ستاد ویژه توسعه فناوری نانو از مراکزی است که بیش از دو دهه با فعالیت در یک حوزه تخصصی، دستاوردهای زیادی برای کشور به ارمغان آورده است. دکتر سعید سرکار، دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو معتقد است بخش زیادی از این موفقیت‌ها مرهون ثبات مدیریت است که با همراهی رهبر انقلاب حاصل شده تا این ستاد در رفت و آمد دولت‌ها آسیبی نبیند. ایران حالا چهارمین کشور جهان است که بخش زیادی از تولیدات علمی خود را به فناوریهای نانو اختصاص داده است. موفقیتی که با تلاش شبانه‌روزی جوانان ایرانی و با تکیه به علم و دانش خودشان حاصل شده است. پایگاه KHAMENEI.IR به بهانه انتشار سومین قسمت از مجموعه مستند «غیر رسمی» و برای اطلاع از جزئیات فعالیت‌های جوانان ایرانی در ستاد ویژه توسعه فناوری نانو به گفتگو با دبیر این ستاد نشسته است.

ابتدا کمی از سابقه‌ی نانو تکنولوژی در جهان برایمان بگوید که از چه زمانی این تکنولوژی جدی گرفته شد و وارد زندگی بشر شد؟
بحث‌های علمی نانو تکنولوژی در سال ۱۹۸۰ در میان متخصصان، استادان دانشگاه و دانشمندان رایج بود و در این‌باره فعالیت‌های پژوهشی و کارهای علمی هم انجام می‌دادند که نتیجه‌ی آن مقالاتی بود که منتشر می‌شد؛ امّا در سال ۲۰۰۰، دولت آمریکا به موضوع علم و فناوری نانو به یک فناوری تحول‌ساز توجه کرد که این فناوری نوظهور ممکن بود تحول شگرفی در زندگی مردم ایجاد کند و تولید ثروت داشته باشد و موجب حفظ اقتدار آمریکا شود. آمریکا حوزه‌ی نانو را یک استراتژی می‌داند که در این حوزه‌ باید مقتدر و پیشگام باشد. بنابراین، آمریکا در سال ۲۰۰۰، برنامه‌ی راهبردی خودش را منتشر کرد و دولت بودجه‌ی هنگفتی برای توسعه‌ی علمی و فناوری حوزه‌ی نانو اختصاص داد. دلیلشان هم این بود که هیچ حوزه‌ی صنعتی یا هیچ یک از شئونات زندگی بشر را نمی‌توانیم متصور بشویم که از این فناوری متأثر نباشد؛ یعنی این فناوری در تمام شئونات زندگی بشر تأثیرگذار خواهد بود. بنابراین، بودجه‌های هنگفت دولتی به برنامه‌ی راهبردی اختصاص پیدا کرد و مشخص کردند که چه جایگاهی را در دنیا می‌خواهند داشته باشند.

اخیراً هم سازمان ملل در سندی که منتشر کرده است، کشورهای دنیا را بررسی‌ کرده که در حوزه‌ی فناوری نانو جایگاه کشورها کجاست و چگونه شروع کردند و توصیه‌هایی هم برای درس‌آموزی اعلام کرده است. در این سند آمده است که بعد از آمریکا، چین دومین کشور است که در سال ۲۰۰۱، سند راهبردی‌اش را منتشر کرد و ایران هم سومین کشوری است که در سال ۲۰۰۲، برنامه‌ی راهبردی‌اش را در حوزه‌ی فناوری نانو شروع کرده است. این گزارش، یکی از دلایل پیشگامی ایران را به‌موقع شروع‌کردن اعلام می‌کند. کشورهای اروپایی هم در سال ۲۰۰۴ برنامه‌ی فناوری نانوی خودشان را منتشر می‌کنند.

چه کشورهایی در این عرصه پیشتازند و شاخص آن چیست؟
خیلی از کشورها واقعاً به توسعه‌ی علمی تکیه می‌کنند. در واقع بدون بنیه‌ی علمیِ خوب ممکن نیست در توسعه‌ی تکنولوژی موفق شد؛‌ یعنی در حوزه‌های نوظهور هر فناوری باید تمرکز داشت و در مرز دانش حرکت کرد تا با خلاقیت و نوآوری، تکنولوژی‌ یا محصولات جدیدی را به دنیا ارائه کرد. ما در آن حوزه‌ها باید به مرحله‌ی سرآمدی یا مرجعیت برسیم.

