فرهنگ پایدارترین حوزه اجتماعی و مشخص کننده شکل و ماهیت حرکت جامعه است که رصد عوامل شکل دهنده به فرهنگ و شناخت وجوه گوناگون آن از گام‌های مهم و اساسی در بازسازی عرصه فرهنگ است. امر مهمی که ایجاب می کند تا پیشران های فرهنگی کشور در بعد کنش فردی و ساختاری مورد بررسی قرار گرفته و نواقص هرکدام شناسایی و نسبت به رفع آن اقدام شود.

انقلاب اسلامی با ورود به چهل ساله دوم حیات خویش و متناسب با اهداف کلان بیانیه گام دوم، ضروری است تا با نگاهی نو، آسیب‌شناسانه و روزآمدساز، به مجموعه‌ئی از زیرساختهای تمدنی بنگرد که در رأس آن، مقوله‌ی فرهنگ است.

رهبر انقلاب در اوّلین دیدار با هیئت دولت سیزدهم فرمودند: «ساختار فرهنگی کشور نیاز به یک بازسازی انقلابی دارد. ما مشکل داریم در ساختار فرهنگی کشور و یک حرکت انقلابی لازم است. البته حرکت انقلابی، یعنی خردمندانه و عاقلانه. معنای انقلابی‌بودن بی‌هوا حرکت‌کردن و بی‌حساب حرکت‌کردن نیست. [حرکت] انقلابی باید باشد، بنیانی باید حرکت بشود، در عین حال برخاسته‌ از اندیشه و حکمت باشد. فرهنگ واقعاً زیربنا است؛ خیلی از این خطاهایی که ما در بخش‌های مختلف انجام می‌دهیم، ناشی از فرهنگ حاکم بر ذهن ماست.» ۱۴۰۰/۶/۶

فرهنگ مصونیت ساز
رهبر انقلاب اسلامی در حکم اخیر انتصاب اعضای شورای‌عالی انقلاب فرهنگی اعضای این شورا را به نقش نظم و محتوای انقلابی در فرهنگ عمومی کشور توجه داده و آن را مصونیت ساز در برابر هجوم فرهنگی و رسانه‌ئی برنامه‌ریزی شده‌ی بیگانگان بدخواه عنوان کردند.

واقعیت این است که امروز اتاق فکرهای متعدد معاندان و دشمنان ایران اسلامی با صرف بودجه‌های هنگفت در صدد دست اندازی در مسیر رو به رشد کشور هستند و در این مسیر از اقداماتی همچون تخریب باورهای اعتقادی مردم، تبلیغ ادیان نوظهور و ساختگی و ترویج نسخه های جعلی عرفانی و معنویت‌های سکولار، تبلیغ سبک زندگی غربی، تصویرسازی غلط و وارونه‌نمایی حقایق، تزلزل در کیان خانواده، هجمه به اخلاق و نظام ارزشی جامعه ایرانی، برهم زدن نظام محاسباتی مسئولان، ترویج شبهات و دامن زدن به شایعات، تبلیغ افکار الحادی و التقاطی، ایجاد حس نا امیدی و ایجاد بی اعتمادی میان مردم، ابائی ندارند و تلاش می‌کنند تا با ابزار رسانه و با فنون هنری، انحرافات فکری و اخلاقی را در میان مردم به ویژه نسل نوجوان و جوان گسترش دهند.

در عرصه جنگ نرم، دشمنان با استفاده از تمام ابزارهای رسانه‌ای -همچون شبکه های ماهواره‌ای،اینترنت، شبکه‌های مجازی، قالب‌های محتوایی صوتی ، تصویر ی و مکتوب- و با پشتوانه دلارهای آمریکایی، سعی در گسترش اباحه‌گری فرهنگی، ایجاد و تقویت رویکردهای غیر ملی و ضد دینی دارند. آنها در صدد هستند تا ارزش‌های دینی و انقلابی را به انزوا کشانده و آرمان‌های انقلاب اسلامی را بی‌اعتبار سازند.
 

امروز جمهوری اسلامی، زیرساخت‌های سخت‌افزاری بقا و حیات خود را ایجاد و بنیان‌های آن را مستحکم کرده است. مبارزه سیاسی، تجزیه‌طلبی، تحمیل جنگ نظامی خانمان‌سوز و در نهایت هم اعمال سخت‌ترین تحریم‌ها و راه‌انداختن جنگ مالی و اقتصادی که در طول تاریخ بشر مانندی برای آن یافت نمی‌شود، همگی گردنه‌هایی هستند که انقلاب اسلامی با اتکای به قدرت و نیروی مردمی خود آن‌ها را پشت‌سر گذاشته است. در ادامه این مسیر، هر چند مفهومی به نام دشمن و فشار و تأثیر او وجود دارد، امّا این فشار و تأثیر و برنامه‌ریزی در صورتی منجر به ایجاد هزینه و معضل خواهد شد که در درون جمهوری اسلامی تدابیر لازم اندیشیده نشود.

