ماه رمضان در بین ماه‌های سال، فرصتی برای انسان است که «در میان انواع عوامل و موجبات غفلت از خدا و از راه او محاصره شده... فرصتی پیدا کند که در آن بتواند روح را به سمت عروج و اعتلا سوق دهد و به خدا تقرب جوید.» ۶۹/۱/۱۸ لذا از این جهت «شروع ماه مبارک رمضان، در حقیقت عید بزرگى براى مسلمانان است و جا دارد که مؤمنین، ورود این ماه را به هم تبریک بگویند.» ۶۹/۱/۱ «علّت مبارک بودن ماه رمضان این است که راه نجات از آتش و فوز به جنّت است.» ۹۳/۴/۱۶ و در مثل امسال که «اتّفاقاً بهار طبیعت، با بهار دعا و قرآن، هم‌زمان شده است... چقدر مناسب و بجاست که با تحوّل سال و با ورود در آستانه‌ى ماه مبارک رمضان که ماه رحمت و مغفرت الهى است ما هم از کاستیها و کجى‌ها و زشتیها و بدیها در درون و وجود خودمان رو برگردانیم.» ۶۹/۱/۱

روزه‌داری؛ هدیه الهی به انسانها
در نگاه کلی «اگر بخواهیم در یک جمله ماه رمضان را تعریف کنیم، باید عرض کنیم ماه فرصتها.» ۸۶/۶/۲۳ و اولین فرصت ماه رمضان، فرصت روزه‌داری است، «با واجب کردن روزه، خدای متعال زمینه مناسبی را برای من و شما به‌وجود آورده است که قدری در این ماه به خودمان برسیم.» ۷۱/۱۲/۴ و یکی از اهداف روزه «این است که ما تقوا پیدا کنیم؛ «لعلّکم تتّقون».» ۷۶/۱۰/۲۶ در این زمینه «مرحوم حاج میرزا جواد آقاى ملکى تبریزى در کتاب شریف «المراقبات»شان میفرمایند: روزه یک هدیه‌ى الهى است که خداى متعال این را به بندگان خود و به مؤمنین هدیه کرده است... این توجه به فریضه‌ى روزه خودش مستوجب شکر است؛ باید خدا را سپاسگزارى کرد.» ۹۰/۵/۱۶ روزه در حکم وسیله‌ای برای انسان مؤمن است، «روزه، پلکانى به سمت تقوا و وسیله‌اى براى تأمین آن در وجود و دل و جان شماست... و اگر ملتى یا فردى داراى تقوا بود، تمام خیرات دنیا و آخرت براى او جلب خواهد شد.» ۶۹/۱/۱۰

فرصت توبه از گناهان و حرف زدن با خدا
از دیگر فرصتها، مسئله‌ی استغفار و توبه در ماه رمضان است، ماه رمضان «ماه خدا و ماه توبه و تضرّع و استغفار و استغاثه است.» ۷۵/۱/۲۸ «در دعای وداع ماه مبارک رمضان، امام سجاد به پروردگار عالم عرض میکند: ... این باب را باز کردی به روی ما که به سوی عفو تو بشتابیم، از نعمت عفو و رحمت تو بهره ببریم.» ۸۸/۶/۲۹ فرصت دیگر ماه رمضان، دعا و توسل است، «یکی از وظایف ما در ماه رمضان، دعا کردن است. دعا انسان را به خدا نزدیک میکند؛ معارف را در دل انسان ماندگار و مؤثّر میکند؛ ایمان را قوی میکند.» ۷۷/۱۰/۴ و درباره‌ی چگونگی دعا کردن «بهترین کلمات و بهترین خواسته‌ها در همین دعاها و شبهای ماه رمضان و شبهای احیاء و دعای ابی‌حمزه و دعاهای شبهای قدر است. اگر کسی معانی این دعاها را نمیداند، با زبان خودتان دعا کنید؛ خودتان با خدا حرف بزنید. بین ما و خدا حجابی وجود ندارد؛ خدای متعال به ما نزدیک است.» ۸۷/۶/۲۹ بنابراین «روزها را با روزه‌داری و شب‌ها را با ذکر و دعا به سر ببرید.» ۶۹/۱/۱۰

فرصت استثنایی شبهای قدر
شبهای قدر نیز که مختص ماه رمضان است، از دیگر فرصتهاست، «در این سى روز یا بیست و نه روز، خدا لیلة‌القدر را قرار داده و لیلة‌القدر یک فرصت استثنایى در طول سال براى انسان است. که اگر انسان توانسته باشد آن شب را درک بکند، خیر زیادى گیرش آمده. » ۶۶/۳/۷ و توجه به این مسئله باید داشت که «شب قدر، فرصتی برای مغفرت و عذرخواهی است... والّا روزی خواهد آمد که... به مجرمین اجازه نمیدهند که زبان به عذرخواهی باز کنند.» ۷۶/۱۰/۲۶ و از همین رهگذر است که «در شب قدر تقدیر انسان مؤمن روزه‌دار در دوران سال برای او از سوی کاتبان الهی نوشته میشود. انسان وارد یک سال نو، مرحله‌ی نو و در واقع یک حیات نو و ولادت نو میشود.» ۸۸/۶/۲۹

