رهبر انقلاب اسلامی در بیانیه‌ی «گام دوم انقلاب» با مرور تجربه‌ی ۴۰ ساله‌ی انقلاب اسلامی اعلام کردند: انقلاب «وارد دوّمین مرحله‌ی خودسازی و جامعه‌پردازی و تمدّن‌سازی شده ‌است». گام دومی که باید در چارچوب «نظریه‌ی نظام انقلابی» و با «تلاش و مجاهدت جوانان ایران اسلامی» به‌سوی تحقق آرمانِ «ایجاد تمدّن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (ارواحنافداه)» برداشته شود.
به همین مناسبت پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR طی سلسله یادداشت‌ها و گفتگوهایی در قالب پرونده‌ی «گام دوم انقلاب» به بررسی و تبیین ابعاد مختلف این بیانیه‌ می‌پردازد. در ادامه‌ی سلسله مطالب این پرونده، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدجواد حاج علی‌اکبری رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه در گفتار ذیل به تحلیل مهم‌ترین مفاهیم و نکاتِ بیانیه‌ی گام دوم انقلاب پرداخته است.

پیام‌های بیانیه «گام دوم انقلاب»
۱. پیام برای دشمنان
دشمنان ما به کوری چشمشان ببینند در زمانی که در مورد فروپاشی جمهوری اسلامی صحبت می‌کنند، رهبر عزیز همراه با ملت باصفا، نقشه‌ی چهل سال آینده را ترسیم می‌کنند و حکایت تمدن نوین اسلامی را به رخ می‌کشند. ملت ایران در حال طراحی حرکت پرافتخار خود به سوی قله‌ها است.
این بیانیه، دوستان ملت ایران را به نقشه‌ی راه سعادت و خوشبختی مجهز می‌کند و عموم ملت ایران را به ادامه‌ی راه طبق نقشه‌ای روشن دعوت می‌کند تا با دشمن‌شناسی، نشاط، امید، اراده، همت بلند و انتخاب‌های آگاهانه، ادامه‌ی مسیر را هموارتر سازند.

۲. پیام برای مسئولان
ما مدیران و مسئولان، مخاطب ویژه‌ای در این بیانیه هستیم. باید مدیران نسل فعلی، حلقه‌ی مدیریتی را برای حضور نسل جوانِ مؤمنِ آگاهِ انقلابی باز کنند، به نصاب مدیریت انقلابی و جهادی برگردند، خودشان را در پاک‌دستی، عدالت‌خواهی، فسادستیزی و ساده‌زیستی به آن تراز برسانند، متواضعانه خطاهای خود را بپذیرند و عذرخواهی کنند؛ همچنان‌که در این متن، به‌خوبی، مسیر به آنان نشان داده شده است. مسئولان باید خطوط اصلی این نقشه‌ی پرافتخار را به عنوان دستور اقدام ملی در برنامه‌ریزی‌ها، سیاست‌گذاری‌ها و قانون‌گذاری‌ها قرار دهند و از این ظرفیت استفاده کنند.

۳. پیام برای جوانان
مخاطب این بیانیه همه هستند؛ ولی مخاطب خاص آن، جوانان عزیز و رشید و شایسته‌ی ما هستند که سازندگان چلّه‌ی دوم انقلاب و صاحبان و آفرینندگان تمدن نوین اسلامی در قرن پانزدهم خواهند بود. رهبر خردمند و جوان‌شناس و جوان‌یاور و جوان‌باور، شدیداً به جوانان جامعه دلبسته است. او یک مربی عالی‌قدر است که به‌خوبی جوان، آفاق ذهن، آرمان‌خواهی و دل‌شوره‌های او را می‌شناسد و بهتر از هر کسی، از رویش‌های عظیم انقلاب و فتح الفتوح شگفت‌انگیز انقلاب اسلامی در تربیت نسل جوانِ متفاوت باخبر است. خود ایشان فرمود من با هزاران جوان در کشور آشنا هستم و ظرفیت‌های عظیمی را که خدای متعال در این بخش به ملت ایران کرامت کرده است، می‌شناسم. این سرمایه‌ی بزرگ، امروز در ساختار جمعیتی ما دیده می‌شود و ۳۶ میلیون جمعیت تا آستانه‌ی چهل‌سالگی، به کوری چشم دشمنان که گرفتار پیری جمعیت هستند، جامعه‌ای باطراوت و بانشاط را به رخ دشمنان می‌کشد. آقای عزیز ما روی سخن خود را با جوانان قرار ‌داد؛ زیرا دشمن هم به استحاله‌ی هویتی همین نسل دل بسته است. مسئولیت تحقق آرمان‌های انقلاب با جوان‌ها است تا حلقات افتخار ملت عزیزمان را تکمیل کنند.