از این منظر، می‌توان تأکید رهبر انقلاب مبنی بر بازسازی انقلابی فرهنگ را تلاش در جهت تقویت اجزای اصلی فرهنگ اسلامی و ملی کشور و پاسداشت آن در برابر نفوذ و تأثیر فرهنگ مخرب غربی در پرتو چینش مناسب و تعیین جایگاه صحیح تمامی ابعاد و ویژگی‌های فرهنگی جامعه دانست.

ارتقاء سطح آگاهی و معرفت عمومی، مقابله با امواج خصمانه‌ی تحریف و تفتین، پراکندن امید و نشاط در فضای عمومی کشور، هدایت فرهنگی، تقویت روحیه و احساس هویت ملی و انقلابی، ترویجِ سبک زندگی اسلامی-ایرانی و افزایش همبستگی ملی، در شمار اولویت‌هایی است که در حوزه تقویت فرهنگ عمومی باید مورد توجه قرار گیرد.

در این میان گروه‌های مردمی و جوانان مؤمن حزب‌اللهی، باحرکت‌های فرهنگی خودجوش و آتش به اختیار در عرصه جهاد تبیین میتوانند نقش مهمی در ارتقاء سطح آگاهی و امید در جامعه ایفا کنند.

دستیابی به نتیجه درخور گام دوم انقلاب اسلامی، علاوه بر نقش آفرینی مردم، نیازمند برنامه‌ریزی، مدیریت و نقش آفرینی مراکز فرهنگی مهمی همچون شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه و شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی است. در این میان، شورای عالی انقلاب فرهنگی به دلیل جایگاه قانونی و انتظاراتی که از آن وجود دارد، با انجام تمهیدات لازم و ایجاد تحول مناسب، می تواند در جایگاه واقعی قرارگاه و مغز متفکر سیاست گذاری فرهنگ کشور ظاهر شود.

بازآرایی مداوم جبهه فرهنگی انقلاب
رهبر انقلاب اسلامی در تاریخ ۱۳۹۳/۷/۲۶، فلسفه‌ وجودی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی را «فهم و تبیین و تثبیت و انفاذ ماهیت فرهنگی انقلاب اسلامی و بازآرایی مداوم جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و پایش پیشرفت‌های فرهنگی کشور متناسب با ظرفیت‌ها و شایستگی‌های عظیم ایران اسلامی و انقلابی» عنوان کردند و عرصه‌های کلیدی و اساسی همچون «تولید علم، سبک زندگی، آموزش و پژوهش، فرهنگ عمومی، مهندسی فرهنگی» را از جمله حوزه‌های مهمی شمردندکه ساماندهی آن به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی سپرده شده است.

با این رهیافت، می توان مدیریت راهبردی فرهنگ و تقویت عناصر دینی و انقلابی فرهنگ عمومی را از وظایف این شورا، عنوان کرد که باید با حرکت در جهت تحقق آرمان‌ها و اهداف انقلاب اسلامی، ارتقای فرهنگ اسلامی-ملی در کشور، جلوگیری از ایجاد بحران‌های فرهنگی و هویتی، ممانعت از نفوذ فرهنگ غربی، رشد کیفی شاخص‌های فرهنگی در کشور و نوسازی فرهنگی کشور محقق شود.

شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با رصد و شناخت دقیق پدیده‌های نوظهور فرهنگی، فهم معادلات پیچیده عرصه فرهنگ و تهاجمی که از سوی دشمنان با هدف رخنه در فرهنگ عمومی کشور در جریان است باید از مواضع انفعالی و دفاعی صرف پرهیز کند. این شورا میتواند با اتخاذ مواضع تهاجمی حکیمانه و شناخت به هنگام پدیده‌های فرهنگی مهاجم، اقدامات مؤثری در جهت رشد فرهنگ کشور انجام دهد.

پایان اینکه، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مقصدی مهم و مسیری سخت در پیش دارد و انتظار می‌رود با تلاش و سیاست‌گذاری صحیح و برآوردن نیازهای فکری دستگاه‌های فرهنگی کشور بتواند نقش قرارگاهی خود در این زمینه را به خوبی ایفا نماید.