امّا شاخص برای توسعه‌ی علمی و ارزیابی بنیه‌ی علمی کشورها، کمیت و کیفیت مقالات معتبر جهانی و مقالات آی.اس.آی است که بنیه‌ی علمی کشورها را با کمیت و کیفیت این مقالات ارزیابی می‌کنند. سال ۲۰۰۱ که ما مطالعات اوّلیه‌ای در نانو تکنولوژی شروع کردیم، با انتشار ده مقاله‌ی آی.اس.آی، رتبه‌ی ۵۷ دنیا را کسب کردیم. با برنامه‌هایی که پیاده شد، تمرکزی که توسعه‌ی منابع انسانی گذاشت و حمایت‌هایی که انجام گرفت، خوشبختانه ما یک سیر صعودی و انفجاری را طی کردیم. ما از سال ۹۷ به رتبه‌ی چهارم دنیا رسیدیم و توانستیم این رتبه را حفظ کنیم، ضمن اینکه رشد مقالات هم داشتیم؛ یعنی ما از انتشار سالی ده مقاله‌ی معتبر جهانی آی.اس.آی، به انتشار ۳۵ مقاله در روز رسیدیم. ما در سال ۲۰۲۰، از مرز دوازده هزار مقاله در سال عبور کردیم که ۲۵درصد تولید علمی کشور ایران است؛ یعنی الآن نانو ۲۵درصد تولیدات کل علمی را به خودش اختصاص‌داده و این ظرفیت بالایی است.

البته الآن در رتبه‌‌بندی‌ها، چین با فاصله‌ی زیادی از آمریکا در رتبه‌ی اوّل قرار دارد. آمریکا در رتبه‌ی دوم است و هند در رتبه‌ی سوم و ایران در چهارم قرار دارد. چین، هند و آمریکا سه کشور پرجمعیت دنیا هستند و ایران در مقایسه با کشورهای اروپایی، ژاپن و کره‌ی جنوبی، موقعیت چهارمی‌اش را جهان تثبیت کرده است. این واقعاً ظرفیت و قابلیت قابل توجهی است که ما در فناوری نانو در زمره‌ی کشورهای پیشتاز و پیشگام قرار گرفته‌ایم.

ما چه مقدار از این فناوری را توانستیم بومی کنیم و چقدر دستاوردهای این فناوری در کشور مورد استفاده قرار گرفته است؟
ببینید ایران خودش پایه‌گذار این فناوری و جزو کشورهای پیشگام است. ما این فناوری را از کشورهای توسعه‌یافته کپی یا بومی نکردیم؛ چون ما روی توسعه‌ی منابع انسانی سرمایه‌گذاری کردیم. زمانی که ما نانو تکنولوژی را شروع کردیم، شاید کمتر از ده نفر از استادان دانشگاه‌ها می‌دانستند که نانو تکنولوژی چیست، ولی امروز ما بیش از ۳۷ هزار نفر متخصص در سطح کارشناسی ارشد به بالا در حوزه‌های مختلف نانو تکنولوژی، نانو فیزیک، نانو مواد، نانو شیمی، نانو بیوتکنولوژی، نانو الکترونیک، نانو داروسازی و .. داریم. داشتن نیروی انسانی متخصص باعث شده است که بنیه‌ی علمی‌ ما خوب شود. اگر بنیه‌ی علمی خوبی نداشته باشیم، نهایتاً، کپی‌کار می‌شویم. البته در اخبار رادیو و تلویزیون و سایر رسانه‌ها زیاد از واژه‌ی بومی‌سازی یک فناوری یا محصول شنیده‌ایم و درست است، ولی این بومی‌سازی به چه معناست؟

