حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بیانات در دانشگاه امام حسین (علیه‌السّلام)، راه‌پیمایی اربعین را از مصادیق قوت دنیای اسلام و نه فقط شیعیان ذکر کردند و فرمودند: «امروز هم در دنیای پیچیده‌ی پُرتبلیغات و پُرهیاهویی که بر بشریّت حاکم است، این حرکت اربعین، یک فریاد رسا و یک رسانه‌ی بی‌همتا است. چنین چیزی وجود ندارد دیگر در دنیا: اینکه میلیون‌ها انسان راه می‌افتند، نه فقط از یک شهر یا یک کشور [بلکه] از کشورهای مختلف، و نه فقط از یک فرقه‌ی اسلامی [بلکه] فِرَق مختلف اسلامی و حتّی بعضی ادیان غیر اسلامی. این وحدت حسینی [است]. شما بدرستی گفتید: الحسین یجمعنا.» ۱۳۹۸/۰۷/۲۱
به همین مناسبت بخش فقه و معارف پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR دیدگاه اهل‌سنت درباره وحدت حسینی در راه‌پیمایی اربعین را بررسی می‌کند. در این مطلب یادداشتی از آقای دکتر محمد بن سقاف الکاف، عضو رابطة العلمای یمن و عضو کمیته عالی فتوا در جمهوری یمن، منتشر می‌شود.
همچنین متن عربی در سایت عربی arabic.khamenei.ir در دسترس مخاطبان قرار خواهد گرفت.

نگاه جامعه اهل تسنن به پدیده معنوی اربعین چگونه است؟
در واقع اربعین امام حسین علیه‌السلام نه پدیده‌ای عادی بلکه از ارزش‌های والای شریعت و پیوسته به محبت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و محبت اهل‌بیت اطهار است که در این فرمان الهی ظهور یافته که می‌فرماید: «قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَى»(۱) و سیدالشهدا علیه‌السلام در پیشاپیش «قربی» و بلکه از خواص آنها و مصداق آن حدیث رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله است که ابن عباس از ایشان روایت کرده که فرمود: «خدا را به خاطر نعمت‌هایش دوست بدارید و مرا به خاطر خدا دوست بدارید و اهل‌بیتم را به خاطر من دوست بدارید.»(۲) و همچنین به خاطر سخن راستین پیامبر درباره پاره‌ی تن خویش که فرمود: «حسین از من و من از حسینم و خداوند دوست بدارد دوستداران حسین را»(۳).
بر این اساس ما در موضوع اهل سنت دو دسته پاسخ داریم؛ دسته‌ی اول از حیث حکم شرعی آن و دسته‌ی دوم از حیث پدیده بودن آن است که در فحوای پرسش شما آمده است.

اولاً: اهل‌سنت بر استحباب زیارت قبور اجماع دارند با استناد به این روایت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله که می‌فرماید: «من در گذشته شما را از زیارت قبور نهی کرده بودم اما اکنون آنها را زیارت کنید.»(۴) و بر اساس آن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به زیارت قبور دستور داد و خود ایشان نیز قبور را زیارت کرد و عترت و اصحاب مرد و زن نیز در این زمینه از ایشان پیروی کردند و پیشینیان و پسینیان امت و علما و عوام مردم نیز از این شیوه پیروی کردند و ثابت شده که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله تمام اهل بقیع به‌ویژه قبر عثمان‌بن‌مضعون رضی‌الله‌عنه و فاطمه بنت اسد علیهاالسلام و شهدای اُحد و عمویش حمزه را زیارت کرد و همچنین مقبرة المعلا در مکه و قبر همسرش ام المؤمنین خدیجه را زیارت کرد و قبر مادرش آمنه بنت وهب علیهاالسلام در ابواء (مکانی میان مکه و مدینه و در ۱۲۰ کیلومتری مکه) را زیارت کرده است.

