر می‌کردیم. از سال جاری ما صادرات را شروع کردیم الآن صادراتمان به ونزوئلا دوباره شروع شده خودروسازهای بزرگ ما دارند صادراتشان را انجام می‌دهند. صادرات به عراق و سوریه دوباره در حال انجام است و صادرات به روسیه و بلاروس هم دارد شکل می‌گیرد؛ بنابراین یکی از بحث‌های مهمی که گذاشتیم این است که ما به‌مرور که ظرفیت اضافه می‌کنیم بین پنج تا پانزده درصد محصول خودمان را بتوانیم بیاییم و صادراتش را انجام بدهیم.
نکته‌ی مهم دیگر این است که یکی از محصولاتی که می‌توانیم صادرات خوب رو آن انجام بدهیم، خودروهای برقی است؛ بنابراین خودروهای برقی متناسب با منطقه و کشور خودمان را داریم طراحی می‌کنیم که بتوانیم روی آن صادرات مؤثری داشته باشیم.
چشم‌اندازمان هم این است که انشااللّه با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان گلوگاه‌ها را برطرف بکنیم و به ظرفیت تولید سه میلیون خودرو تا سال ۱۴۰۴ انشااللّه دستیابی پیدا بکنیم. اگر به این ظرفیت برسیم مقاممان در کشورهای دنیا هفتم می‌شود. ما سال قبل در تعداد تولید نوزدهم بودیم امسال با توجه به افزایش تولید دهم شدیم و انشااللّه امیدواریم این روند را ادامه بدهیم.

یکی از موضوعات مهم در حوزه خودرو که رهبر انقلاب درباره آن چندین بار به خودروسازها تذکر داده‌اند مشکل کیفیت خودروهای داخلی بوده است. در این بخش قرار است چه اتفاقی بیفتد؟
ما مسئله کیفیت را بررسی کردیم و دیدیم برای بهبود کیفیت چند کار عمده و اولیه باید صورت می‌گرفت:
۱- اولین مشکل این بود که ما اگر خودرو می‌ساختیم، ناقص می‌ساختیم و می‌گذاشتیم در پارکینگ کارخانه. خب وقتی خودرو ناقص تولید می‌شود یک بار می‌برندش در پارکینگ دوباره برمی‌گردد روی خط تولید دوباره می‌آورند در پارکینگ. این کیفیت را به‌شدت کاهش می‌دهد. اولین کاری که کردیم این است که گفتیم هر خودرویی که می‌آید تولید می‌شود حتماً باید صد درصد طوری باشد که دست مشتری برسد. پس یک جهش کیفی ما در این قسمت داشتیم.
۲- قدم دوم برای بهبود کیفیت این بود که اغلب مشکل کیفیت ما در قطعه‌سازی‌ها بود و باید آن را حل می‌کردیم. با کمک انجمن قطعه‌سازی و مجموعه‌ای که استانداردهای کیفی قطعات را به عهده دارد، مشکل قطعات را در زمان بسیار کوتاهی درست کردیم. الآن گزارش می‌دهند که قطعات کدام شرکت نسبت به سطح نرمال سطح استاندارد کیفیتش پایین‌تر آمده است؛ و آن‌ها روی آن کار می‌کنند و آن را باید ارتقاء دهند.
۳- خودروهای جدید اصولاً کیفیتشان بالاتر است و مشکل دیگر کیفیت خودروها در این بود که خودروهای مدل قدیم کیفیت ساختشان پایین‌تر است؛ بنابراین رفتیم به سمت اینکه بیاییم طراحی محصول‌های جدید بکنیم و خودروهای قدیمی را از رده خارج و با مدل‌های جدید عوضش بکنیم. این یکی از آثارش ارتقاء کیفیت خودروها خواهد بود.
۴- اصولاً اگر بخواهید به کیفیت بالاتر دست پیدا کنیم نیاز است که زیرساخت‌های متعدد آزمایشگاهی ایجاد کنیم. یکی از اقدامات خیلی مهمی که برای بهبود کیفیت انجام دادیم این است که با کمک معاونت علمی فناوری داریم آزمایشگاه‌هایی را که کل اجزای خودرو را می‌تواند در داخل مورد آزمون قرار بدهد و به سطح کیفیت موردنظر برساند ایجاد بکنیم.
بنابراین اگر بخواهیم به‌صورت کلان بگوییم می‌توانیم بگوییم که ما روند تولید را داریم اصلاح می‌کنیم؛ قطعه‌سازهایمان در حال اصلاح‌اند، خودروهای طراحی جدید را به‌کارگیری می‌کنیم و داریم کل زیرساخت‌هایی که کیفیت را تضمین می‌‌کند، زنجیره‌اش را در کشور کامل می‌کنیم چون قبلاً‌ داخل کشور وجود نداشت و عمدتاً مجبور بودیم یا از آن صرف‌نظر بکنیم یا با هزینه‌ی بالا بفرستیم در کشورهای خارجی آن‌ها را بیایند و مورد آزمون قرار بدهند.
 