ده بیست سال پیش دیگران این کار را می‌کردند، ولی ما توانستیم آن محصولات را خودمان در کشور بسازیم. ما در حوزه‌ی نانو مقلّد نیستیم. ایران در نانوتکنولوژی روی پای خودش ایستاده و متکی به دیگران نیست. سال ۲۰۱۸، مقاله‌ای از دانشگاه تکنولوژی جورجیا (Georgia Tech) منتشر شد که دولت آمریکا مأموریتی به این دانشگاه داده بود تا بروز و ظهور نانو تکنولوژی را بررسی کند که چه کشورهایی فعال‌ و پیش‌گام‌اند؛ یعنی خودشان دارند در مرز دانش حرکت می‌کنند و روی حوزه‌های فوق‌العاده نوآورانه تمرکز دارند. نتیجه‌ی این اطلاعات که مرتبط با سال ۲۰۱۵ بود، امتیاز بروز و ظهور نانو تکنولوژی کشورها در یک مقاله منتشر شد که چین آمریکا را پشت‌سرگذاشته و بعد از آمریکا، کره‌ی جنوبی و بعد از کره‌ی جنوبی، هند و با کمال تعجب ایران در رتبه‌ی پنجم است. در واقع زمانی که ما از نظر تعداد مقالات در رتبه‌ی هفتم جهانی بودیم، ولی در بروز و ظهور نانو تکنولوژی رتبه‌ی پنجم را داشتیم؛ حتی در آن مقاله اسم ۵۱ نفر از متخصصان برجسته‌ی ایرانی در حوزه‌ی نانو تکنولوژی را منتشر کردند.

در مورد آمار هم توضیحاتی بفرمایید.
ما الآن ۲۷۶ شرکت دانش‌بنیان در حوزه‌ی فناوری نانو داریم که محصول صنعتی تولید و وارد بازار می‌کنند. ما در حوزه‌های ساختمانی، خودروسازی، نفت و پتروشیمی، کشتی‌سازی، هواپیمایی، نساجی، کشاورزی، آب، محیط زیست، لوازم خانگی و ... تولید محصول داریم که نتیجه‌اش ۷۲۷ محصول تأییدشده است که در بازار داریم. چندروز پیش با حضور آقای دکتر ستاری از ۵۷ محصول جدید نانو رونمایی شد. ما در بخش محصولات و تکنولوژی‌ها وقتی در نمایشگاه‌های معتبر بین‌المللی شرکت می‌کنیم، می‌توانیم کیفیت محصولات و تکنولوژی‌هایمان را با کشورهای پیشرفته مقایسه کنیم.

به جرئت می‌گویم که ما قابلیت رقابت با هشتاد درصد از محصولات کمی و کیفی آن‌ها را داریم. ما در حوزه‌ی نانو تکنولوژی واقعاً متکی به خودمانیم و این اتکا خیلی ارزشمند است. این محصولات نه‌تنها در کشورمان استفاده می‌شود، بلکه به کشورهای پیشرفته‌ی دنیا مثل ژاپن، کره‌‌ی جنوبی، چین، استرالیا، مالزی، اندونزی، روسیه، ‌کشورهای اروپایی، کشورهای آمریکای شمالی و جنوبی و آفریقا صادر می‌کنیم. ما الآن داریم محصولاتمان را به ۵۰ کشور دنیا صادر می‌کنیم.

ظرفیت یا جغرافیای صادراتی محصولات نانو به‌خوبی شکل‌گرفته، ولی مشکلاتی هم به‌دلیل تحریم‌ها داشتیم. از طرف دیگر، تحریم‌ها به ما خیلی کمک کرد، چراکه یک‌سری محصولات را به صنایع ما نمی‌فروختند. مثلاً، صنعت پتروشیمی نانو کاتالیست‌ می‌خواست، ولی تحریم کرده بودند تا نانو به صنعت پتروشیمی نرسد و زمین‌گیر شود. ستاد نانو با برنامه‌ریزی، تمام شرکت‌هایی که در این زمینه می‌توانستند نانو کاتالیست‌ را بسازند، فعال کرد و در بازه‌ی زمانی کوتاه این نانو کاتالیست‌ها طراحی و ساخته شد و به تولید انبوه رسید و صنعت پتروشیمی ما اصلاً فشار تحریم‌ها را حس نکرد. اگر این تحریم‌ها نبود، قطعاً ما نانو کاتالیست‌ها را نمی‌ساختیم. البته خیلی از بنگاه‌های ما به‌دلیل اینکه خصولتی‌ و بعضاً دولتی‌‌اند، نگاه‌شان به واردات است؛ ولی الزام و فشار تحریم‌ باعث شد که آن‌ها هم روی خوشی به تولیدات داخلی بدهند تا تقاضا ایجاد شود.

