1401/11/21
|یادداشت|
انقلاب زنده و روینده
هفتهنامهی «خط حزب الله» در آستانه چهل و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در «یادداشت هفته» سیصد و هفتاد و نهمین شماره خود با عنوان «انقلاب زنده و روینده»، نگاهی به تجربههای بینظیر و حرکت رو به آرمان انقلاب اسلامی داشته است.
انقلاب و به چالش کشیدن هویتِ تمدن غربی
انقلاب اسلامی مردم ایران به رهبری حضرت امام خمینی، اگرچه کمتر از نیم قرن است که پا به صحنه سیاسی دنیا گذاشته، اما نشان داده است که در مقایسه با سایر نظامهای سیاسی و انقلابهایی از قبیل انقلاب کبیر فرانسه در سال ۱۷۸۹، انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و انقلاب ۱۹۶۲ الجزایر، تفاوتهای جدی و عمیقی دارد. « هرچه من نگاه کردم موردی را پیدا نکردم که مثل انقلاب اسلامی، تحولی که در دورهی اول پدید آمد، در دورههای بعد یا دهههای بعد، با همان شکل، با همان هدفها، به سوی همان آرمانها و با همان جهتگیریها ادامه پیدا کند. یا اصلاً ادامه پیدا نکرده، مثل انقلاب شوروی؛ یا ادامه پیدا کرده، منتها با یک فترتی... مثل انقلاب کبیر فرانسه.» ۱۳۹۰/۵/۱۹
یکی از وجوه تمایز انقلاب اسلامی با سایر انقلابهای بزرگ تاریخ این است که توانست با برافراشتن پرچم مستضعفین و ایستادن در مقابل مستکبرین و طواغیت عالم، خواب آشفته فرعونهای زمان را به هم بریزد و بشریت را یک گام به حیات طیبه نزدیک کند. «جمهوری اسلامی با شعار دین وارد میدان شده، علاوه بر اینکه توانسته خودش را حفظ کند، توانسته رشد کند، توانسته این منطق را منتشر کند، توانسته ریشهدار کند؛ اَ لَم تَرَ کَیفَ ضَرَبَ اللَهُ مَثَلاً کَلِمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرَةٍ طَیِّبَة...جمهوری اسلامی با وجود خودش... به چالش کشیده هویّت مرکزی تمدّن غربی را.» ۱۴۰۱/۵/۵ به همین دلیل است که انقلاب مردم ایران در سال ۱۳۵۷ را نمیتوان همطراز با انقلابهای معاصر دانست و میبایست از آن به عنوان انقلابی الهامبخش و الهی یاد کرد. انقلابی که بر اصول و مبانی الهی ایستادگی دارد و به اقتضائات زمان توجه میکند. ریشه زنده و پر نشاط ماندن انقلاب اسلامی نیز در توجه به همین اصول و نیازها است. «انقلاب زنده آن انقلابی است که بتواند در هر دورهای نیازهای خودش را بشناسد، خطرات متوجّه به خودش را بشناسد، راه تأمین آن نیازها را پیدا کند، راه خنثی کردن آن خطرات را پیدا کند... انقلابِ جمهوری اسلامی خودش را مصون نگه داشت.» ۱۴۰۱/۱۱/۱۹
از مردمسالاری دینی تا «ما میتوانیم»
دستاورد اساسی و فوقالعاده مهم انقلاب اسلامی این موضوع مهم است که حضرت امام خمینیبه عنوان زعیم و رهبر آن، توانست با طراحی الگوی امام و امت، انقلاب را وارد مرحله نظامسازی اسلامی نماید و ساختارهای مورد نیاز را هماهنگ با آرمانها سامان بخشد.