نگاهی به بیانیه «گام دوم انقلاب»
الف) معرفی بیانیه:
بیانیه‌ی گام دوم انقلاب پاسخی است به چگونگی شکر نعمت عظیم انقلاب اسلامی و نظام برخاسته از آن. بیانیه ای که یک هدیه بسیار بزرگ در آغاز چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب در حق ملت بزرگ ایران و انقلاب کبیر اسلامی است.
این بیانیه با تبیین متفاوت، در عین نوآوری و خلاقیت، با بهره مندی از رویکردی تاریخی و مستند، و با روایتی زیبا و خوش ساخت از اصل انقلاب اسلامی، چالش ها، بحران ها، عبرت ها، دستاوردها و ظرفیت ها، با روند پژوهی سیر به سوی تمدن نوین اسلامی و تکیه بر شناخت مزیت های کلیدی و الزامات جهش در چله دوم انقلاب، ضمن تجویز راهبردهای اساسی، با تصریح به الزامات درونی و حفظ ساحت بیرونی، نوید بخش تحولات عمیق و گسترده ای است. بیانیه گام دوم، نقشه‌ی راه روشنی مبتنی بر امید واقع بینانه و خوش بینی مومنانه است که در پی انتقال هوشمندانه میراث عظیم انقلاب به نسل جدید در کنار وظیفه سازی برای مسئولان و مدیران و مسئولیت آفرینی برای جوانان عزیز، رشید و شایسته تلاش می کند تا این حرکت عظیم الهی را به تمدن نوین اسلامی و آمادگی برای ظهور دولت کریمه و ولایت عظمای مهدوی (عج)، متصل کند.

ب) محتوای بیانیه:
عصاره‌ای برساخته از

۱. نگاه

۲. فکر

۳. نظام اندیشه ای

۴. باورها

۵. آرزوها

۶. دغدغه های پدرانه رهبر انقلاب

ارائه یک نقشه راه روشن برای

۱. آرزوها و آرمان های بزرگ ملت ایران

۲. مسیر طی شده

۳. شرایط کنونی

۴. مسیر پیش رو

در چهارچوب

۱. هفت دستاورد کلان

۲. هفت ثمره راهبردی

۳. هفت توصیه ماموریتی

ج) زمینه و علت صدور بیانیه

۱. چهل سالگی انقلاب و آغاز گام دوم

۲. ظرفیت شگرف تاریخی

۳. اعجار انقلاب در تداوم نسلی

۴. نصرت های پی در پی الهی

۵. کامیابی ها و دستاوردهای عظیم

۶. چالش ها، بحران ها، آسیب ها و غفلت ها (عبرت ها)

۷. امتداد جهانی نهضت

۸. افول و هزیمت دشمنان و هجوم همه جانبه در آخرین تلاش ها

۹. کسب پیروزی ها و فتوحات فراوانی

۱۰. رویش شوق انگیز و بهت آور

۱۱. مساله کلیدی انتقال نسل

۱۲. ثمردهی دستاوردها و خون آوردهای انقلاب اسلامی

د) ارکان و روح حاکم بر بیانیه
۱- مدنظر قرار دادن امید واقع‌بینانه و خوش‌بینی مومنانه برخاسته از
خودآگاهی
خودباوری
ایمان به خدای متعال
شناخت سنت های الهی
تجربه شگرف انقلاب اسلامی

۲- بازگشت روح خودباوری به ملت به معنای توانستیم و خواهیم توانست، در نقطه‌ی مقابل تحقیر تاریخی و خود کم‌بینی و از خودبیگانگیِ ناشی از حاکمیت طاغوت.

هـ) پیام روشنِ بیانیه
انقلابی بمانیم و پیشرفت کنیم.

