1401/07/09
|یادداشت|
هجرت پیامبر؛ سرآغاز مدنیّت اسلامی
رسانه KHAMENEI.IR به مناسبت فرارسیدن ماه ربیع‌الاول در یادداشتی به قلم حجت‌الاسلام‌والسملمین علی ذوعلم نگاهی به فرصت‌های ماه ربیع‌الاول برای امت اسلامی داشته است.
اوّل ربیع‌الاول سالروز هجرت پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به مدینه و سرآغاز شکل‌گیری جامعه اسلامی و نقطه شروع تمدن‌سازی اسلامی است. تعیین سال هجرت پیامبر به عنوان مبدأ تاریخ مسلمانان که به تاریخ هجری مشهور شده است اهمیت این حادثه را نشان می‌دهد. هجرت پیامبر، برجسته‌ترین نقطه عطف تاریخ اسلامی و حادثه‌ای حماسی است که متأسفانه در ذهنیت عمومی امت اسلامی، مورد غفلت قرار گرفته و بدان پرداخته نشده است...مجاهدت‌های طاقت‌فرسا و دشوار مسلمانان در سیزده سال دوران دعوت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم در مکّه مکرمه اکنون به بار نشسته است و با بیعتِ جمعی از مسلمانان یثرب و دعوت آنان برای حضور پیامبر در آن شهر، زمینه تأسیس «مدینةالنبی» و آغاز مدنیّت اسلامی فراهم شده است و پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم تنها و تنها با خروج شبانه و پنهانی از مکّه، و با فداکاری بی‌مانند امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام برای ماندن و خوابیدن به جای پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، توطئه کفار را خنثی می‌کند و از یک تهدید بزرگ، فرصتی تاریخ‌ساز می‌سازد و در دوازدهم ربیع‌الاول به همراه تعدادی اندک از مسلمانان که در بین راه به پیامبر پیوسته بودند، مورد استقبال یاران خود در یثرب قرار می‌گیرد و در منطقه «قبا» منتظر می‌ماند تا علی علیه‌السلام پس از انجام سفارش‌های پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به او بپیوندد و در این مدت، نخستین پایگاه و نهاد اجتماعی ـ عبادی مسلمانان ـ مسجد قبا ـ بنا نهاده می‌شود و سپس به مدینه وارد می‌شود و «مسجد نبوی» را پایه‌گذاری می‌کند.
این رویداد تاریخی عظیم و با شکوه، حاوی نکات برجسته‌ای در سیره تمدن‌سازی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم است که فراتر از جنبه تاریخی آن، امروز میتواند الهام‌بخش و هدایت‌گر باشد:
بازخوانی این حادثه عظیم و نقش محوری آن در بسط دعوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و تثبیت و تحکیم پایه‌های اسلام، روح اجتماعی و مدنیّت اسلام را به‌گونه‌ای واضح و انکارناپذیر ترسیم می‌کند که هیچ مسلمانی نمیتواند آن را نادیده بگیرد. اول ربیع‌الاول، یوم‌الله برجسته‌ای است که یوم‌الله‌های فراوانی را خلق کرد. بدون «هجرت»، انرژی عظیم نهفته در یاران پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و ظرفیت عظیم فکری و انگیزشیِ اسلام، هرگز شکوفا نمی‌گردید و راهی به سوی نجات انسان‌ها از ظلم و ظلمت گشوده نمی‌شد. یکی از نمادهای مهم هویت مستقل و متمایز «امت اسلامی» در روزگار ما، علی‌رغم همه اختلافات و فرازونشیب‌ها و خلأهای فکری و اجتماعی و اخلاقی، نشانِ بی‌مانندِ «تاریخ هجری» است که هر چند بر مبنای محاسبه بر اساس سال قمری و سال شمسی دو شاخه شده است، ولی مبدأ واحد آن، عامل مهمی در وحدت هویتی امت اسلامی و الهام‌بخش وحدت هویتی جهان اسلام و مسلمانان جهان خواهد بود. مدنیّت اسلامی با «هجرت» و «هجرت» با «بیعت» گره خورده است. برای امتداد و بازآفرینی ظرفیت تمدن‌سازی اسلام در روزگار ما، این دو عنصر، دو عنصر اساسی است: هجرت در هر دو بُعد هجرت سیاسی و جغرافیایی و هجرت معنوی و اخلاقی، و بیعت بمعنای پیوستن عناصر بصیر و مجاهد و مخلص از هر نقطه عالم، به اسلام ناب محمدی صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و جبهه تمدن‌سازی ـ که جز با جهاد و مقاومت شکل نمی‌گیرد ـ و رشد اعتقادی و فرهنگی مسلمانان برای پذیرش مدنیت اسلامی و حکمرانی طراز اسلام، دو راهبرد اساسیِ تسریع در تمدن‌سازی نوین اسلامی است. اگر رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، «اسوه حسنه» برای همه مردمان در همه زمان‌ها است، این اسوه و الگو بودن، تنها به عرصه آداب و اخلاق فردی منحصر نمی‌شود و این دو اصلِ برجسته، در سیره تمدن‌سازی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم الگویی برای امروز امت اسلامی است. احیاء این مناسبت و تبیین و اشاعه آن در سطوح مختلف پژوهشی، تبلیغی، رسانه‌ای و هنری، میتواند ظرفیت عمیقِ الهام‌بخش، بصیرت‌آفرین، انگیزه‌بخش و هدایت‌گریِ «هجرت» را به فعلیّت برساند و این سرمایه نهفته و سر به مُهرِ امت اسلامی را برای وحدت‌آفرینی و تقویت کنشگریِ هم‌افزای آن به پشتوانه معنوی و اجتماعی امت اسلامی برای بازآفرینی مدنیّت اسلامی به عنوان امتداد و استمرار هجرت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم؛ تبدیل کند. بازه زمانی اوّل تا هفدهم ربیع‌الاول، فرصت بسیار مناسبی است برای بازخوانی ابعاد و اعماق اسلام تمدن‌ساز، یعنی همان اسلام سیاسی و اسلام اهل‌بیت که اسلام ناب محمدی صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم است. این فرصت را دریابیم و به هر شیوه و راهکارِ جذاب و اثربخشی در کنار ارتباط عاطفی و معنوی، ارتباط معرفتی و رفتاریِ کلان امت اسلامی را با پیامبر رحمت و حکمت و مجاهدت تقویت نمائیم.