همچنین حضرت فاطمه، سرور زنان جهان علیهاالسلام قبر عمویش حمزه را زیارت می‌کرد و به خاک قبر او تبرک می‌جست و همچنین قبر پدرش صلی‌الله‌علیه‌وآله را زیارت می‌کرد و خاک آن را می‌بویید و می‌گفت «کسی که خاک قبر احمد را بوییده باشد اگر پس از آن عطری را نبوید بر او سرزنشی نیست؛ بر من مصیبت‌هایی رسیده که اگر بر روزها فرود می‌آمد شب می‌شدند».(۵)

علاوه‌ی بر این عایشه(رض) قبر برادرش عبدالرحمن‌بن‌ابی‌بکر را زیارت می‌کرد و آنجا گریه می‌کرد و همچنین جابربن‌عبدالله انصاری و عبدالله‌بن‌عمر و عثمان و عبدالله‌بن‌عباس و عثمان‌بن‌حنیف(رض) و دیگران قبور را زیارت می‌کردند که در کتب حدیث و فقه بیان شده است.

عادت و سیره‌ی علمای پیشین و پسین مسلمان از دو فرقه سنی و شیعه نیز زیارت مشاهد و قبور انبیا و اهل‌بیت و اولیا و صالحان و صحابه بوده است؛ مانند امام ابن حبان و امام احمدبن‌حنبل و حافظ‌بن‌عساکر و گروه دیگری که مجال بیان نام آنها نیست و همگی قبور مانند قبر امام حسین در کربلا و امام علی در غریّ(نجف) و امام موسی کاظم(ع) در بغداد و امام رضا(ع) در نیشابور و شیخ معروف کرخی در بغداد و حضرت نفیسه در مصر و امام ابوحنیفه در بغداد و قبور دیگر را بیش از یک بار زیارت کرده‌اند و این واقعیتی متواتر و مورد اجماع نزد امت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله است و استثنائی نیز ندارد.

بر این اساس می‌توان گفت در مورد زیارت قبور کسی از امت اسلام استثناء نیست به جز وهابیت تکفیری که مسلمانان از دست و زبان آنها آسوده نیستند و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «مسلمان کسی است که مردم(مسلمانان) از دست و زبان او در امان باشند»(۶). اینها گروهی هستند که اهل سنت نیز آنها را از خود نمی‌دانند و در کنفرانس بزرگ علمای اهل سنت در گروزنی پایتخت چچن در تابستان ۲۰۱۶ میلادی شاهد این اتفاق بودیم.

وهابی‌ها کسانی هستند که حرمت قبور پیامبران و اولیاء و برگزیدگان خدا را شکستند و حرم مطهر امام حسین علیه‌السلام را در روز غدیر سال ۱۲۱۸ قمری تخریب کردند و بیش از ۵۰۰۰ زائر و ۲۰۰۰ کربلایی را به قتل رساندند و جنایت‌هایی همچون آدم‌ربایی و تعرض به نوامیس و تخریب حرم اهل‌بیت علیهم‌السلام و همسران پیامبر و عثمان‌بن‌عفان و ابراهیم‌بن‌نبی در قبرستان بقیع و تخریب حرم حمزه عموی پیامبر و تخریب مراقد سادات مکه و حضرت خدیجه در قبرستان المعلا در مکه مکرمه را مرتکب شدند، چون عادت آنها این است در هر جا که پا بگذارند نمادهای اسلامی و تمدن اسلامی را تخریب و ویران می‌کنند.

وهابی‌ها همچنین سفر مردان و زنان برای زیارت قبور مؤمنان را حرام می‌دانند و با زنانی که برای زیارت قبور سفر کنند، سختگیری می‌کنند و کارشان به جایی رسیده که حتی زائران را تکفیر کرده و متهم به شرک و خروج از اسلامی می‌کنند و خون آنها را مباح می‌شمارند که پناه بر خدا از چنین سخنی و چنین سرنوشتی.