در حکمرانیِ برآمده از الگوی اسلام ناب، مردم در رأس امور کشور قرار دارند و اراده، عزم و انتخاب آنان است که پیشرفت کشور را محقق می سازد. «قبل از انقلاب، حکومت سلطنتی بود. نقطهی مقابل آن، مردمسالاری است. در حکومت سلطنتی، مردم هیچکارهاند؛ در حکومت مردمسالاری، مردم همهکارهاند. » ۱۳۸۹/۱۱/۱۵ مردم سالاری دینی را میتوان اولین و مهمترین ثمره انقلاب اسلامی ملت ایران دانست، چراکه تنها با اراده عمومی مردم است که اهداف بلند انقلاب محقق خواهد شد. «مهمترین کار اصولیای که انقلاب کرده است، تبدیل نظام طاغوتسالار به نظام مردمسالار است؛ این مهمترین کاری است که انقلاب کرده است؛ آن هم با الهام از تعالیم اسلامی.» ۱۳۹۶/۱۱/۲۹
خروج مردم از حالت انفعال و بیتفاوتی نسبت به امور کشور و تبدیل شدن به عناصر فعال و کنشگر در جامعه، از مهمترین برکات انقلاب اسلامی است که ثمرات فراوانی را به همراه داشتهاست. از جمله نتایج این تحول، میتوان به نهادینهسازیِ خودباوری و عزّت ملی اشاره کرد. «ملت بر اثر انقلاب اسلامی و نظام اسلامی به خودباوری دست یافت - یعنی باور کرد که میتواند - این را امام به ما درس داد و فضای عمومی نظام اسلامی این را برای ما به ارمغان آورد.» ۱۳۸۲/۱۱/۲۴
از دیگر دستاوردهای این الگو، ارتقاء شگفتآور سطح بینش، فهم و تشخیص سیاسی مردم است. «[انقلاب اسلامی] تحلیل سیاسی و فهم مسائل بینالمللی در موضوعاتی همچون جنایات غرب بخصوص آمریکا، مسئلهی فلسطین و ظلم تاریخی به ملّت آن، مسئلهی جنگافروزیها و رذالتها و دخالتهای قدرتهای قلدر در امور ملّتها و امثال آن را از انحصار طبقهی محدود و عزلتگزیدهای به نام روشنفکر، بیرون آورد؛ اینگونه، روشنفکری میان عموم مردم در همهی کشور و همهی ساحت های زندگی جاری شد و مسائلی از این دست حتّی برای نوجوانان و نونهالان، روشن و قابل فهم گشت.» ۱۳۹۷/۱۱/۲۲ به اوج رساندن مشارکت عمومی، خصوصاً در عرصههای سیاسی و اجتماعی، از دیگر نتایج حضور و نقشآفرینی مردم در عرصههای گوناگون است. «[انقلاب اسلامی] مشارکت مردمی را در مسائل سیاسی مانند انتخابات، مقابله با فتنههای داخلی، حضور در صحنههای ملّی و استکبارستیزی به اوج رسانید و در موضوعات اجتماعی مانند کمکرسانیها و فعّالیّتهای نیکوکاری که از پیش از انقلاب آغاز شده بود، افزایش چشمگیر داد. پس از انقلاب، مردم در مسابقهی خدمترسانی در حوادث طبیعی و کمبودهای اجتماعی مشتاقانه شرکت میکنند.» ۱۳۹۷/۱۱/۲۲
از پیشرفت در علم و فناوری تا گسترش همهجانبه معنویت
از سوی دیگر، کشور با حضور و مجاهدت نیروهای انقلابی و جهادی، طعم شیرین پیشرفت را چشید و شور و اشتیاق مردم برای ساختن ایران اسلامی و تلاش برای پیشرفت و کسب موفقیت، موجب پیشرفت ملّی در عرصههای گوناگون شد: «هزاران شرکت دانشبنیان، هزاران طرح زیرساختی و ضروری برای کشور در حوزههای عمران و حملونقل و صنعت و نیرو و معدن و سلامت و کشاورزی و آب و غیره، میلیونها تحصیلکردهی دانشگاهی یا در حال تحصیل، هزاران واحد دانشگاهی در سراسر کشور، دهها طرح بزرگ از قبیل چرخهی سوخت هستهای، سلّولهای بنیادی، فنّاوری نانو، زیستفنّاوری