ششمین نشست تبیینی گفتمانی «زن و خانواده» در اندیشه رهبر انقلاب با موضوع «زن، محور خانواده»، روز گذشته در محل سالن همایش مرکز نمایشگاه‌های آستان قدس رضوی برگزار شد که در این نشست «سرکار خانم دکتر فهیمه فرهمندپور»، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و مشاور سابق وزیر کشور در امور زنان و خانواده به عنوان سخنران به بیان مطالب خود پرداخت.

دکتر فرهمندپور صحبت خود را با توصیه‌ای برای بانوان آغاز کرد و گفت: در ابتدای سخن به همه خواهران توصیه می کنم، حتما مجموعه فرمایشات رهبر معظم انقلاب در حوزه زن و خانواده را مطالعه فرمایند، چرا که به شخصه با وجود تجربه فعالیت چندین ساله در این حوزه، وقتی به مطالعه متمرکز این مباحث جهت حضور در این سلسله همایش ها اقدام کردم، دست آوردهای بسیاری از این سخنان دقیق به دست آوردم.

ازدواج امری مقدس
وی با بیان اینکه در این جلسه به بررسی جایگاه و محتوای مسائل زنان و خانواده در نظام گفتمانی رهبر انقلاب می پردازیم، افزود: در این حوزه چند مبنا و اصل وجود دارد که اصل و مبنا اول، نگاه به ازدواج و خانواده به عنوان یک امر مقدس است.

دکتر فرهمندپور ادامه داد: تمام تلاش جریان سکولار بر این است که مقدس بودن ازدواج را از بین ببرد، چرا که وقتی امری مقدس باشد، از صدمه و هجمه ها در امان خواهد بود.

مشاور سابق وزیر کشور در امور زنان و خانواده در ادامه سخنان خود گریزی به سخنان رهبر انقلاب و اهل بیت(ع) زد و گفت: رهبر انقلاب تعبیری دارند و می فرمایند در تمامی ادیان، مراسم ازدواج امری مذهبی است و هم در مکان مذهبی و مقدس ادیان و هم به وسیله روحانی دینی آن ها برگزار می شود. پیامبر(ص) نیز در بیان عظمت امر ازدواج می فرمایند، هیچ بنایی در اسلام از خانواده و ازدواج بالاتر نیست و ایشان طلاق را هم بدتر حلال بر می شمرند. ما باید در زمینه نگاه به ازدواج به عنوان امری مقدس باید به متون دینی دستاویز شد. از جمله این آیات، فرمایش «و من آیاته ان جعل لکم من انفسکم ازواجا...» است.

وی در تشریح نتیجه چین نگاهی به ازدواج گفت: نتیجه نگاه به ازدواج به عنوان امری مقدس می شود اینکه به ازدواج به عنوان امری مقدس اولویت داده می شود، همان طور که در زندگی ما به سایر کارهای مقدس از جمله نماز خواندن در بین سایر کارهای روزمره اولویت می دهیم.

دکتر فرهمندپور افزود: خیلی از ما وقتی می خواهیم به عمل های عبادی و خداپسندانه در دین اسلام فکر کنیم، در ذهنمان اعمالی مانند نماز و روز و... می آید و کمتر کسی است که عملی مانند بوسیدن فرزند خود را به عنوان عملی خداپسندانه را در این زمره نام ببرد، در حالی که در حوزه خانواده بسیار روایات است که پنین کارهایی را عملی عبادی بر می شمرد. به عنوان مثال حدیث داریم که وقتی مردی لقمه در دهان همسر خود می گذارد، نفر سوم آن سفره فرشتگان الهی است و از این دست روایات بسیار است و یا در روایت است مردی که برای تهیه رزق خانواده خود تلاش می کند، همانند جهادگری در راه خدا است.

وی ادامه داد: از دیگر نتایج مقدس دانستند امر ازدواج افرایش انگیزه و افزایش تاب آوری در زندگی است که همه این موارد را از کلام رهبر انقلاب استخراج کرده ام.

مشاور سابق وزیر کشور در امور زنان و خانواده پس از طرح نتایج، به بررسی آثار این موضوع پرداخت و گفت: آثار مقدس دانستن امر ازدواج در دو بخش تکلیفی و وضعی است.

استاد دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه باخت در زندگی مشترک، باخت مشترک است و فردی نمی تواند همسر خود را بدبخت کند مگر اینکه خودش هم بدبخت شود، در خطاب به مادران حاضر در نشست گفت: هیچ وقت فرزندتان را علیه همسرش تحریک نکنید، چرا که این نه تنها زندگی همسرش را تلخ می کند، زندگی فرزندتان هم تلخ خواهد شد.

نگاه به خانواده از منظر دو هویت
دکتر فرهمندپور در بیان دومین اصل در حوزه خانواده گفت: اصل دیگر مطرح در حوزه زن و خانواده، نگاه به خانواده به عنوان یک هویت دوگانه اخلاقی حقوقی است. موضوعی که ما متاسفانه غالبا در آن لنگ هستیم و خانواده را تک بعدی نگاه می کنیم، یا برمبنای حقوقی و یا بر مبنای اخلاقی صرف، در حالی که با هر کدام از این هویت ها به تنهایی خانواده بر ریل خوشبختی نمی افتد.

وی ادامه داد: این نگاه دو هویتی در اسلام نشانه در هم آمیختگی آرمانگرایی و واقع بینی در تفکر اسلامی است. اسلام هم به جنبه های اخلاقی خانواده اشاره می کند و هم به رعایت مقررات و موارد حقوقی خانواده تذکر می دهد. قرآن حتی برای همسران پیغمبر که بالاتر و بهترین همسر ممکن است هم امر و نهی های حقوقی دارد و می گوید اگر فلان فعلی را انجام دهند، آن ها را طلاق بده.