من به یک خاطره‌ای در این‌باره اشاره کنم؛ چون خیلی مهم است. ما میزبان وزیر علوم کشور تایلند بودیم. وقتی ایشان با ظرفیت‌ها و محصولات نانو تکنولوژی کشور ما و جایگاه آن در دنیا آشنا شد، به من گفت در تعجبم با تحریم‌های سخت و فشارهای زیاد نانو تکنولوژی ایران جزو کشورهای پیشگام است و چنین رتبه‌ای دارد. اگر شما تحریم نبودید چه کار می‌کردید! گفتم هیچ‌کاری نمی‌کردیم، پول می‌دادیم و همین‌ها را می‌خریدیم،‌ ولی فشار تحریم‌ها عصاره‌ی استعدادهای متخصصان ما را بیرون کشید. کارهایی هم که کردیم، به‌خاطر نیاز بود. یا باید تسلیم می‌شدیم یا روی پای خودمان می‌ایستادیم.

ما در حوزه‌هایی وارد شدیم و محصولاتی از نانو ساختیم که فکرش را نمی‌کردیم ظرفیت طراحی و ساختش را داشته باشیم، ولی انجام دادیم و باعث شد خودباوری‌مان بسیار ارتقاء پیدا کند؛ یعنی الآن هرکاری که اراده کنیم، می‌توانیم انجام دهیم. اگر در حوزه‌ی نانو تکنولوژی که حوزه‌ی پیشرفته و نوظهوری است، جایگاه‌مان می‌تواند در بین کشورهای پیشرفته و پیشگام باشد، چرا در سایر حوزه‌ها نتوانیم؟! این جایگاه برای ما الهام‌بخشی، امیدبخشی و خودباوری داشته و به الگو تبدیل شده است. تمام این توانایی‌ها ارزشش بالاتر از تمام محصولات است و نمی‌شود روی آن قیمت گذاشت. باید این باور را حفظ کنیم. یکی از نگرانی‌های من این است که با از دست‌دادن جایگاه خودمان، این باور خدشه‌دار شود و با از دست‌دادن پیشگامی خودمان، ناامیدی و یأس در جامعه غالب شود. باید حواسمان باشد.

از سابقه‌ی حمایت‌های رهبر انقلاب درباره‌ی پیشرفت‌های نانو تکنولوژی بفرمایید. چرا رهبر انقلاب به کرّات در سخنرانی‌هایشان به این صنعت اشاره می‌کنند؟
اگر امروز ما به این جایگاه رسیدیم، نتیجه‌ی توجه و حمایت‌های مستمر رهبر انقلاب است. اوّلین باری که خدمت ایشان رسیدیم، سال ۸۴ بود. تقریباً مطالعات نانو تکنولوژی را در سال ۸۱ شروع کردیم و ستاد هم در آن زمان شکل گرفت.

ما برنامه‌ی راهبردی‌مان را آماده کردیم و برای راهنمایی خدمت رهبر انقلاب بردیم. ما چشم‌انداز و اهدافمان را تعیین کرده بودیم؛ یعنی می‌خواستیم با فناوری نانو تولید ثروت کنیم و کیفیت زندگی مردم را ارتقاء دهیم. آن زمان این ادبیات در کشور بیگانه بود. وقتی خدمت ایشان رسیدیم و برنامه‌مان را ارائه دادیم، ایشان فرمودند اهدافتان خیلی عالی است؛ اینکه علم را تبدیل به فناوری کنید تا فناوری تبدیل به محصول و ثروت شود و موجب ارتقای رشد اقتصادی کشور شود. اقتصاد متکی بر فناوری و ارتقای کیفیت زندگی مردم خیلی هدف خوبی است. تأکید و تأییدشان برای ما خیلی امیدبخش بود.