و غیره با رتبههای نخستین در کلّ جهان، شصت برابر شدن صادرات غیرنفتی، نزدیک به ده برابر شدن واحدهای صنعتی، دهها برابر شدن صنایع از نظر کیفی، تبدیل صنعت مونتاژ به فنّاوری بومی، برجستگی محسوس در رشتههای گوناگون مهندسی از جمله در صنایع دفاعی، درخشش در رشتههای مهم و حسّاس پزشکی و جایگاه مرجعیّت در آن و دهها نمونهی دیگر از پیشرفت، محصول آن روحیه و آن حضور و آن احساس جمعی است که انقلاب برای کشور به ارمغان آورد.» ۱۳۹۷/۱۱/۲۲
حرکت رو به جلوی ملت ایران در پرتو انقلاب اسلامی، نه تنها باعث کم توجهی به معنویت نشد، بلکه هنر انقلاب، در رشد توأمان جنبههای مادی و معنوی و جاری ساختن حداکثریِ معنویت در زندگی مردم و فرهنگ عمومی جامعه بود. دفاع مقدس را میتوان مظهر معنویتی دانست که جوانان را نه به گوشهنشینی بلکه به حضور پرنشاط برای دفاع از ایران ترغیب کرد. بعد از جنگ تحمیلی نیز، توجه مردم به معنویت کاهش نیافت. بهعنوان نمونه، آمار شرکت در مراسمهای مذهبی و برنامههای معنوی -که روزگاری فقط مورد توجه عدهای خاص بود- بهویژه در میان نسل جوان، روز به روز بیشتر شد.
حرکت جهشی در گام دوم انقلاب
انقلاب اسلامی، نسخهای از حکمرانی است که توانست نشان دهد، میتوان با حفظ و تعمیق معنویت و با حفظ استقلال و عزت ملی، به سوی آبادانی و رشد و پیشرفت کشور جهش کرد و به مرزهای بالادست قلههای علم و فناوری دنیا نزدیک شد. امروز نیز حل مشکلات کشور، تنها با ادامه مسیر انقلاب در مشارکت دادن مردم و بهرهگیری از توان آنها در عرصههای گوناگون امکان پذیر است. حضور مردم در صحنههای مختلف، نقشآفرینی نخبگان و تلاش و مجاهدت مسئولان برای بهرهگیری از توان داخلی، راه پیروزی در برابر مشکلات و غلبه بر دشواریهای مسیر رسیدن به قلههای استقلال و پیشرفت همهجانبه و تحقق آرمانهای ایران عزیز، در گام دوم انقلاب اسلامی است.
انقلاب و به چالش کشیدن هویتِ تمدن غربی
انقلاب اسلامی مردم ایران به رهبری حضرت امام خمینی، اگرچه کمتر از نیم قرن است که پا به صحنه سیاسی دنیا گذاشته، اما نشان داده است که در مقایسه با سایر نظامهای سیاسی و انقلابهایی از قبیل انقلاب کبیر فرانسه در سال ۱۷۸۹، انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و انقلاب ۱۹۶۲ الجزایر، تفاوتهای جدی و عمیقی دارد. « هرچه من نگاه کردم موردی را پیدا نکردم که مثل انقلاب اسلامی، تحولی که در دورهی اول پدید آمد، در دورههای بعد یا دهههای بعد، با همان شکل، با همان هدفها، به سوی همان آرمانها و با همان جهتگیریها ادامه پیدا کند. یا اصلاً ادامه پیدا نکرده، مثل انقلاب شوروی؛ یا ادامه پیدا کرده، منتها با یک فترتی... مثل انقلاب کبیر فرانسه.» ۱۳۹۰/۵/۱۹