ثانیاً: زیارت اربعین به عنوان یک زیارت و بنا به دلایلی که پیش از این به اختصار برای زیارت بیان کردیم، و همچنین به خاطر اختصاص و انتساب آن به عزیزترین عزیزان پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله و گل خوشبوی پیامبر و نوه‌ی ایشان یعنی مولایمان امام حسین علیه‌السلام، از شعائر الهی است.

در این زیارت جلوه‌هایی از عشق والا به چشم می‌خورد که ما را به یاد اصحاب باوفای ایشان مانند زُهیر و بُریر و حبیب و حرّ و یاران دیگری می‌اندازد که در پی دنیای بی‌ارزش نبودند و امروز نیز زائران اربعین انسان‌هایی خالص با دوستی راستین هستند و جمعیت‌های میلیونی زائران این روزها با نیت تقرب به خدا و به خاطر محبت پیامبر و محبت اهل‌بیت پیامبر و بدون درنظر گرفتن منافع و مصالح دنیایی و مادی راهی زیارت می‌شوند که این صحنه مرا یاد آن یار یمنی امام حسین علیه‌السلام یعنی عابس بن شبیب شاکری همدانی می‌اندازد که بدن خود را سپر بلای امام کرد و جان خود را در پیشگاه معشوق خود فدا کرد، تا جایی که عمر سعد(لعنه‌الله) او را مخاطب قرار داد و گفت: ای ابن شبیب آیا دیوانه شده‌ای که پیش قراول شده‌ای؟ و عابس رضوان‌الله‌علیه پاسخ داد محبت حسین مرا دیوانه ساخته است. و البته هیچ عاشقی به خاطر دوست داشتن معشوق خود ملامت نمی‌شود تا جایی که موجب خشم خدا و مخالفت با پیامبرش نشده باشد.

بله اربعین پدیده‌ای است که با توجه به حضور این جمعیت عظیم در بزرگ‌ترین تجمع انسانی اسلامی روی زمین قابل تأمل است و البته این چیزی از شرافت حج و مناسک حج کم نمی‌کند و از سوی دیگر زیارت اربعین نیز عملی است که ریا و سمعه و اهداف و اغراض نژادپرستانه و سیاست‌های وهابی راهی به آن ندارد.

از سوی دیگر هم‌نوا شدن انسان‌ها با نژادها و ادیان و اعتقادات مختلف در زیارت اربعین نیز امری است که عقل‌ها را خیره می‌کند؛ چرا که در این زیارت مسلمان شیعه جعفری و زیدی و اسماعیلی و سنی شافعی و حنفی و مالکی و مسیحی و صابئی و زردشتی و ایزدی و حتی هندوها و بودایی‌ها از قاره‌ها و نقاط مختلف جهان با رنگ‌ها و زبان‌ها و نژادهای مختلف شرکت می‌کنند. تمام این‌ها را عشق حسین علیه‌السلام و فیض بی‌انتهای او دور هم جمع کرده است.

خیل زائران اربعین، جمعیتی انسانی منحصر به فرد در نوع خود است، زیرا حج خانه‌ی خدا ویژه‌ی مسلمانان است یا تجمع هندوها در رودخانه گنگ (به‌عنوان بزرگ‌ترین تجمع انسانی روی زمین) نیز فقط ویژه هندوها است؛ اما زیارت اربعین تجمعی انسانی بر محور والاترین شخصیت‌های انسانی و ارزش‌های برتر و مفاهیم بی‌انتها و به عنوان پدیده‌ای است که جز در مورد حسین علیه‌السلام قابل ظهور و تجلی نیست.

اربعین چطور می‌تواند باعث قوت دنیای اسلام شود؟
همان‌گونه که امام خامنه‌ای حفظه‌الله بخشی از اسرار و مفاهیم انگیزشی امت در مراسم اربعین امام حسین علیه‌السلام را فرمودند و همان‌گونه که امام خمینی رضوان‌الله‌علیه فرموده‌اند هرآنچه ما داریم از حسین علیه‌السلام است. در زمانه‌ی ما نیز دو ملت یمن و ایران دو نمونه از پیروان راه امام حسین هستند که اگر شور و شعور حسینی نبود، این دو ملت در برابر دشمنان مستکبر خود ایستادگی نمی‌کردند.

