1397/03/12
بررسی چندتجربه تاریخی؛
گامهای «نا استوار» اروپا در توافق هستهای
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان نظام با اشاره به خروج آمریکا از برجام، ضمن تأکید بر لزوم درس گرفتن از تجریبات جمهوری اسلامی از رفتار آمریکا و اروپا، مقدّمهی لازمِ هر تصمیمی را مراجعه به تجربههای گذشته دانستند و فرمودند: اگر از تجربهها درس نگرفتیم، قطعاً ضرر خواهیم کرد. باید تجربهها را در مقابل چشم خودمان بگذاریم، ملاحظه کنیم و از این تجربهها درس بگیریم. ایشان همچنین به ذکر مصادیقی از تجربههای جمهوری اسلامی از بدرفتاری و بدعهدی سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در جریان توافقها و مذاکرههای دو دههی اخیر با این کشورها پرداختند. از این رو، پایگاه اطلاعرسانی KHAMENEI.IR در گزارش زیر به تشریح برخی سوابق رفتار کشورهای اروپایی میپردازد.
دونالد ترامپ رئیسجمهوری ایالات متحدهی آمریکا پس از یک سال جنگ تبلیغاتی علیه برجام، سرانجام ۱۸ اردیبهشتماه ۱۳۹۷ (۸ ماه مه ۲۰۱۸ میلادی) با نقض آشکار قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل از این پیمان خارج شد و به این ترتیب مسوولیت حفظ توافق هستهای با ایران به گونهای بر عهده اتحادیه اروپا قرار گرفت؛ اینک سؤال مهم این است که اتحادیه اروپا به چه میزان ظرفیت، توان و تمایل برای حفظ این پیمان را دارد؟
اتحادیه اروپا و بویژه سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان پس از خروج آمریکا از برجام، در نشستها و موضعگیریهای متعدد بر حفظ و حمایت از برجام تاکید کردند؛ با این وجود تا کنون هیچ راهکار مشخص، متقن و عملی برای نیل به این هدف از سوی این کشورها اعلام نشده است.
اتحادیهی اروپا از زمان تاسیس همواره تلاش کرده است که خود را یک تشکل واحد و یک کانون سیاسی و اقتصادی متمرکز به جهان معرفی میکند، ولی حضور کشورهای مختلف با گرایشها و ظرفیتهای متفاوت و نیز ویژگیها و پیچیدگیهای موجود در آن موجب شده است که هیچگاه نتوان به درستی این اتحادیه را یک کانون واحد و مستقل در نظر گرفت؛ که البته این پیچیدگیها از قدرت و توان بالای اتحادیه ناشی نمیشود بلکه به علت ضعفها ، وابستگیها و کاستیهای آن است.
بنابراین برای پیشبینی نقش آتی اتحادیهی اروپا در برابر برجام لازم است ساختار سیاسی، اقتصادی و امنیتی–نظامی این اتحادیه از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گیرد.
۱. اتحادیه اروپا چقدر قابل اطمینان است؟
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/breadcrump.gif)
اتحادیه اروپا و بویژه سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان پس از خروج آمریکا از برجام، در نشستها و موضعگیریهای متعدد بر حفظ و حمایت از برجام تاکید کردند؛ با این وجود تا کنون هیچ راهکار مشخص، متقن و عملی برای نیل به این هدف از سوی این کشورها اعلام نشده است.
اتحادیهی اروپا از زمان تاسیس همواره تلاش کرده است که خود را یک تشکل واحد و یک کانون سیاسی و اقتصادی متمرکز به جهان معرفی میکند، ولی حضور کشورهای مختلف با گرایشها و ظرفیتهای متفاوت و نیز ویژگیها و پیچیدگیهای موجود در آن موجب شده است که هیچگاه نتوان به درستی این اتحادیه را یک کانون واحد و مستقل در نظر گرفت؛ که البته این پیچیدگیها از قدرت و توان بالای اتحادیه ناشی نمیشود بلکه به علت ضعفها ، وابستگیها و کاستیهای آن است.
بنابراین برای پیشبینی نقش آتی اتحادیهی اروپا در برابر برجام لازم است ساختار سیاسی، اقتصادی و امنیتی–نظامی این اتحادیه از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گیرد.
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_2.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_2.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_2.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_2.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_2.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_2.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
بر این اساس اتحادیهی اروپا با هدف ایجاد یک کانون قدرتمند اقتصادی و سیاسی مستقل شکل گرفت ولی اینکه در شش دههی گذشته به چه میزان در حفظ استقلال سیاسی، اقتصادی و امنیتی خود موفق بوده، مسالهای است که با ابهام و تردیدهای جدی همراه بوده و هست.