یکی از وجوه تمایز انقلاب اسلامی با سایر انقلابهای بزرگ تاریخ این است که توانست با برافراشتن پرچم مستضعفین و ایستادن در مقابل مستکبرین و طواغیت عالم، خواب آشفته فرعونهای زمان را به هم بریزد و بشریت را یک گام به حیات طیبه نزدیک کند. «جمهوری اسلامی با شعار دین وارد میدان شده، علاوه بر اینکه توانسته خودش را حفظ کند، توانسته رشد کند، توانسته این منطق را منتشر کند، توانسته ریشهدار کند؛ اَ لَم تَرَ کَیفَ ضَرَبَ اللَهُ مَثَلاً کَلِمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرَةٍ طَیِّبَة...جمهوری اسلامی با وجود خودش... به چالش کشیده هویّت مرکزی تمدّن غربی را.» ۱۴۰۱/۵/۵ به همین دلیل است که انقلاب مردم ایران در سال ۱۳۵۷ را نمیتوان همطراز با انقلابهای معاصر دانست و میبایست از آن به عنوان انقلابی الهامبخش و الهی یاد کرد. انقلابی که بر اصول و مبانی الهی ایستادگی دارد و به اقتضائات زمان توجه میکند. ریشه زنده و پر نشاط ماندن انقلاب اسلامی نیز در توجه به همین اصول و نیازها است. «انقلاب زنده آن انقلابی است که بتواند در هر دورهای نیازهای خودش را بشناسد، خطرات متوجّه به خودش را بشناسد، راه تأمین آن نیازها را پیدا کند، راه خنثی کردن آن خطرات را پیدا کند... انقلابِ جمهوری اسلامی خودش را مصون نگه داشت.» ۱۴۰۱/۱۱/۱۹
از مردمسالاری دینی تا «ما میتوانیم»
دستاورد اساسی و فوقالعاده مهم انقلاب اسلامی این موضوع مهم است که حضرت امام خمینیبه عنوان زعیم و رهبر آن، توانست با طراحی الگوی امام و امت، انقلاب را وارد مرحله نظامسازی اسلامی نماید و ساختارهای مورد نیاز را هماهنگ با آرمانها سامان بخشد.
در حکمرانیِ برآمده از الگوی اسلام ناب، مردم در رأس امور کشور قرار دارند و اراده، عزم و انتخاب آنان است که پیشرفت کشور را محقق می سازد. «قبل از انقلاب، حکومت سلطنتی بود. نقطهی مقابل آن، مردمسالاری است. در حکومت سلطنتی، مردم هیچکارهاند؛ در حکومت مردمسالاری، مردم همهکارهاند. » ۱۳۸۹/۱۱/۱۵ مردم سالاری دینی را میتوان اولین و مهمترین ثمره انقلاب اسلامی ملت ایران دانست، چراکه تنها با اراده عمومی مردم است که اهداف بلند انقلاب محقق خواهد شد. «مهمترین کار اصولیای که انقلاب کرده است، تبدیل نظام طاغوتسالار به نظام مردمسالار است؛ این مهمترین کاری است که انقلاب کرده است؛ آن هم با الهام از تعالیم اسلامی.» ۱۳۹۶/۱۱/۲۹
خروج مردم از حالت انفعال و بیتفاوتی نسبت به امور کشور و تبدیل شدن به عناصر فعال و کنشگر در جامعه، از مهمترین برکات انقلاب اسلامی است که ثمرات فراوانی را به همراه داشتهاست. از جمله نتایج این تحول، میتوان به نهادینهسازیِ خودباوری و عزّت ملی اشاره کرد. «ملت بر اثر انقلاب اسلامی و نظام اسلامی به خودباوری دست یافت - یعنی باور کرد که میتواند - این را امام به ما درس داد و فضای عمومی نظام اسلامی این را برای ما به ارمغان آورد.» ۱۳۸۲/۱۱/۲۴
از دیگر دستاوردهای این الگو، ارتقاء شگفتآور سطح بینش، فهم و تشخیص سیاسی مردم است. «[انقلاب اسلامی] تحلیل سیاسی و فهم مسائل بینالمللی در موضوعاتی همچون جنایات غرب بخصوص آمریکا، مسئلهی فلسطین و ظلم تاریخی به ملّت آن، مسئلهی جنگافروزیها و رذالتها و دخالتهای قدرتهای قلدر در امور ملّتها و امثال آن را از انحصار طبقهی محدود و عزلتگزیدهای به نام روشنفکر، بیرون آورد؛ اینگونه، روشنفکری میان عموم مردم در همهی کشور و همهی ساحت های زندگی جاری شد و مسائلی از این دست حتّی برای نوجوانان و نونهالان، روشن و قابل فهم گشت.» ۱۳۹۷/۱۱/۲۲ به