در هفته گذشته رؤسای جمهور روسیه و ترکیه با رهبر انقلاب اسلامی دیدار و گفت‌وگو کردند. این دیدارها همزمان با اجلاس سه‌جانبه‌ی موسوم به آستانه برگزار شد و محتوای آن بازتاب مختلفی در رسانه‌های بین‌المللی و افکار عمومی داشت.
رسانه KHAMENEI.IR برای بررسی برخی از محورهای مطرح شده در این دیدارها، گفتگویی با آقای دکتر مهدی صفری، سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در روسیه داشته است.

بحث را از موضوع خوی توسعه‌طلبی ناتو شروع کنیم. چه رفتارهایی از سوی ناتو باعث شد که کار به جنگ اوکراین بکشد؟
من معتقدم هیچ‌وقت جنگ سرد متوقف نشد. آن زمانی هم که در روسیه سفیر بودم، همیشه می‌گفتم جنگ سرد متوقف نشده؛ چون اگر متوقف شده بود، ناتو نباید توسعه خودش را به سمت کشورهای شرقی که در مجموعه بلوک شرق بودند گسترش می‌داد. البته خطر توسعه ناتو، نه فقط برای روسیه، بلکه برای ما و سایر کشورها هم هست. ناتو تلاش می‌کند خودش را به منطقه اوراسیا برساند؛ یعنی حتی می‌خواهد از خزر هم عبور کند و در قزاقستان و مغولستان حضور داشته باشد. همان‌گونه که دیدیم ناتو چند سال در افغانستان حضور داشت و در آن‌جا موفق نشد؛ پس باید گفت جنگ سرد متوقف نشده و در آخر هم کار را رساندند به اوکراین. کشوری که منطقه حائل روسیه است. خب، شرایط را طوری پیش‌بردند که روسیه مجبور شد پیش‌دستانه از خودش عکس‌العمل نشان بدهد تا غافلگیر نشود. این توسعه‌طلبی غرب بود که کار را به اینجا کشاند.

رهبر انقلاب هم در دیدار با آقای اردوغان و هم با آقای پوتین، صریحاً به اهمیت حفظ تمامیت ارضی سوریه برای جمهوری اسلامی ایران اشاره کردند. این درجه از تأکید و صراحت، نسبت به حفظ امنیت سوریه را چطور ارزیابی می‌کنید؟
تمامیت ارضی هر کشوری بسیار مهم است. حضرت آقا هم در‌این‌باره فرمودند؛ چون این یکی از سیاست‌های خارجی ما هست و ما به تمامیت ارضی تمام کشورها، احترام می‌گذاریم و امنیت ترکیه را امنیت خود می‌‌دانیم و ترکیه هم باید امنیت سوریه را امنیت خودش بداند. یعنی ما با جنگیدن با تروریسم، در کنار شما بودیم و خواهیم بود و این نکته بسیار مهمی است و مسئله سوریه باید از راه مذاکره سوریه، ایران، روسیه و ترکیه حل شود.

در شرایط امروز به‌ویژه پس از آزادسازی بخش‌های مهمی از کشور سوریه، چه فرصت‌های اقتصادی‌ای در برابر بخش دولتی و غیردولتی برای فعالیت تجاری قرار دارد؟
یک نکته‌ای را لازم میدانم متذکر شوم؛ بخش خصوصی ما، باید فعالیت بیشتری در سوریه داشته باشد و با سفری که وزیر صمت داشتند، پیگیری‌هایی در حال انجام است و نمایشگاه‌هایی قرار است در سوریه برگزار شود؛ ولی باید بخش خصوصی حضور خودش را در آنجا بیشتر نشان بدهد. ما هم از سفارتمان خواهش کردیم که در این زمینه بخش خصوصی را فعال کند؛ البته در شرایط فعلی تعداد پروازهای به سوریه کم است. چون تجّار هم مجبور هستند که از طریق حمل و نقل هوایی به آنجا بروند. با فراهم شدن شرایط، ان‌شاءالله بخش خصوصی بتواند فعالیت‌هایش در سوریه را چند برابر کند، و فقط هم با نگاه تجاری به مسئله نباید نگاه کنند. موضوع تولید مشترک می‌تواند در آنجا شکل بگیرد؛ قوانین سوریه هم، روی این موضوع، تأکید دارد.

از مواردی که به طور مصداقی در دیدار با آقای پوتین به آن اشاره شد، ضرورت راه‌اندازی و تکمیل مسیر حمل و نقل شمال به جنوب و انجام معاملات تجاری با پول‌های ملی طرفین و حذف دلار است. این موضوعات چه تأثیری بر اقتصاد دو کشور خواهد داشت؟
خب روابط ایران و روسیه، تجارت، صادرات و واردات دو کشور در سی سال گذشته، گسترش فراوانی داشته است. اما راه شمال به جنوب، اهمیت بسیار بالایی دارد. یک نقصی این راه در قسمت رشت به آستارا دارد؛ اما جمهوری اسلامی ایران، از طریق مسیر دریای خزر و اتصال ترکیبی آستاراخان به انزلی و از آن‌جا به بندرعباس، از طریق اینچه‌برون و سرخس و از طریق باکو، این اتصال را برقرار کرده است. اخیراً هم وزارت راه، کار راه‌آهن آستارا به رشت را دارد شروع می‌کند. این پروژه نقشه‌هایش هم آماده است، فکر می‌کنم در داخل کشور هم برای تأمین مالی آن تصمیم‌گیری شده و ان‌شاءالله این کار به‌زودی و پرقوّت شروع خواهد شد؛ ولی ما تا تکمیل آن صبر نکرده و همزمان مسیر ترکیبی شمال به جنوب را از اینچه‌برون، سرخس، دریای خزر و باکو شکل داده‌ایم.

مبادله تجاری با پول‌های ملی هم یک مقوله بسیار مهم است. در این سفر هم همان‌طور که مطلع شدید از معاملات روبل و ریال، رونمایی شد و این کار ادامه خواهد داشت و اثر بزرگی در ارتقای روابط تجاری خواهد گذاشت. این اتفاق یک نکته بسیار مثبت و یک گام مهم به سوی حذف دلار در مبادلات دو کشور است.

وضعیت فعلی روسیه یک فرصت مناسب برای تکمیل نیازهای دو کشور در بخش انرژی، مخصوصاً برای سرمایه‌گذاری در انرژی، در زیرساخت‌ها،‌ در نیروگاه‌ها، همچنین خرید کالاهای اساسی و کالاهای غیرنفتی، مصالح ساختمانی و حتی صیفی‌جات و ... است. ما امیدواریم امسال حجم صادرات‌مان به این کشور افزایش چشم‌گیری داشته باشد.