امروز جریان راهپیمایی اربعین میعادگاه و محل تجمع جان‌ها و یک ایستگاه رسانه‌ای اسلامی برای تمام بشریت است و همان‌گونه که حضرت زینب عقیله‌ی بنی‌هاشم علیهاالسلام نیز صدای رسانه‌ای قیام جاویدان امام حسین بود، امروز نیز صدای جمعیت زائران اربعین فریادی در برابر نیروهای استکبار است و تردیدی نیست که قدرت‌های استکباری نیز با غیظ و کینه این تجمع عظیم را به نظاره نشسته‌اند.

ارزش‌های حسینی و ندای جاودان حسین با آن معانی بلند خود در آزادگی و نپذیرفتن ذلت و مبارزه با طاغوت یزیدی؛ امروز نیز در مبارزه‌ی این ملت‌ها با یزید زمان یعنی آمریکا و رژیم اشغالگر اسرائیل و هم‌پیمانان آنان متجلی است و حسین علیه‌السلام سرچشمه‌ی فداکاری است که قابل توصیف نیست و کربلای او مرکز و کعبه‌ی آزادگان و عاشقان است که پیام جاودان او از آنجا به تمام جهان ارسال می‌شود و این پیام روزبه‌روز و سال‌به‌سال و نسل‌به‌نسل در حال فزونی و فراگیری است.

حسین علیه‌السلام یک قدرت عظیم انسانی است که هیچ‌کدام از سیاست‌های کشورها و صفحات نمایش تلویزیون‌ها و سخنان پرطمطراق، عامل قدرت آن نیست و تنها عامل قدرت آن ندای «هَل مِن ناصر» حسین علیه‌السلام است که امروز میلیون‌ها نفر به آن «لبیک یا حسین» می‌گویند.

امام حسین علیه‌السلام را چگونه محور وحدت تفسیر می‌کنید؟
امام حسین علیه‌السلام جان خود را برای اسلام فدا کرد و با سخنان و اعمال و اخلاق و سیما و صفات خود قرآن ناطق و مصداق دوم ثقلین در حدیث غدیر خم بود که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «من در میان شما چیزی می‌گذارم که اگر آن را نگه دارید پس از من هرگز گمراه نخواهید شد و آن کتاب خدا و عترت و اهل‌بیت من است.»(۷)

همچنین پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «اهل بیت من در میان شما همچون کشتی نوح هستند که هرکس بر آن سوار شد، نجات یافت و هرکس از آن جا ماند، غرق شد.»(۸) و از اهل‌بیت از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله روایت شده که فرمود: «حسین کشتی نجات و چراغ هدایت است.»(۹) پس می‌بینیم که اخبار و روایات متواتر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در مورد لزوم پیروی از حسین به عنوان امتداد قرآن و عامل نجات از تفرقه و اختلاف و محور اتحاد و تقوا متواتر است و بر این اساس حسین همان راه محکم قرآنی است که امت محمد مأمور به پیروی از او هستند و از همین سبب است که انحراف و تحریفی که در راه اسلام واقع شد، پس از آن بود که طاغوت‌ها روی کار آمدند و خون فرزند پیامبر را در صحرای کربلا بر زمین ریختند و دومین رکن نجات امت را تخریب کردند، در حالی که به ما وعده داده شده این دو رکن هردو باهم هستند و در حدیث غدیر آمده است که: «و خدای دانا و آگاه به من خبر داد که این دو(کتاب و عترت) از هم جدا نخواهند شد تا اینکه نزد حوض بر من وارد شوند.»(۱۰)