اوج رساندن مشارکت عمومی، خصوصاً در عرصههای سیاسی و اجتماعی، از دیگر نتایج حضور و نقشآفرینی مردم در عرصههای گوناگون است. «[انقلاب اسلامی] مشارکت مردمی را در مسائل سیاسی مانند انتخابات، مقابله با فتنههای داخلی، حضور در صحنههای ملّی و استکبارستیزی به اوج رسانید و در موضوعات اجتماعی مانند کمکرسانیها و فعّالیّتهای نیکوکاری که از پیش از انقلاب آغاز شده بود، افزایش چشمگیر داد. پس از انقلاب، مردم در مسابقهی خدمترسانی در حوادث طبیعی و کمبودهای اجتماعی مشتاقانه شرکت میکنند.» ۱۳۹۷/۱۱/۲۲
از پیشرفت در علم و فناوری تا گسترش همهجانبه معنویت
از سوی دیگر، کشور با حضور و مجاهدت نیروهای انقلابی و جهادی، طعم شیرین پیشرفت را چشید و شور و اشتیاق مردم برای ساختن ایران اسلامی و تلاش برای پیشرفت و کسب موفقیت، موجب پیشرفت ملّی در عرصههای گوناگون شد: «هزاران شرکت دانشبنیان، هزاران طرح زیرساختی و ضروری برای کشور در حوزههای عمران و حملونقل و صنعت و نیرو و معدن و سلامت و کشاورزی و آب و غیره، میلیونها تحصیلکردهی دانشگاهی یا در حال تحصیل، هزاران واحد دانشگاهی در سراسر کشور، دهها طرح بزرگ از قبیل چرخهی سوخت هستهای، سلّولهای بنیادی، فنّاوری نانو، زیستفنّاوری و غیره با رتبههای نخستین در کلّ جهان، شصت برابر شدن صادرات غیرنفتی، نزدیک به ده برابر شدن واحدهای صنعتی، دهها برابر شدن صنایع از نظر کیفی، تبدیل صنعت مونتاژ به فنّاوری بومی، برجستگی محسوس در رشتههای گوناگون مهندسی از جمله در صنایع دفاعی، درخشش در رشتههای مهم و حسّاس پزشکی و جایگاه مرجعیّت در آن و دهها نمونهی دیگر از پیشرفت، محصول آن روحیه و آن حضور و آن احساس جمعی است که انقلاب برای کشور به ارمغان آورد.» ۱۳۹۷/۱۱/۲۲
حرکت رو به جلوی ملت ایران در پرتو انقلاب اسلامی، نه تنها باعث کم توجهی به معنویت نشد، بلکه هنر انقلاب، در رشد توأمان جنبههای مادی و معنوی و جاری ساختن حداکثریِ معنویت در زندگی مردم و فرهنگ عمومی جامعه بود. دفاع مقدس را میتوان مظهر معنویتی دانست که جوانان را نه به گوشهنشینی بلکه به حضور پرنشاط برای دفاع از ایران ترغیب کرد. بعد از جنگ تحمیلی نیز، توجه مردم به معنویت کاهش نیافت. بهعنوان نمونه، آمار شرکت در مراسمهای مذهبی و برنامههای معنوی -که روزگاری فقط مورد توجه عدهای خاص بود- بهویژه در میان نسل جوان، روز به روز بیشتر شد.
حرکت جهشی در گام دوم انقلاب
انقلاب اسلامی، نسخهای از حکمرانی است که توانست نشان دهد، میتوان با حفظ و تعمیق معنویت و با حفظ استقلال و عزت ملی، به سوی آبادانی و رشد و پیشرفت کشور جهش کرد و به مرزهای بالادست قلههای علم و فناوری دنیا نزدیک شد. امروز نیز حل مشکلات کشور، تنها با ادامه مسیر انقلاب در مشارکت دادن مردم و بهرهگیری از توان آنها در عرصههای گوناگون امکان پذیر است. حضور مردم در صحنههای مختلف، نقشآفرینی نخبگان و تلاش و مجاهدت مسئولان برای بهرهگیری از توان داخلی، راه پیروزی در برابر مشکلات و غلبه بر دشواریهای مسیر رسیدن به قلههای استقلال و پیشرفت همهجانبه و تحقق آرمانهای ایران عزیز، در گام دوم انقلاب اسلامی است.