1397/08/10
نگاهی به مضامین دعاهای رهبر انقلاب؛
الگوبرداری از امام سجاد (علیه‌السلام)
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پایان مراسم عزاداری هیئت‌های دانشجویی به‌مناسبت اربعین حسینی (۱۳۹۷/۸/۸) دقایقی به ذکر ادعیه‌ای با موضوعات گوناگون پرداختند. پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR در این یادداشت به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین سعید صلح‌میرزایی ابعاد مختلف این ادعیه را تحلیل کرده است.«این صحیفه‌‌ى سجّادیه واقعاً کتاب معجزنشانى است... از این معارف موجود در دعاهاى حضرت على‌بن‌حسین (سلام‌‌الله‌‌علیه) در صحیفه‌‌ى سجّادیّه، استفاده کنند؛ بخوانند؛ تأمّل کنند. این‌ها فقط دعا نیست؛ درس است؛ این کلمات امام سجّاد -و همه‌‌ى ادعیه‌‌اى که از ائمه (علیهم‌السّلام) مأثور است و به دست ما رسیده است- پر است از معارف.»(۱) «شایسته است که کسانى روى کتاب شریف صحیفه‌‌ى سجّادیّه کار کنند. صحیفه‌‌ى سجّادیّه مجموعه‌‌اى از دعاها است درباره‌‌ى همه‌‌ى موضوعاتى که انسان در یک زندگى بیدار و هوشمندانه به آن موضوعات توجّه دارد. بیشترین تکیه در این دعاها به روابط قلبى و ارتباطات معنوى انسان است... امام در ضمن این دعاها و به زبان دعا، انگیزه‌‌هاى یک زندگى اسلامى را در ذهن مردم بیدار می‌کند و زنده می‌کند.» (۲)
یکی از روش‌های انتقال معارف اسلامی، استفاده از زبان دعا است و ما این روش را مرهون حضرت امام زین‌العابدین (علیه‌السّلام) هستیم. رهبر انقلاب اسلامی نیز از این روش برای منتقل کردن معارف به مخاطب و تهییج او برای اقدام متناسب با اجابت دعاهایی که مطرح می‌کنند، استفاده‌ی شایان کرده‌اند. ایشان به دعاهای خود در سخنرانی‌ها به‌عنوان یک رسم و سنّت صِرف، نگاه نمی‌کنند و از این رو جا دارد که بر روی دعاهای ایشان متمرکز شد.
مجموعه‌ای از دعاها از سوی ایشان در پایان مراسم عزاداری روز اربعین (۱۳۹۷/۸/۸) مطرح شد که از جهاتی مختلف، جالب توجّه است.
فیلم | دعای رهبر انقلاب در پایان مراسم اربعین سیدالشهدا (ع)۱. مخاطبان
دعاها در جمع مخاطبان خاصّی بیان می‌شد. بیشتر حاضران در جلسه از چهار ویژگی برخوردار بودند: جوان بودن، مؤمن بودن، انقلابی بودن، دانشجو بودن. نگاه رهبر انقلاب، همیشه به سوی افرادی با این ویژگی‌ها بوده است. ایشان جوان را پیش‌ران حرکت نظام و انقلاب اسلامی می‌دانند و مؤمن بودن و انقلابی بودن را مزیتی بسیار والا ارزیابی می‌کنند. دانشجو در آینده، یا پژوهشگری برای کشور است و یا اینکه مدیری از مدیران دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی است و یا نماینده‌ی مجلس و ... خواهد شد.
۲. شرایط زمانی و تاریخی
جلسه در زمانی خاص برگزار گردیده است. از سویی پیروزی‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی در زمینه‌ی مبارزه با تروریسم تکفیری و همچنین محدود کردن فعالیت رژیم صهیونیستی و همچنین کاستن از حجم حضور آمریکا در منطقه‌ی غرب آسیا و از سویی دیگر فشارهای اقتصادی به‌واسطه‌ی جنگ اقتصادی آمریکا و دنباله‌روان آن، شرایط کشور را در وضعیتی خاص قرار داده است.
با ضرب کردن عنصر مخاطب در عنصر شرایط تاریخی جمهوری اسلامی، حاصل همان است که رهبر انقلاب بارها فرموده‌اند که امید تغییر اوضاع به نسل جوان است.
به ذهن می‌رسد که در دعاهایی که در پایان جلسه‌ی اربعین بیان شده، وظایف نسل تغییردهنده به‌گونه‌ای هنرمندانه به‌صورت تیتروار ذکر گردیده است. از این جهت است که معظم‌له می‌فرمایند: «چند جمله دعا می‌کنم. توجه کنید و ان‌شاءالله آمین بگویید.»