ز) ویژگی ها و ابعاد بیانیه
عقلانیت و حکمت

۱. نگاه ژرف، عمیق و مبتنی بر منطق

۲. دارای نظم منطقی در صورت و سیرت

۳. فکرانگیز و باور پذیر

۴. مستدل و مستند به سنت های الهی و تجربه های روشن تاریخی

جامعیت در ابعاد

۱. فقاهتی و الهی

۲. تاریخی و تمدنی

۳. جامعه شناختی

۴. تربیتی و عاطفی

۵. ظرفیت شناسی

۶. آسیب شناسانه

۷. جهادی و حماسی

زیبایی ادبی و روایی

۱. دارای زیباترین واژه ها در عین خوش ساختی و پرداخت فوق العاده در کنار یکدیگر

۲. مملو از آرایه های هنری

۳. بدون تکلف

۴. دارای ترکیب های بدیع

۵. دارای استعاره های استادانه

۶. دارای متنی متین و عمیق

۷. دارای متنی روان و دلنشین

۸. دارای متنی فشرده و خلاصه

روایتی متفاوت از انقلاب کبیر اسلامی

۱. خلاقانه و نوآورانه

۲. فعالانه

۳. مستند و باور پذیر

۴. واقع بینانه و منصفانه

۵. افتخارآمیز

۶. عمیق

۷. به روز

۸. پیش برنده

۹. عزیزانه

آرمان گرایانه، افق گشا و مسئولیت آفرین

در پی انتقال هوشمندانه میراث عظیم انقلاب به نسل جدید

صداقت و انصاف انقلابی

۱. پذیرش کاستی ها و نقص ها به صورت متواضعانه و صادقانه

۲. ارائه دستاوردها و خون آوردها در کنار بازگویی خطاها، غفلت ها و کندی ها

۳. معرفی انعطاف انقلابی به عنوان یک روش نقد، بررسی و اصلاح

۴. معرفی علت چالش ها و غفلت های پیش رو مبتنی بر فاصله گرفتن از روح و حقیقت انقلاب، همچنین عمل و مدیریت انقلابی

وظیفه ساز و مسئولیت آفرین:

توصیه های هفتگانه‌ی مدیریتی به عنوان رسالت امت در ادامه‌ی راه، مبتنی بر امید واقع‌بینانه در محورهای:

و) مخاطبین بیانیه:

۱. دشمنان ملت ایران

۲. عموم آزادی خواهان عالم:

۳. عموم ملت ایران:

دعوت به ادامه راه طبق نقشه ای روشن در افق پیش رو، همراه با:

۴. مسئولان و مدیران:

استفاده به عنوان دستور اقدام ملی، نسخه عمل و مبنای سیاست های عملی در برنامه ریزی ها، سیاست گذاری ها و قانون ریزی ها تا قرار گرفتن در مسیر تحقق عینی.

۴-۱- بازکردن حلقه مدیریتی برای حضور نسلِ:

۴-۲- بازگشت به نصاب مدیریت انقلابی و جهادی و رسیدن به سطح تراز درمولفه های:

۴-۳- شمارش متواضعانه خطاها، پذیرش و عذرخواهی از آنها، ضمن اصلاح قصورها و تقصیرها

۵. جوانان عزیز، رشید و شایسته به عنوان:

ز) وظایف و رسالت‌ها در قبال این بیانیه:

۱. قدرشناسی و شکر

۲. جلوگیری از انزوا و بایکوت بیانیه

۳. جلوگیری از دست کم گرفته شدن، عادی شدن و فراموشی بیانیه

۴. جلوگیری از تحریف و دیگرنمایی

۵. ورود جوانانه و آتش به اختیار به میدان و اشتراک و اقتراح خودجوش و تمیز این بیانیه

۶. تبیین هنرمندانه، هوشمندانه و عالمانه بیانیه تا تبدیل شدن به فهم ، شوق و عزم ملی.

۷. تعریف مسئولیت برای خود

۸. اجتهاد و استنباط از بیانیه

۹. اجتماعی شدن تا تبدیل شدن به مطالبه ملی و گفتمان غالب

۱۰. بسط نظری، رهیافت یابی، راهکارجویی و تهیه نقشه اقدام و عمل