مشاور سابق وزیر کشور در امور زنان و خانواده افزود: نکته مهم دیگر در این حوزه این است که هر کدام از این دو جنبه هویتی خانواده زمینه ها و اقتضاء ها و لوازم متفاوتی است، یعنی برای تشکیل و تداوم امر خانواده باید به تمامی این موارد باشد و بر ضرورت توجه به زمینه ها، اقتضاعات و لوازم متمایز هر یک از این دو وجه در اموری مانند آموزش، تربیت ، تبلیغ، ترویج، فرهنگ سازی و... تاکید کرد.

یکی از مشکلات جامعه
وی گریزی به گزاره های قرآنی در امر خانواده زد و گفت: قرآن می گوید باید بین آقا و خانم مودت و رحمت وجود داشته باشد و بر اساس هندسه قرآن باید ابتدا مودت باشد، به این معنا که رفتار محبت آمیز باید باشد و حتی اگر محبت قلبی نباشد، این ابزار احساس محبت را ایجاد می کند، پس مودت، رحمت هم به دنبال خود دارد . به همین دلیل است که خدا می فرماید دروغ در جهت ابزار محبت به همسر جایز است. پس حتی اگر واقعی نیست، به دروغ محبت را ابراز کنید و همین امر و تکرار آن سبب واقعی شدن آن به مرور می شود. در جای دیگری قرآن می گوید اگر زنت را دوست نداری، به خاطر خدا با آن بساز، خدا بخواهد عشق در این رابطه شکوفه خواهد کرد. اما من متاسفم جامعه ما به جامعه ای تبدیلی شده است که در آن مشکل در ابراز عشق ورزی و مهر ورزی داریم، حتی در مواقعی که به واقع عشق وجود دارد، اما هنر ابرازش نیست، چه همسر به همسر، چه فرزندان به والدین و بالعکس.

لزوم توجه به تفاوت‌ها و تشابه‌ها
مشاور سابق وزیر کشور در امور زنان و خانواده سخنان خود را با تبیین سومین اصل در حوزه خانواده ادامه داد و در این زمینه گفت: اصل و مبنا سوم در حوزه خانواده این است که باید به دوگانه تشابه و تفاوت زن و مرد توجه کنیم، این تفاوت و تشابه در جایگاهی جنبه تکوینی دارد و در جایگاهی جنبه ای تشریعی دارد.

وی همچنین به یکی از تفاوت های مبنایی بین تفکر اسلام و تفکر فمنیستی اشاره کرد و افزود: فمنیست ها می گویند ما یک جنس داریم و یک جنسیت، جنس به معنای جنبه های فیژولوژی است و جنسیت به معنای اخلاق و نقش و منش است. آن ها می گویند ما تنها قبول می کنیم که مرد و زن تنها در جنبه جنس با همدیگر تفاوت دارند. به این معنا که ممکن است فردی جنسش زن باشد، اما جنسیتی مردانه داشته باشد. آن ها می گویند اگر از بچگی دست دخترکان تفنگ بدهی و دست پسرکان عروسک، در آینده اخلاق هایشان متفاوت می شود و به واسطه این گزاره مردانه و زنانه بودن نقش ها را رد می کنند و می گویند هر کسی با هر جنسی می تواند هر نقشی را بپذیرد. ما می گوییم این گزاره غلط است، ما می گوییم بله، یک ما تفاوت در جنس داریم، یعنی فیزیولوژی های مردانه و زنانه متفاوت است، ما می گوییم که خداوند نظام تشریعش را بر مبنای همین تفاوت تکوینی بنا کرده است، یعنی اگر قرار است فیزیولوژی زنانه، فیزیولوژی باروری باشد، دگرخواهی را در وجود این جنس بیشتر می کند و همین می شود که فرزندآوری برای زنان امری مورد علاقه است.

وی اضافه کرد: البته متاسفانه در جامعه ما گاهی در عمل تفاوت هایی که بین زن و مرد قائل می شویم، تفاوت های درستی نیست. به عنوان مثال اگر پسری از سوسک بترسد را می گویند مگر پسر از سوسک می ترسد؟ اما وقتی دختری از سوسک می ترسد، سریع به کمکش می روند و آن حشره را دور می کنند، در حالی که در روایت داریم که شجاعت از مادر به فرزند می رسد، پس اگر پسران شجاعی بخواهیم باید مادران شجاعی داشته باشیم.

تنوع نقش‌ها در حوزه زنان و هنر مدیریت قبول نقش‌ها
مشاور سابق وزیر کشور در امور زنان و خانواده با بیان اینکه بیشتر بودن تنوع در نقش هایی که زنان می توانند قبول کنند به نسبت مردان، یکی از ویژگی زنان است، گفت: با توجه به این اصل، باید زنان هنر اولویت بندی را در زندگی بیاموزند و بتوانند بین نقش هایی که می توانند انتخاب کنند، نقش هایی با اولویت بالا را انتخاب کنند.

وی در جواب به سوالی مبنی بر اینکه آیا نقش های اجتماعی اولویت زن مسلمان است یا خیر، گفت: گاهی ما می گوییم اولویت با ایفای نقش های خانواگی است به این معنا است که اولویت نیست نقش های اجتماعی، در حالی که این غلط است، ما هر دو را اولویت می دانیم، اما نقش های اجتماعی اولویت دوم است، به این معنا که نباید بنا به علت اولویت اول بودن نقش های خانودگی، نقش های اجتماعی از قبیل تحصیل را کنار گذاشت. پس باید تلاش کرد که بین اولویت ها توازن و مدیریت ایجاد کرد و هنر مدیریت کردن آن یکی از ضروریت های امروز جامعه زنان در کشور است.