هدف دیگری که در سندمان خدمت ایشان ارائه کردیم این بود که می‌خواهیم به یک درصد سهم جهانی برسیم. رهبر انقلاب فرمودند یک درصد از کجا آمده! چرا دو درصد یا نصف نه! گفتم ایران یک درصد جمعیت جهان را دارد، حداقل به سهم خودمان برسیم و ایفای نقش کنیم. آن زمان سهم ما از مقالات چند هزارم بود. ایشان فرمودند نه، یک درصد کم است و دو درصد را مدنظر قرار بدهید، برای اینکه جمعیت ما جوان و مستعد است، به این ویژگی توجه نکردید! بعد از توصیه‌ی ایشان هدف ما دو درصد شد و الآن در مقالات از مرز شش درصد عبور کردیم؛ یعنی ایران شش درصد تولید علم جهان را دارد.

بعد فرمودند گزارش کشورهایی که در این زمینه سرمایه‌گذاری کردند را بیاورید من ببینم. آن زمان کشورهای آمریکا، آلمان، انگلیس، ژاپن، چین، کره، کانادا و ... هشت میلیارد دلار در حوزه‌ی نانو سرمایه‌گذاری کرده بودند. وقتی ایشان گزارش را دیدند، فرمودند اگر ما دو درصد را هدف قرار دادیم، باید دو درصد از سهم جهانی هم سرمایه‌گذاری داشته باشیم و پول خرج کنیم. فرمودند یک درصد هشت میلیارد دلار، هشتاد میلیون دلار می‌شود و دو درصدش هم ۱۶۰ میلیون دلار می‌شود. آن زمان دلار نهصد تومان بود که به پول خودمان ۱۵۰ میلیارد تومان می‌شد. رهبر انقلاب به آقای حجازی فرمودند به آقای احمدی‌نژاد زنگ بزنید و بگویید بودجه‌ی نانوی امسال ۱۵۰ میلیارد تومان شود و سالانه متناسب با سرمایه‌گذاری جهانی، دو درصد رعایت شود. این مربوط به سال ۸۴ بود که تازه دولت آقای احمدی‌نژاد آمده بود.

دستور رهبر انقلاب اجرا شد؟
خیر، متاسفانه اجرا نشد. الان با گذشت حدودا ۱۵ سال در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ تنها ۷۲ میلیارد تومان بودجه پیش بینی شده است و متاسفانه در سال ۹۸ بودجه ستاد نانو را نصف کردند!

یک نکته‌ی دیگر اینکه رهبر انقلاب فرمودند شما قلّه‌ای را هدف قرار دادید و به این قلّه می‌رسید، ولی فکر نکنید آنجا پایان کار است. وقتی روی‌ آن قلّه قرار گرفتید، قلّه‌های بعدی خودشان را نشان خواهند داد، آن موقع باید هدف‌های دیگری را بگذارید. خدا را شاهد می‌گیرم که من از همان زمان تا حالا به کرّات مشاهده کردم که وقتی در یک موضوعی به اوجش می‌رسیدیم، مسائل جدیدی برای ما ظهور می‌کرد.

یک نکته‌ی دیگر درباره‌ی همان جلسه‌ی خصوصی با رهبر انقلاب بگویم؛ قبل از اینکه ایشان بیاناتشان را شروع کنند، فرمودند آقایان اگر صحبتی دارند بگویند. من از ایشان اجازه گرفتم و خدمتشان گفتم الآن که دولت جدید (دولت نهم) آمده و ما دو سال روی برنامه‌ی راهبردی کار کردیم، -البته، حق هر دولتی است که افرادی هم‌سو و هم‌راستا با سیاست‌ها و برنامه‌های خودش بیاورد- من برای این گروه که الآن دارند کار می‌کنند و این سند را تدوین کردند، نگرانم که افراد جدیدی بیایند و جایگزین شوند. خدمتشان عرض کردم که در دنیای پرشتاب علم و فناوری امروز که همه چیز خیلی سریع دارد اتفاق می‌افتد، اگر این تیم عوض شود و گروه دیگری بیاید، ما دو سال را از دست می‌دهیم. همان لحظه رهبر انقلاب به آقای حجازی فرمودند به آقای احمدی‌نژاد بگویید که به خانواده‌ی نانو دست نخورد. الآن شانزده سال از آن زمان می‌گذرد و ما از ابتدایی که نانو شکل گرفت، یعنی حدود بیست سال با پنج دولت کار کردیم و به این خانواده هیچ خدشه‌ای وارد نشده است.