فرصتی برای بهبود روابط اجتماعی
علاوه‌ی بر فرصتهایی که در زندگی فردی برای مردم در ماه رمضان مهیا است، در زمینه‌ی اجتماعی «ماه رمضان فرصت کمک به فقرا است.» ۹۸/۲/۱۰ «ماه احسان است.» ۱۴۰۰/۱/۲۵ «ماه صله‌ی رحم، صدق و برّ با برادران دینی،» ۷۰/۱/۱۶ است. در ماه رمضان «سعى کنیم از این فضاى معنویّت و صفا... براى ارتباطات صحیح و معنوى میان خودمان و دیگران استفاده کنیم و تصمیم‌هاى درست بگیریم، اقدامهاى درست بکنیم؛ خوشبینى را، اعتماد را، ایجاد محبّت را، خیرخواهى نسبت به یکدیگر را در ارتباطات خودمان دخالت بدهیم، و این بهره را از ماه رمضان ببریم که در روابط اجتماعى و روابط انسانى یک تلطیفى به‌وجود بیاوریم.» ۹۳/۴/۱۱

تطبیق قواعد زندگی با هدایت قرآن
از دیگر ویژگی‌های منحصر به فرد ماه رمضان این است که «ماه مبارک رمضان ماه تلاوت قرآن و ماه نزول قرآن و جلسات قرآنی است.» ۸۶/۶/۲۲ درواقع «این‌که میگویند ماه رمضان، ماه ضیافت الهی است و سفره‌ی ضیافت الهی پهن است، محتویات این سفره چه چیزهایی است؟ محتویات این سفره که من و شما باید از آن استفاده کنیم، یکی‌اش روزه است؛ یکی‌اش فضیلت قرآن است.» ۸۴/۷/۱۷ در این زمینه «یکی از کارهایی که خیلی مهم است، عبارت است از اینکه ما دوره‌های قرآن را، جلسات قرآن را زیاد کنیم.» ۹۸/۲/۱۶ البته باید توجه داشت «این‌که حتی قرآن را با صدای خوش تلاوت کنیم یا تلاوت خوش را بشنویم و از آن لذّت ببریم کافی است؟ نه. چیز دیگری لازم دارد. آن چیست؟ آن تدبّر در قرآن است. باید در قرآن تدبّر کرد.» ۷۳/۱۰/۱۴ و در اثر تدبر «میتوان در این ماه از هدایت قرآنی بهره برد.» ۱۴۰۰/۱/۲۵ و « اگر آحاد بشر قواعد زندگى را با قرآن تطبیق بکنند، سعادت دنیا و آخرت نصیب آنها خواهد شد.» ۹۹/۲/۶

قدر ماه رمضانی که در آن هستیم را بدانیم
از طرفی دیگر، ماه رمضان برای جامعه‌ی ما اهمیت مضاعف دارد، چرا که «جامعه‌ی اسلامی و انقلابی ما اگرچنانچه از ذکر الهی و یاد الهی و خشوع در مقابل پروردگار و تضرّع در مقابل پروردگار غافل بشود، مطمئنّاً ضربه خواهد خورد، سیلی خواهد خورد؛ مطمئنّاً ناکام خواهد شد.» ۹۶/۳/۲۲

در کلام آخر باید گفت «ماه رمضان یک فرصت بسیار مغتنم است، برای این‌که خودمان را به خدا نزدیک کنیم، به کمال نزدیک کنیم، از مفاسد دور کنیم، از گناهان پاک کنیم.» ۷۶/۱۰/۱۲ این فرصت در محاسبه‌ی طول عمر هر انسان، به تعداد مشخصی فراهم میشود، «قدر این ماه رمضانی را که الان در آن هستیم، بدانیم. هزاران هزار ماه رمضان در طول تاریخ آمده و رفته؛ هزاران هزار ماه رمضان خواهد آمد که من و شما در آن ماه رمضان نیستیم... توفیق به ما داده شده که حالا بیست ماه، سی ماه، پنجاه ماه، شصت ماه رمضان را از دوره‌ی تکلیف تا آخر عمرمان در بین این مجموعه‌ی ماه رمضان‌های تاریخ [حضور] داشته باشیم؛ خب، همینها را قدر بدانیم.» ۹۶/۳/۲۵