و ندای رسانه‌ای جاویدان حضرت زینب علیهاالسلام در آن زمان که یزید را مخاطب قرار داد، ضامن بقا و استمرار این راه بود؛ زمانی که در سخنرانی معروف خود در شام فرمود: «هر مکری داری به کار گیر و هرآنچه می‌توانی سعی و تلاش کن، اما به خدا سوگند هرگز نخواهی توانست یاد و نام ما را محو و وحی ما را بمیرانی، چرا که دوران ما را درک نکرده، و نمی‌توانی این عار و ننگ از خود بزدایی؛ چرا که رأی تو سست و باطل و روزگارت محدود و اندک، و جمعیت تو پراکنده گردد؛ آن روز که ندا رسد: أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَی الظَّالِمِینَ»(۱۱).

بنابراین ما مأمور به پیروی از حسین و عترت پاک پیامبریم و با پیروی از آنها به نجات و سعادت و رستگاری می‌رسیم و امت اسلام نیز اگر بخواهد راه وحدت و رستگاری بپیماید، این راه باز است و چراغ آن روشن است.

ای امت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله بیایید و گرد قرآن و علم هدایت متحد شوید و از اهل‌بیت پیامبرتان پیروی کنید، که در غیر این صورت امت گرفتار پراکندگی و تفرقه می‌شود و دشمنان داخلی و خارجی بی‌رحم بر شما غلبه می‌کنند.

از خداوند می‌خواهیم نعمت وحدت و اجتماع حول قرآن و عترت پیامبر به ویژه امام حسین علیه‌السلام را به امت اسلامی عنایت کند تا همه به نجات و سعادت برسند، إنّه سَمیع مُجیب و صلّی الله علی سیّدنا وحبیبنا محمّد و آله الطّاهرین.

پانوشت:
۱) سوره شورى، آیه ۲۳؛ ترجمه: «(ای پیامبر) بگو: من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی‌کنم جز دوست داشتن نزدیکانم (یعنی اهل بیتم).»
۲) «أحبوا الله لما یغذوکم من نعمه وأحبونی بحب الله وأحبوا أهل بیتی لحبی.» ترمذی در سنن؛ بخاری در تاریخ و حاکم نیشابوری در المستدرک
۳) «حسین منی و أنا من حسین أحبّ الله من أحبّ حسینا»، احمد بن حنبل و ترمذی و ابن ماجه.
۴) «إنی قد نهیتکم عن زیارة القبور  فزوروها»، مسلم و ترمذی و دیگران.
۵) ماذا على من شم تربة أحمد *الا یشم مدى الزمان غوالیا
صبت علی مصائب لو انها *صبت على الأیام صرن لیالیا
۶) المسلم من سلم النّاس و فی روایة المسلم من لسانه و یده.
۷) «ألا إنی مخلف فیکم ما ان تمسّکتم به لن تضلّوا بعدی أبداً کتاب الله و عترتی أهل بیتی» مسلم و ترمذی و نسائی و ابوداود و ابن ماجه و احمد و دیگران.
۸) «مثل أهل بیتی فیکم کسفینة نوح من رکبها نجا و من تخلّف عنها غرق» طبرانی و حاکم در مستدرک
۹) الحسین سفینة نجاة و مصباح هدى.
۱۰) «ولقد انبأنی العلیم الخبیر انّهما لن یفترقا حتّى یردا علیّ الحوض (ای الکتاب والعترة)»، ترمذی و حاکم و احمد بن حنبل.
۱۱) فکِدْ کیدَک، واسْعَ سعیَک، وناصِبْ جهدک، فوَاللهِ لا تمحو ذِکْرَنا، ولا تُمیت وحیَنا، ولا تُدرِکُ أمَدَنا، ولا تَرحضُ عنک عارها (أی لا تغسله)، وهل رأیُک إلاّ فَنَد، وأیّامک إلاّ عَدَد، وجمعک إلاّ بَدَد!! یوم ینادی المنادی: ألاَ لَعنةُ اللهِ علَى الظالمین)