یکی از مؤثرترین و کلیدی‌ترین اتفاقی که در حوزه‌ی نانو رخ داد، ثبات در مدیریت، ثبات در برنامه‌ها، ثبات تفکر حاکم بر ستاد نانو و ثبات در تدوین برنامه‌ها، استراتژی‌ها و پیاده‌سازی‌هاست. به‌ندرت می‌توان کشوری پیدا کرد که در حوزه‌ی نانو ثبات بیست‌ساله داشته باشد! خود رهبر انقلاب هم روی این ثبات تأکید کردند؛ ما یک نمایشگاهی خدمت رهبری بودیم و با جمعی برای استقبال به منزل ایشان رفتیم. در برگشت، دکتر ستاری از منزل رهبری تا حسینیه داشت ویژگی‌های نانو را خدمت ایشان توضیح می‌داد. همین که به حسینیه نزدیک شدیم، رهبر انقلاب متوقف شدند و به آقای دکتر ستاری گفت می‌دانی چرا من به نانو افتخار می‌کنم و یکی از کشورهای پیشگام و پیشرو در این حوزه هستیم؟ به‌خاطر ثبات در مدیریت و جدیت و پشتکار در این حوزه است.

در سال ۹۳ هم که نمایشگاهی برای رهبر انقلاب برگزار کردیم، ایشان به چند نکته اشاره کردند و فرمودند از نانو به‌عنوان یک الگو در سایر امور مملکت باید استفاده شود. این برای ما امیدبخش و الهام‌بخش بود. چین هرساله ده کشور برتر دنیا را دعوت می‌کند تا پیشرفت‌ها و برنامه‌هایشان را ارائه کنند. ایران از ابتدا پای ثابت این نشست‌ها بوده و هست. دنیا ایران را در این حوزه به‌رسمیت می‌شناسد. اگر مثل هسته‌ای قرار باشد کلوبی در حوزه‌ی نانو تکنولوژی در دنیا شکل بگیرد، ایران بازیگری مؤثر در این کلوب خواهد بود؛ چون همه می‌دانند ایران جایگاهش چیست. سازمان ملل در گزارشش می‌گوید کارهایی که در ایران انجام‌شده را باید الگو قرار داد و ارزش درس‌آموزی برای سایر کشورها دارد؛ حتی اخیراً آمریکایی‌ها دو مقاله چاپ کردند که در ارزیابی‌هایشان ایران را در رتبه‌ی سوم دنیا مطرح کردند. در یکی از پاراگراف‌های این مقاله نوشته بود که ردپایی از ایران در سایر حوزه‌های فناوری‌ها وجود ندارد، ولی ایران در نانو تکنولوژی رتبه‌ی سوم دنیا را دارد.

میانگین سنی دانشمندان فناوری نانو چقدر است؟
میانگین سنی فعالین حوزه‌ی علم و فناوری نانو حدود ۳۵ سال است و ما هنوز آینده‌ی درخشانی پیش‌روی خودمان متصوریم.

با توجه به اینکه در برنامه‌‌ی راهبردی‌تان با فناوری نانو به‌دنبال تولید ثروت و ارتقاء کیفیت زندگی مردم هستید، الآن چه محصولاتی تولید کردید که باعث تولید ثروت و ارتقاء کیفیت زندگی مردم شده است؟
من چند مصداق در این‌باره بگویم؛ قبلاً هر شیشه داروی «نانو داکسی روبیسین» هفتصد دلار وارد کشور می‌شد؛‌ یعنی یک بیمار برای هر شیشه حدود شانزده هفده میلیون تومان هزینه می‌کرد. البته داروهای معمولی داکسی روبیسین وجود دارد،‌ ولی بیماری که تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرد، دارویی که مصرف می‌کند فوق‌العاده سمی است. در هنگام تزریق یک بخش دارو به داخل تومور می‌رود، ولی بخش زیاد آن در بدن توزیع می‌شود و کبد و سایر اندام‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بر روی کلیه‌ها سمیّت اثر مخرب دارد؛‌ امّا اگر این دارو را به‌صورت نانو کپسول به بدن تزریق کنید، هدفمند به‌سمت تومور می‌رود و میزان خیلی کمی در بدن منتشر می‌شود؛ یعنی عوارض جانبی مخربش بسیار کاهش پیدا می‌کند و بخش بیشتری از دارو به تومور می‌رسد. در واقع درمان مؤثرتر با آثار جانبی کمتر.

