1400/12/11
گفت‌وگو با عضو مجلس خبرگان رهبری
جاهلیت مدرن، بحران‌ساز است
رهبر انقلاب اسلامی در سخنرانی تلویزیونی به‌مناسبت عید مبعث (۱۴۰۰/۱۲/۱۰)، با اشاره به هدف‌های بعثت پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمودند: «یکی از مهم‌ترین شعارها و جهت‌گیری‌های پیامبر اکرم در بعثت، مقابله‌ی با جاهلیّت بود. در قرآن بارها جاهلیّت تقبیح شده... این جاهلیّت، امروز هست. پس اگر کسی تمدّن غربی امروز را، «جاهلیّت مدرن» بخواند -که خوانده‌اند؛ خیلی‌ها گفته‌اند جاهلیّت مدرن- حق دارد؛ واقعاً جاهلیّت همان جاهلیّت است منتها امروز در دنیا خودش را به شکل تجدیدیافته و مدرن‌شده نشان میدهد. خب پس باید چه بکنیم؟ باید درسهای بعثت را مرور کنیم.»بخش فقه و معارف پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR بر همین اساس گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین عباس کعبی، عضو مجلس خبرگان رهبری به بررسی هدف‌های بعثت پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و مقایسه ابعاد جاهلیت مدرن و جاهلیت صدر اسلام پرداخته است.
انقلاب اسلامی چگونه در امتداد بعثت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم قرار گرفت؟
انقلاب اسلامی بازتولید مبعث نبوی شریف و قطعه‌ای از مراحل تاریخ اسلام است که در عصر حاضر اتفاق افتاد. اگر بخواهیم تاریخ اسلام را از صدر اسلام تا انقلاب اسلامی بر اساس سنت‌های الهی حاکم بر جامعه و تاریخ بر مبنای جامعه‌شناسی سیاسی تحلیل بکنیم، باید بگوییم ما پنج دوره را پشت‌سر گذاشتیم؛ دوره اول، تأسیس اسلام ناب محمدی است که در ۲۳ سال اتفاق افتاد. دوره دوم، حفظ و صیانت اسلام است که بعد از ارتحال رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم قهرمان این مرحله امیرالمؤمنین علیه‌السلام است و با عاشورا اسلام ناب محمدی پایدار ماند. دوره سوم، دوره افول و بیماری است که به دوره عقب‌ماندگی در شرق و آغاز رنسانس و انقلاب فکری و صنعتی در اروپا و سکولاریزم و جدایی دین از سیاست بر پایه مسیحیت برمی‌گردد. دوره چهارم، بیداری اسلامی و بازگشت به اسلام است. مصلحین اسلامی همچون سیدجمال‌الدین، کواکبی، عبده و نیز مراجع بزرگی نظیر میرزای نائینی در کتاب «تنبیه الامة و تنزیه الملة» گفته‌اند که اسلام قادر است نیازهای انسان معاصر را اداره کند.دوره پنجم، انقلاب اسلامی است که امام خمینی رحمةالله‌علیه توانست بر اساس تعالیم پیامبر اسلام و آموزه‌های بعثت و بر پایه پیام غدیر و نهضت عاشورا اسلام ناب را بازتولید کند و ظرفیت مرجعیت شیعی در عصر غیبت را تبدیل به انقلاب اسلامی کند. در این دوره، اراده ملت ایران در مسیر اراده الهی قرار گرفت و از نهضت رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم الهام گرفت و خورشید تابناک اسلام ناب بعد از ۱۴۰۰ سال این بار در ایران اسلامی طلوع کرد و بر اساس پیام عاشورا نظریه ولایت فقیه شکل گرفت؛ لذا، باید بگوییم که انقلاب اسلامی امتداد انقلاب انبیاست و همین باعث شد که متفکرین بزرگ اسلامی نظیر آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر بگویند که انقلاب اسلامی آرزوی انبیا در زمان ما را محقق کرد.
انقلاب اسلامی امتداد مبعث شریف است و پیام و برکات مبعث شریف فرازمان و فرامکان است و ان‌شاءالله تا ظهور منجی عالم بشریت حضرت بقیه‌الله‌الاعظم عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف تداوم پیدا خواهد کرد.
