ستاد اجرایی فرمان حضرت امام رحمةالله‌علیه جزو نخستین دستگاه‌هایی بود که از ابتدای بحران همه‌گیری کرونا تمام ظرفیت خود را برای تولید واکسن ایرانی به‌صحنه آورد. دکتر محمد مخبر در نامه‌ی ۲۵ خرداد ۱۴۰۰ به رهبر انقلاب اطلاع داد که این پروژه به بار نشسته و توانسته مجوز اضطراری مصرف واکسن را از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اخذ کند. پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR برای اطلاع از جزئیات این موفقیت بزرگ به گفت‌وگو با دکتر مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام رحمةالله‌علیه پرداخته است.

اخیراً در نامه‌ای به رهبر انقلاب موفقیت فرایند تولید واکسن ایرانی کرونا را رسماً اعلام کردید. آنچه در ستاد اجرایی فرمان امام رحمةالله‌علیه تولیدشده نسبت به دیگر واکسن‌های تولیدشده در دنیا در چه درجه‌ای از اثربخشی قرار دارد و بازدهی آن چقدر است؟
واکسن کوو ایران برکت به نتایج قابل توجهی رسیده است. مطابق مطالعه‌ی فازهای ۱ و ۲ انسانی، افرادی که با کوو ایران برکت با دو دوز ۵ میکروگرمی واکسینه شده‌اند، در فاصله‌ی زمانی ۲۸روزه به سطح ایمنی ۹۳.۵درصد و توانایی خنثی‌سازی ویروس بر اساس استاندارد طلایی VNT رسیده‌اند که سطح قابل توجهی است. این سطح از ایمنی بیانگر ایمنی‌زایی واکسن در سطح بسیار عالی است.

در مورد نیروی انسانی که در فرایند تولید واکسن ایرانی حضور داشته‌اند توضیح دهید و اینکه این موفقیت با اتکای به چه نیروی انسانی حاصل شده است؟
متوسط سن نیروی انسانی دخیل در کار پژوهش و تولید واکسن، ۳۵ سال است. جالب است که بدانید همگی این افراد از دانشگاه‌های داخل کشور فارغ‌التحصیل شده‌اند؛ یعنی کسانی هستند که در سیستم آموزشی داخل کشور رشد و پرورش‌ یافته و آموزش دیده‌اند. در تمام طول پژوهش و تولید هم مجاهدانه پای کار بودند. مثلاً، در طول یک‌سال اخیر، به‌طور متوسط روزی ۱۶ ساعت مشغول کار بودند. بعضاً ۳۶ ساعت به‌صورت متوالی مشغول فعالیت هم داشته‌ایم. در مجموع فرآیند پژوهش و تولید واکسن به‌جز ایام تاسوعا و عاشورا و شهادت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها تعطیل نبوده است و افراد مشغول به‌کار بوده‌اند.

در حال حاضر چه کشورهایی در دنیا توانایی تولید واکسن دارند؟ ایران در بین این کشورها چه جایگاهی دارد؟
در حال حاضر کشورهای هند، چین، انگلیس، آمریکا و روسیه توانایی تولید واکسن کرونا را دارند. بقیه‌ی نقاط دنیا از تولیدات این پنج کشور استفاده می‌کنند. جمهوری اسلامی ایران هم ششمین کشوری است که به این توانایی دست پیدا کرده است. در منطقه‌ی غرب آسیا هم ایران اوّلین کشوری است که وارد تولید واکسن بومی شده است.
 

کمی هم در مورد جزئیات تولید صنعتی واکسن توضیح دهید. با توجه به توانایی‌های خط تولید، چه زمانی برای واکسیناسیون همه‌ی ایرانیان لازم است؟
در حال حاضر دو فاز صنعتی برای تولید واکسن در کارخانه‌ی شفا فارمد در نظر گرفته شده است. فاز ۱ این طرح با ظرفیت تولید ۳ تا ۴ میلیون دُز در ماه است که در حال حاضر به‌طور کامل راه‌اندازی شده است. فاز ۲ طرح هم شامل دو خط تولیدی است که مقدمات آن انجام‌شده و در حال راه‌اندازی است. خط اوّل فاز ۲ ظرفیت تولید ۶ تا ۷ میلیون دُز را دارد. این خط ان‌شاءالله در دهه‌ی سوم تیرماه به‌طور کامل راه‌اندازی خواهد شد. خط دوم این فاز هم با ظرفیت تولید ۲۰ تا ۲۲ میلیون دُز طراحی‌شده که تلاش داریم در مردادماه آن را به بهره‌برداری برسانیم. درصورتی که با مشکل خاصی روبه‌رو نشویم، به فضل الهی در صورت تحقق تولید، مطابق پیش‌بینی‌ها تا آخر پاییز واکسن مورد نیاز کل کشور به‌صورت کاملاً داخلی و متکی به دانش بومی تولید خواهد شد.

احتمالاً در طول این مسیر با دشواری‌های حاصل از تحریم هم دست‌وپنجه نرم کرده‌اید.
بله!

این موفقیت چگونه در اوج تحریم‌ها صورت گرفت؟
تحریم‌ها در بعضی مواقع باعث کندی کار و پروژه شد، ولی هیچ‌گاه نتوانست آن را متوقف کند. ما در ستاد اجرایی فرمان حضرت امام رحمةالله‌علیه از تمام پتانسیل برای تأمین تجهیزات و مواد مورد نیاز واکسن استفاده کردیم تا این طرح حتی برای لحظه‌ای متوقف نشود. برخی از قطعات تحریمی توسط شرکت‌های تابعه‌ی ستاد فراهم شد و برخی از تجهیزات مورد استفاده هم در گروه دارویی برکت وابسته به ستاد اجرایی فرمان حضرت امام رحمةالله‌علیه موجود بود. بعضی از تجهیزات هم از کشورهای هند و چین خریداری شد. به‌طور کلی در مورد کالاهای تحریمی که پتانسیل تهیه‌ی آن در کشور فراهم نبود، گروهی خِبره در کوتاه‌ترین زمان ممکن موارد لازم را فراهم کرد و در این مسیر از پتانسیل سایر دستگاه‌های داخلی هم استفاده شد تا پروژه در سریع‌ترین زمان ممکن به نتیجه برسد.