هر شیشه‌ داروی معمولی‌ بیست دلار بود، ولی نانوی آن هفتصد دلار بود. ما وقتی این دارو را ساختیم و در ایران وارد بازار کردیم، وارداتی‌ آن چهارصد دلار شد. الآن این دارو در داروخانه ۶۷۵ هزار تومان قیمت دارد و با دفترچه‌ی بیمه حدود هفتاد هشتاد هزار تومان است. اثری که ساخت این دارو بر روی کیفیت زندگی مردم می‌گذارد این است که آحاد جامعه می‌توانند از آن استفاده کنند. داروی دیگر پاکلینب است که قیمتش هزار و صد یورو بود، ولی الآن نهصد هزار تومان در داروخانه ارائه می‌شود. سال گذاشته این دارو فقط پنج میلیون دلار به ترکیه صادر شد. بنابراین، نانو هم روی کیفیت زندگی مردم ما اثرگذاشته، هم تولید ثروت کرده است.

ما الآن در حوزه‌ی آب حدود دوازده تکنولوژی مثل شیرین‌سازی، نیترات‌زدایی، آرسنیت‌زدایی، تصفیه‌ی پساب‌‌های صنعتی و ... مختلف داریم. ما در این حوزه تنوعی از تکنولوژی‌ها داریم که صادر هم شده‌اند. شرکت‌های چینی با شرکت‌های ما در تصفیه‌ی پساب‌های صنعتی با تکنولوژی نانو قرارداد دارند.

عرصه‌ی دیگر کروناست. زمانی که کرونا شروع شد، کادر درمانی ما ماسک ان ۹۵ می‌خواست. در شروع کرونا، ما روزی بیست هزار ماسک ان ۹۵ تولید‌ کردیم و ظرف دو تا سه هفته میزان تولید ماسک ان ۹۵ را به روزی ۲۰۰ هزار ماسک رساندیم. زمانی که کادر درمان آمریکا، انگلیس و ژاپن پلاستیک زباله روی سرشان می‌کشیدند، کادر درمان ما کمبود ماسک ان ۹۵ را حس نکرد؛ چرا؟ چون ما بنیه‌اش را داشتیم. خودمان خط تولید دستگاه‌های الکتروریسی را ‌ساختیم. در دنیا سه کشورند که توان ساخت خط تولید صنعتی نانو الیاف را دارند. نانو الیاف مثل تار عنکبوت است که ضخامتش یک هزارم ضخامت تار موست. قدرت بازدارندگی‌ ماسک‌های معمولی ۲۵ الی ۳۰درصد است، ولی ماسک ان ۹۵ بالای ۹۵درصد است. ما می‌توانیم ال ۹۹ را هم تولید کنیم و داریم دستگاهش را می‌سازیم. در دنیا فقط آمریکا، جمهوری چک (با سرمایه‌گذاری آمریکا) و ایران این تکنولوژی را دارند.

دلیل ورود ما به این حوزه هم به تحریم‌ها برمی‌گردد. کارخانه‌ی بهران فیلتر در مشهد فیلترهای نیروگاهی و فیلتر خودرو می‌سازد. آن‌ها می‌خواستند دستگاهی از یکی از شرکت‌های جمهوری چک بخرند که فیلتر نانو تولید می‌کرد. قیمتی که برای این دستگاه به آن‌ها داده بودند، یک میلیون و صد هزار یورو بود، ولی به‌دلیل اینکه ایران تحریم است به آن‌ها نفروختند؛ چون این شرکت به آمریکایی‌ها وصل است. این شرکت از ما درخواست ساخت این دستگاه را کرد و ما ظرف دو سال این دستگاه را ساختیم و۲۵۰ میلیون تومان به این شرکت فروختیم. آن روز یورو یک و چهاردهم دلار بود و قیمت دستگاه خارجی‌اش حدود یک‌ونیم میلیارد تومان می‌شد، ولی ما با ۲۵۰ میلیون تومان آن را ساختیم. ما الآن پنج تا از این دستگاه را ساختیم که سه تای آن در بهران فیلتر، آزاد فیلتر و سنکان فیلتر نصب است و دوتای دیگرش را ستاد اجرایی فرمان امام برای تولید ماسک‌های ان ۹۵ خرید.