در دهه های ۵۰ و ۶۰ میلادی که جامعه اقتصادی اروپا شکل گرفت، انگلستان به سرعت با دانمارک و برخی از کشورهای اسکاندیناوی به گفتگو نشست و جامعه «افتا» (۴) را در برابر آن تاسیس کرد. با این وجود، انگلستان در اواخر دهه ۶۰ با مشاهده موفقیت های اقتصادی اروپا متوجه گردید که «افتا» نمیتواند موفق باشد و تا سال ۱۹۶۵ میلادی زمزمهی ملحقشدن به جامعهی اقتصادی را داشت. در مقابل ژنرال دوگل(۵) رئیسجمهوری وقت فرانسه که چهرهای کاریزماتیک در کشورش و اروپا محسوب میشد همواره و با صراحت تاکید داشت تا زمانی که زنده است، اجازه نخواهد داد انگلستان به جامعه اقتصادی اروپا بپیوندد. دوگل معتقد بود نزدیکی دیدگاههای لندن به واشنگتن، استقلال اتحادیهی اروپا را مخدوش میکند. به این ترتیب، انگلستان تا سال ۱۹۶۸ میلادی مجال پیوستن به جامعهی اقتصادی را نیافت و پشت درهای اتحادیه اروپا ماند.
انگلستان در واقع همواره نقش هماهنگکنندهی مخالفین جامعهی اقتصادی اروپا و اتحادیه اروپا را بازی کرده و در سیاستگذاریهای کلان مانند تشکیل پول واحد، ایجاد پیمان شنگن و دیگر معاهدات اروپا مخالفتهای علنی و رسمی داشته است.
یک دهه پیش که سران اتحادیه اروپا به پیشنهاد فرانسه و آلمان برای انجام اصلاحاتی در پیمان عضویت اتحادیه اروپا در بروکسل گردهم آمدند، انگلستان با مصوبات این نشست مخالفت کرد.
براساس اصلاحاتی که قرار بود در پیمان عضویت اتحادیه اروپا بعمل آید، نهادهای اتحادیه اروپا میتوانستند کنترل و نظارت دقیقتری بر سیاستهای مالی تمامی کشورهای عضو به مورد اجرا گذارند. هدف از این گونه نظارتها، ایجاد نوعی انصباط مالی مشترک در زمینه بودجه دولتهای عضو اتحادیه بود. جمهوری چک، سوئیس، مجارستان به رهبری انگلستان با این طرح مخالفت کردند و عملا ورود اتحادیهی اروپا به حاکمیت اقتصادی خود را نپذیرفتند. این اقدام آشکارا بیانگر آن بود که اتحادیه اروپا هیچگاه به یک حاکمیت اقتصادی واحد نرسیده است.
نیکلا سارکوزی(۶) رئیسجمهوری وقت فرانسه با اشاره به وتوی تغییرات در معاهدهی اتحادیهی اروپا از سوی دیوید کامرون (۷) نخست وزیر وقت انگلیس گفت: موضع لندن موجب شکاف در اروپا شده است. و سرانجام انگلستان سال گذشته با برگزاری همه پرسی خروج از اتحادیه اروپا، ضربه بزرگ دیگری بر پیکر این اتحادیه وارد کرد.
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_2.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_2.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
روشن است که موقعیت استراتژیک، ژئوپلیتیک، عمق راهبردی، ضریب نفوذ ایران در منطقه و منابع و ذخایر ایران بیش از فعالیتهای هستهای صلح آمیز موجب نگرانی کانونهای قدرت در منطقه و فرامنطقه میشود.
به عبارت دیگر:
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/home/rect-1-n.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/home/rect-1-n.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/home/rect-1-n.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/home/rect-1-n.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/home/rect-1-n.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/home/rect-1-n.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/home/rect-1-n.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/home/rect-1-n.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/home/rect-1-n.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/home/rect-1-n.gif)
![https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif](https://farsi.khamenei.ir/themes/fa_def/images/ver2/li_star_1.gif)
به عبارت دیگر جدای از پرونده صلح آمیز هستهای ایران، طرف غربی (شامل محور بروکسل و واشنگتن) و حتی دیگر کانونهای قدرت نمیخواهند بپذیرند که ایران همانند یک «متغیر مستقل» در معادلات سیاسی منطقه و جهان ظاهر شود. این کانونها مایلند ایران را در معادلات خود به شکل «تابع» فرض کنند.
ازاین زاویهی دید و نیز براساس مصادیق مورد اشاره، ایستادگی اتحادیهی اروپا بر پای برجام مورد تردید جدی قرار میگیرد.
۱) Laurent Fabius
۲) Konrad Adenauer
۳) Ronald Reagan
۴) EFTA
۵) Charles de Gaulle
۶) Nicolas Sarkozy
۷) David Cameron