رهبر انقلاب در بیاناتشان بر پیوستگی دین مبین اسلام با عرصه سیاست تأکید کردند و نقطه اوج نهضت نبوی را تشکیل حکومت اسلامی دانستند. همراهی دین و سیاست در سیره پیامبر مکرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم چه شاخصه‌هایی دارد؟ در آغاز بعثت و بعد از علنی‌شدن دعوت، نبی مکرم اسلام در حدیث یوم‌الدار افق و چشم‌انداز آینده بعثت را بر اساس حاکمیت دین در سطح جهانی طراحی کردند. در واقع، از همان اول به حاکمیت در جهان بشارت دادند و چشم‌انداز آینده را حاکمیت جهانی اعلام کردند؛ حتی به رهبر آینده اسلام بعد از خودشان هم اشاره کردند و سه دفعه امیرالمؤمنین علیه‌السلام اعلام آمادگی کردند. بعد هم جهاد مکی با هجرت به حبشه و بیعت عقبه اولی و بیعت عقبه ثانیه و بسیج مردمی برای آماده‌سازی و تشکیل حکومت دینی شکل گرفت. زمانی هم که مدینه آماده شد، هجرت پیامبر همراه با تأسیس حکومت بود. یکی از عناصر تأسیس حکومت هم ساخت مسجد به‌مثابه دارالحکومه بود و با اعلام برادری دینی و اسلامی به‌جای نظام قبیله‌ای، پیوندی بین قبایل ایجاد کرد. تدوین قانون اساسی مدینه یا میثاق مدینه بین قبایل به اجماع مسلمین رسید و پیامبر در مدینه حکومت تشکیل داد. پیامبر برای حفظ نظام و حفظ حکومت و پیشبرد امر تا فتح مکه و تداوم حرکت آینده طراحی‌های ویژه‌ای داشتند به‌گونه‌ای که بیش از دو سوم مسائل فقهی ابواب سیاسی، اجتماعی و حکومتی است. یکی از اهداف بعثت پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم مبارزه با جاهلیت است. دنیای امروز نیز با جاهلیت مدرن تمدن غربی مواجه است. تمدن اسلامی چه تفاوت‌هایی با تمدن غربی که بر پایه حرص و طمع و آزمندی تشکیل‌شده دارد؟ پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم با جاهلیت زمان خودشان جنگیدند، اما جاهلیت مدرن پیچیده‌تر و شدیدتر از جاهلیت دوران پیامبر است؛ چون جاهلیت دوران پیامبر مسلح به فناوری و علم نبود، ولی جاهلیت مدرن مسلح به علم و فناوری برای جنایت بیشتر است. جاهلیت دوران پیامبر مبتنی بر بی‌خردی و حرص و طمع و ثروت و قدرت و شهوت و زیاده‌خواهی و استکبار و لجاجت و خیره‌سری بود که دقیقاً همین مؤلفه‌ها را به شکل پیچیده‌ای در جاهلیت مدرن آمریکایی مشاهده می‌کنیم. همان‌گونه که آقا اشاره کردند، آن‌ها جنگ‌های منطقه‌ای و بین‌المللی راه می‌اندازند برای اینکه بتوانند اسلحه مدرن خودشان را برای جنایت بیشتر بفروشند. جاهلیت مدرن، جاهلیت علم منهای ایمان است؛ اما جاهلیت دوران رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم جاهلیت عاری از ایمان و علم است.تمدن اسلامی مبتنی بر تلفیق ماهرانه علم و ایمان؛ عقلانیت و معنویت؛ عدالت و آزادی و اخلاق و عقل است که پیامبر اکرم بر پایه رحمت جهانی آن را بشارت دادند.
رهبر انقلاب نمونه واضح و کامل جاهلیت مدرن را آمریکا دانستند. راه مقابله با بحران‌سازی‌های رژیم مافیایی آمریکا را در چه چیزی میدانید؟ جاهلیت مدرن استکباری و نظام سلطه جاهلیت بحران‌خیز و تولیدکننده بحران‌های زیادی است. بعد از جنگ جهانی اول، جامعه ملل را برای جلوگیری از جنگ و تحقق صلح و امنیت ساختند، اما جنگ‌ها ادامه پیدا کرد و جنگ جهانی دوم شکل گرفت. بعد از جنگ جهانی دوم، کشورهای پیروز شورای امنیت را با شعار تحقق صلح و امنیت بین‌الملل شکل دادند، اما نه‌تنها صلح و امنیت بین‌الملل شکل نگرفت، بلکه جنگ‌های شدیدتری از آن موقع تا حالا با جنایت‌های گوناگون و بحران‌های بیشمار رخ داد.بحران مدیریت جهانی، بحران ناامنی، بحران خانواده، بحران اخلاق، بحران غذا، شکاف طبقاتی و جنگ فقیر و غنی در جهان و بحران هویت ناشی از همین جاهلیت مدرن است. جاهلیت مدرن علاوه بر اینکه تولید بحران می‌کند، برای ادامه حیات خودش بحران‌زاست و برای پیشبرد مافیای ثروت، قدرت، شهوت و جنایت بحران‌سازی می‌کند. البته نمی‌تواند این بحران‌ها را جمع کند. راه چاره و پایان این بحران‌ها هم این است که به‌جای الحاد و دوری از خدا و حاکمیت نظام استکباری و ظلم و جنایت و تجاوز به حقوق انسان‌ها و بن‌بست و فروپاشی، مدیریت جهانی به‌دست انسان صالح بیفتد و بر پایه عدالت و صلح واقعی شکل بگیرد. این همان مدیریتی است که نبی مکرم اسلام بر اساس آموزه‌های اسلام آن را بشارت دادند. اگر مدیریت جهانی به‌دست انسان صالح بیفتد و بر اساس آموزه‌های حقیقی مثل مردم‌سالاری اسلامی، تحقق عدالت، امنیت و صلح بحران‌های انسانی را خاتمه بدهد، بشریت می‌تواند امنیت پایدار را تجربه کند. در قرآن کریم بشارت داده‌شده که ساخت جهان بر مدار ایمان و عمل صالح و حاکمیت انسان‌های صالح می‌تواند این دستاورد را داشته باشد و تمدن نوین اسلامی بر مدار ایمان و عمل صالح و تلفیق بین علم و فناوری و ایمان و عدالت و مشارکت و مدیریت انسان‌های زمین‌خورده و پابرهنه و مستضعف اتفاق خواهد افتاد.
در پایان، اگر نکته‌ای باقی‌مانده، بفرمایید. به نظر من نکاتی که رهبر انقلاب در بیانیه «گام دوم» به آن اشاره کردند مثل خودسازی، جامعه‌پردازی، تمدن‌سازی بر مدار رهبری الهی و آموزه‌های اسلام ناب محمدی و مکتب اهل‌بیت فراگیر خواهد شد و قرن آینده قرن حاکمیت اسلام ناب و تمدن اسلامی خواهد بود، ان‌شاءالله.