قبل از امضا‌شدن برجام، کره‌ی جنوبی می‌خواست از همان شرکت جمهوری چک همین دستگاه را بخرد، ولی همان قیمت را به آن‌ها گفته بودند. ما در نمایشگاهی که در کره‌ی جنوبی برگزار شد، چون یک‌سری محصولاتمان بزرگ بود و نمی‌توانستیم به نمایشگاه ببریم، پوسترهایش را برای آشنایی با محصولاتمان به این کشور بردیم. وقتی آن‌ها دیده بودند که ما دستگاه الکتروریسی صنعتی یا خط تولید صنعتی نانو الیاف را می‌سازیم، با ما تماس گرفتند و گفتند یک نمونه برای ما بفرستید تا تست کنیم. وقتی تمام تست‌های آن‌ها را پاس کرده بود، با ما تماس گرفتند و گفتند می‌خواهیم به ایران بیاییم و از نزدیک خط تولید را ببینیم. سه نفر به ایران آمدند و دستگاه‌ ما را ارزیابی‌ کردند و گفتند دستگاه شما هم مثل نمونه‌ی اروپایی‌اش است، ولی قیمت شما چقدر است؟ گفتیم ۳۵۰ هزار دلار است. آن‌ها قرارداد را امضا کردند و الآن آنجا نصب است. کره‌‌ی جنوبی یک کشور پیشرفته‌ی صنعتی در حوزه‌ی فناوری پیشرفته است، ولی برای خط تولید صنعتی در حوزه‌ی نانو از ما دستگاه خرید. بعد از آن‌ها هم چینی‌ها بدون تحقیق و بررسی ده دستگاه -پیشرفته‌تر و ارتقاءیافته‌تر از قبلی- با قیمت ۴۲۰ هزار دلار با ما قرارداد بستند. ببینید این اقتدار است. وقتی شما قوی باشید و حرف برای گفتن داشته باشید، دیگران سراغ شما می‌آیند.

در پایان اگر نکته‌ای باقی‌مانده برای ما بفرمایید.
وقتی رهبر انقلاب می‌فرمایند اقتصاد مقاومتی، یعنی محور اقتصاد مقاومتی اقتصاد دانش‌بنیان است. اگر ما در اقتصاد دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری کنیم، می‌توانیم وارد اقتصاد تهاجمی بشویم نه مقاومتی! می‌توانیم با اقتصادمان کشورهای دیگر را در اختیار بگیریم. همان‌طور که آمریکا تکنولوژی‌‌اش را اهرم فشارکرده و ابزار اقتدارش است، ما هم می‌توانیم این ابزار اقتدار را داشته باشیم. علاوه‌ بر اقتدار دفاعی و نظامی، ما به اقتدار تکنولوژیک هم نیاز داریم. اقتدار تکنولوژیک اقتدار اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی می‌آورد. اقتدار تکنولوژی همه چیز دارد. کشور ما می‌تواند با سرمایه‌گذاری در حوزه‌ی تکنولوژی، اقتصاد تهاجمی‌اش را شروع کند؛ یعنی کشورهای دیگر به محصولات های‌تکِ ایران وابسته شوند. این همان هدفی است که ما باید به‌دنبال آن باشیم.

ما باید سپاه قدس تکنولوژی داشته باشیم. ما باید سپاه قدس اقتصاد دانش‌بنیان را تشکیل بدهیم. ما باید برنامه‌ریزی کنیم تا بازارهای کشورهای منطقه را بتوانیم در اختیار بگیریم و به ما وابسته شوند. البته شرطش سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی درست و اراده و پشتکار قوی است. ما واقعاً لیاقتش را داریم؛ چون ما نیروی انسانی جوان و مستعدی داریم که همان سرمایه‌ی اصلی ماست؛ امّا به‌جز رهبر انقلاب که به این نیرو باور دارند و آن را به‌رسمیت می‌شناسند، بعید می‌دانم کسی این باور را داشته باشد.