کشورهای دیگری هم هستند که مثل ما با مسئله‌ی تحریم دارند دست‌وپنجه نرم می‌کنند. انتقال فناوری و این روحیه‌ای که در شرکت‌های ایرانی وجود دارد روی آن‌ها هم تأثیرگذار است؟
بله ببینید یکی از بحث‌های خیلی مهم که به‌خصوص با روسیه شروع کردیم این است که چون آن‌ها کشوری صاحب فناوری بودند ما هم کشور صاحب فناوری هستیم. آمدیم بررسی کردیم دیدیم بعضی از محصولات است که توانمان مکمل هم است بنابراین یکی از بحث‌هایی که کردیم این است که ما توانمان را کنار همدیگر بگذاریم در یک ساختار مشترک شروع بکنیم به اینکه خودروهای موجود را کامل بکنیم. از طرفی هم با این کشور شروع بکنیم به طراحی جدید خودرو؛ بنابراین می‌توانیم بگوییم که تجربه‌ی ما با توجه به اینکه در تحریم بودیم و محصولات مختلفی را تأمین کرده‌ایم و به یک سری از فناوری‌هایی رسیده بودیم و سطح فناوری‌ آن‌ها کنار همدیگر گذاشته شده و الآن می‌توانیم بگوییم که داریم به یک سطح فناوری جدیدی می‌رسیم که مجموعه‌ی توانمندی ما و آن‌ها است که در محصولات جدید این‌ها خودش را نشان خواهد داد.
 
آقای منطقی در بخش صنایع هوایی در حال حاضر در چه وضعیتی به سر می‌بریم؟
در بخش صنعت هوایی در کشور ما اول انقلاب فقط یک مجموعه داشتیم که هواپیماها را تعمیر و نگهداری می‌کرد. بعد شروع کردند به اینکه بالگردها و هواپیماهای نظامی بسازند. منتها در زمینه‌ی هواپیماهای تجاری ما خیلی فعالیتی نداشتیم. یک همکاری فناورانه با اوکراین در مورد ایران ۱۴۰ شکل گرفت که آمدند و پایه‌های ساخت هواپیمایی را ایجاد کردند. حالا با توجه به اینکه ما در بخش‌های مختلف هوایی و دریایی، ریلی و خودرویی آمده بودیم فعالیت‌هایی کرده بودیم یکی از نکاتی که رهبر انقلاب خیلی روی آن تأکید داشتند این بود که ما باید یک هواپیمای تجاری داخلی‌ساز داشته باشیم.
برای چنین هدفی، یک کنسرسیومی تشکیل شد مرکب از سازمان هواپیمای کشوری از وزارت راه و شهرسازی، مجموعه‌ی وزارت صمت، وزارت دفاع و معاونت علمی و فناوری که این بخش‌ها بیایند و با توجه به توانمندی‌های مختلفی که در کشور است و با یک زمان خیلی کوتاه و با حداقل هزینه یک هواپیمای تجاری را توسعه بدهند.
محصولی که به‌عنوان مدل انتخاب شد یک هواپیمای مسافری بین ۷۰ تا ۱۰۰ نفره بود. الآن ترکیبی که دارد این کار را انجام می‌دهد، یک مجموعه‌ای است که از دانشگاه‌های مختلف، ده‌ها شرکت دانش‌بنیان و مجموعه‌های نظارتی سازمان هواپیمایی کشوری و زیرساخت‌هایی که در مجموعه‌های شرکت هواپیماسازی ایران وجود دارد.
ما در کشورمان هفتاد فرودگاه داریم که هواپیمای مناسب برایش نداریم. این هواپیماها که در حال طراحی است برای این فرودگاه‌ها مناسب است و انشااللّه با برنامه‌ریزی که انجام شده و با حمایتی که در کشور انجام می‌شود ما می‌توانیم اواخر دوره دولت فعلی این را نمونه‌سازی اولیه هواپیما را انجام بدهیم؛ و شروع بکنیم به آزمون‌های پروازی. با توجه به اینکه قبلاً روی موتور هواپیما، روی هواپیماها و بالگردهای نظامی کار کرده بودیم، زمینه هواپیماسازی یک زمینه خالی بود که با همت جمعی از متخصصینی که در حوزه‌های مختلفی که در کشور بودند و با ایجاد یک کنسرسیوم این انشااللّه محقق خواهد شد.
 
در این بخش با توجه به کیفیت بالایی که محصولات خارجی دارند چقدر امکان حضور فعال در بازارهای صادراتی وجود دارد؟
ما در سه بخش صنایع هوایی می‌توانیم خیلی صادرات داشته باشیم. چون نکته‌ی مهم این است که صنایع هوایی در همه جای دنیا طبق یک استاندارد بین‌المللی شروع به کار می‌کند؛ بنابراین شما هر موفقیتی که داشته باشید حتماً می‌توانید بیایید صادرات هم بکنید.
ما الآن در بخش صنعت تعمیر و نگهداری هواپیماهای تجاری بزرگ برای چند کشور خدمات انجام می‌دهیم و قراردادهای فعالی داریم.
بحث دوم قطعات است، قطعات هوایی به‌خصوص قطعاتی که در مورد موتور هواپیماها است یا قطعاتی که در مورد مجموعه‌های الکترونیکی‌‌‌اش است، در این‌ها هم توانمندی خیلی خوبی در کشور وجود دارد؛ و بعضی از شرکت‌های دانش‌بنیان شروع کرده‌اند حتی به صادر کردن محصولاتشان در این زمینه.
سایر محصولات هوایی مثل پهپادها هم اگر به یک حدی برسد قابلیت صادرات دارد. یک نکته‌ی خیلی مهم هم این است که با توجه به اینکه ما در پیمان شانگهای هستیم و در پیمان شانگهای هم بعضی از کشورها هستند که روی این علاقه‌مند هستند ما امیدوار هستیم که با شکل‌گیری این پیمان ما بتوانیم آن‌ها را هم مشارکت بدهیم؛ و وقتی مشارکت بدهیم دیگر این هواپیمایی است که چند کشور با هم می‌سازند؛ بنابراین چند کشور می‌توانند از آن استفاده کنند؛ بنابراین زمینه‌ی صادراتش به‌صورت طبیعی فراهم خواهد شد.