سرفصل‌های دعاهادر این جلسه ۳۱ دعا مطرح شده است که این دعاها در سرفصل‌های زیر قابل دسته‌بندی است:
حاجات مربوط به امام زمان (علیه‌السلام)۱- نزدیک شدن فرج ولی خدا و حجت الهی (عجل‌الله‌فرجه)
۲- روشن شدن چشم‌ها به رؤیت امام زمان (علیه‌السلام)
۳- راضی شدن قلب مقدس ولی‌عصر از ما
حاجات معنوی و اخلاقی۱- قبولی عزاداری جوانان عزیز با دل‌های پاک و احساسات پرشور
۲- بهره‌مند شدن از تفضلات داده‌شده به جوانان (اشاره به ویژه بودن تفضل الهی به جوان‌ها به‌خاطر دل پاک و احساسات صادقانه و ایمان زلالشان)
۳- پُر شدن دل از شوق و خشیت و ایمان به خدا
۴- ملحق شدن به صالحان و یکی از صالحان شدن
۵- ملحق شدن به شهدا
۶- نورانی شدن چهره [در قیامت]
۷- رغبت یافتن به آنچه پیش خدا است
۸- یافتن مرگ در راه خدا و آیین رسول او
۹- رحم کردن به‌خاطر ضعف ما و درخواست اعطا به‌خاطر فقر ما
۱۰- درخواست استجابت الهی برای دعاها به‌خاطر رحمت و تفضل الهی نه قابل بودن ما
۱۱- متمسک بودن به قرآن و اهل‌بیت (علیهم‌السلام)
۱۲- یافتن توفیق مجاهدت در راه خدا
۱۳- صادق شدن در گفتار و رفتار
۱۴- قبول شدن برای سربازی اسلام و انقلاب و شهادت در این راه
۱۵- آمرزش خود و گذشتگان و بخشش گناهان
۱۶- راضی شدن پدر و مادر از ما
۱۷- نصرت دین و قوّت در عبادت و فهم نسبت به بندگان و گرفتن دو بهره از رحمت خدا
حاجات انقلابی۱- محقق شدن آرمان‌های انقلاب اسلامی برای نسل جوان
۲- مستدام شدن تفضلات و نگاه رحیمانه و متفضلانه‌ی الهی بر ملت به‌خصوص بر جوان‌ها
۳- افزایش روزبه‌روز نصرت اسلام و مسلمین و جمهوری اسلامی
۴- خاموش نشدن نور امید در دل‌های پُر از امید به خدا
۵- محشور شدنِ شهدای عزیز ما با پیغمبر و اولادش و شهدای کربلا
۶- دعا برای شمول لطف و رحمت الهی بر مجاهدین راه خدا در هر نقطه‌ی از دنیا
۷- دور شدن کید و مکر دشمن از ملت ایران و پیروز شدن بر دشمنان سوگندخورده و خبیث
۸- استوارتر و مستحکم‌تر شدن قدم‌های ملت ایران همچون چهل سال گذشته بر راه انقلاب
۹- برای محشور شدن حضرت امام (قدّس‌سرّه) -گشاینده‌ی این راه نورانی و پُربرکت- با اولیای الهی و انبیا (علیهم‌السلام)
۱۰- افزایش روزافزون بر عزت شهدای عزیز ما در کشورمان، در میان ملتمان، در دل‌های ما و در زندگی ما
۱۱- افزایش روزبه‌روز عزت و سربلندی خانواده‌ی شهدا
نکات۱- دعا برای امام زمان (علیه‌السلام) به نحوه‌ی اتصال جمهوری اسلامی و تک‌تک ملت ایران اسلامی با قطب عالم امکان مرتبط است. مشروعیت نظام اسلامی به‌خاطر ارتباطی است که با حضرت دارد و افق پیش‌روی آن با نگاه به آینده‌ی حتمی ظهور حکومت حضرت تعریف می‌گردد.
۲- معنویت، پشتوانه‌ی حرکت انقلابی است و بدون آن، تفاوتی بین حکومت اسلامی و دیگر حکومت‌ها نمی‌ماند. در طول تاریخ مبارزات جبهه‌ی حق با دنیای باطل و طواغیت، عنصر معنویت نیروهای انقلابی و دینی بوده است که کفه‌ی ترازوی این نبرد را به نفع جبهه‌ی حق، سنگین کرده است. اصرار حضرت امام خمینی (قدّس‌سرّه) و رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدّظلّه‌العالی) بر خودسازی و تقویت معنوی، بر این اساس تعریف می‌گردد.
۳- حاجات انقلابی یک مؤمن انقلابی، هم از آن جهت که بر اساس نگرش توحیدی تعریف می‌گردد -که خداوند را علت اصلی وقایع عالم می‌داند و با اراده‌ی او هر امر مشکلی، آسان می‌گردد- و هم از این جهت که اهداف را برای او مشخص می‌کند و سمت‌وسوی حرکت را نشان می‌دهد، باید در نظر گرفته شود.
البته در معارف اسلامی آمده است که باید در کنار دعا، تلاش لازم نیز انجام گیرد. امید است که با برآورده شدن این حاجات و همچنین انجام مجاهدت متناسب با این دعاها، شاهد بالندگی بیش از پیش نظام اسلامی و کشور انقلابی‌مان باشیم.
پی‌نوشت‌ها:
۱) بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم در سالروز میلاد حضرت علی (علیه‌السلام) ۱۳۸۷/۴/۲۶
۲) مصاحبه با مجله‌‌ى پاسدار اسلام درباره‌‌ى زندگى امام سجاد (علیه‌السلام)، قسمت سوم ۱۳۶۱/۵/۲۶