1395/04/24
بیانات در دیدار جمعى از شاعران آئینى و مداحان خراسان
در حرم مطهر رضوی
بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم (۱)
خیلی مایل بودم که از یکایک شعرائی که در اینجا تشریف دارند شعر بشنوم و از یکایک نغمه‌سرایان مذهبی و مدّاحان، نغمه‌هایشان را گوش کنم. متأسّفانه مثل همیشه آنچه میل دل ما است، در عمل اتّفاق نمی‌‌افتد ولی همان مقداری که شنفتیم، هم حقیقتاً بهره بردیم و استفاده کردیم، و هم بنده خوشحال شدم. واقعاً من خوشحال شدم از اینکه مشاهده کردم در مشهد همچنان -بلکه بهتر از گذشته- هم ذوقهای فراوان و لطافتهای شعری و ریزه‌کاری‌‌های زیبای ادبی در شعرها وجود دارد، و هم حنجره‌های مخملین و مطلوب و شیرین الحمدلله در مشهد زیاد است؛ من خیلی خوشحال شدم از این واقعیّتی که انسان در مشهد ملاحظه میکند. خب، در گذشته هم کم‌وبیش همین‌جور بود. البتّه از لحاظ شعری، مشهد همیشه جلو بود از جاهای دیگری که ما می‌‌شناختیم -تا آن حدّی که ما میدیدیم؛ در آن سالهای دوران جوانی‌ِ ما، مشهد به‌طور مجموعی و جمعی جلوتر از خیلی جاهای دیگر بود- لکن از لحاظ مدّاحی و خوش‌خوانی و نغمه‌سرایی دینی، نه؛ مشهد در این حدّی که امروز انسان مشاهده میکند و میبیند، در زمان ما نبود. یک تعداد محدودی بودند، شاید بشود گفت تعداد انگشت‌شماری بودند که میتوانستند شعر خوب را با آهنگ خوب و صدای خوش بخوانند. خب، بنابراین جای شکر دارد و خدای متعال را شاکریم بر این نعمت.
آنچه من تأکید میکنم، همان‌طور که در شعرهای شعرای عزیزمان مشاهده کردیم و همچنین در برخی از اشعار مدّاحان عزیز شنیدیم، [این است:] امروز دنیای اسلام نیازمندی‌‌هایی دارد. دنیای اسلام امروز در یک مرحله‌ی حسّاس تاریخی دارد به سَر میبرد. اینهایی که شما ملاحظه میکنید -آل‌سعود آن‌جوری، یمن آن‌جوری، عراق این‌جوری، سوریه آن‌جوری، مسائل مربوط به آمریکا، مسائل مربوط به رژیم صهیونیستی، کارهایی که در منطقه میکنند، تصمیم‌هایی که میگیرند، فشاری که روی جمهوری اسلامی می‌‌آورند- یک مجموعه‌ی کار است، یک هدفی دارد دنبال میشود. در یک‌چنین شرایطی که دنیای اسلام درواقع از یک پیچ تاریخی دارد عبور میکند، ما وظایفی داریم، ما تکالیفی داریم؛ هرکداممان به یک نحوی، نمیتوانیم غفلت کنیم از نیازهای امروزِ دنیای اسلام؛ در رأس این نیازها هم، نیازهای جمهوری اسلامی است؛ چون جمهوری اسلامی میان‌دار این حادثه‌ی عظیم است. بله، بازیگران بسیارند؛ کنندگان و کنشگران و فعّالان در دنیای اسلام زیادند، از همه نوعش؛ امّا میان‌دار، جمهوری اسلامی است. مطمئنّاً اگر جمهوری اسلامی نبود، اگر امام بزرگوار نبود، اگر آن فریاد ملکوتی متّکی به سنّت‌های الهی در این کشور نبود، این حوادث در دنیای اسلام نبود و استکبار بدون هیچ‌گونه مانعی کار خودش را دنبال میکرد و هیچ احتیاجی به این‌همه چالش هم نداشت، این همه مشکل هم برای استکبار وجود نداشت. بنابراین جمهوری اسلامی امروز نیازمندی‌‌هایی دارد که این نیازمندی‌‌ها را ماها باید تأمین کنیم.
به اعتقاد بنده برترینِ این نیازمندی‌‌ها، نیازهای تبیینی و بصیرت‌افزایی و تحکیم معارف انقلاب و اسلام [است]؛ اینها در رأس همه‌ی این نیازها است. ما ابزارش را هم بحمدالله داریم. یکی از ابزارهایی که ما داریم و دیگران در دنیا معمولاً ندارند، همین مدّاحی است، همین روضه‌خوانی است، همین منبر است، همین مجالس مردمی است؛ این در دنیا معمول نیست. در دنیا اینکه حالا یک نفر را یک جایی دعوت کنند برود منبر، هزار نفر، دو هزار نفر، پنج هزار نفر، بدون دعوت، با شوق دل خودشان آنجا حاضر بشوند، بنشینند یک ساعت به حرف او گوش بدهند، چنین چیزی در دنیا نیست؛ معمولاً با زحمت، با پروپاگاند،(۲) با جاذبه‌های جنسی، با انواع‌واقسام جاذبه‌ها افراد را میکشانند به مجالس. اینکه حالا در اعلامیّه مینویسند که یک مدّاحی -آقای فلان‌کس- فلان‌جا میرود و مردم هجوم می‌‌آورند میروند می‌‌نشینند گوش میکنند، این را ما داریم، دیگران ندارند؛ این نعمت است، این را قدر بدانیم، از این فرصت استفاده کنیم. شعر هم همین‌جور است. بنابراین امروز، هم [در شعر] شعرای عزیز ما -که خب امروز الحمدلله خیلی خوب بود؛ شعرهایی که دوستان گفته بودند، بخصوص بعضی خیلی خوب بود؛ درست منطبق با نیازها بود، منطبق با همان چیزی بود که امروز جامعه‌ی ما نیاز دارد که بداند، بفهمد؛ در جهت بصیرت‌افزایی بود- هم در خواندن نغمه‌سرایان و مدّاحان عزیزی که خواندند با صداهای خوش، الحمدلله اینها تا حدود زیادی تأمین میشود.
لکن من میخواهم برای همیشه توصیه کنم، یعنی واقعاً به فکر باشید، وقتی‌‌که شما شعر میخوانید یا دم میدهید تا مثلاً در نوحه‌خوانی سینه بزنند، چیزی بگویید که آن‌کس که سینه میزند، بر معرفتش بیفزاید، یک چیز جدیدی بفهمد. بله، میشود گریه گرفت و مثلاً فرض کنید که مصیبت‌خوانی کرد بدون بصیرت، آن هم یک مرحله‌ای است، بلاشک یک مرحله‌ای از فضیلت است، امّا آن فضیلت برتر، آن هدف اعلی، آن غایت‌القُصوی(۳) از همه‌ی این مقدّمات، این است که ما بصیرتهایمان افزایش پیدا کند؛ نسبت به ائمّه، نسبت به قرآن، نسبت به اسلام، نسبت به آینده‌ی جامعه‌ی جهانی؛ اینها هدفهای اصلی است، اینها باید ان‌شاءالله در شعرهای ما هم بیاید، در خواندن‌ها و مدّاحی‌‌های ما هم بیاید.
به‌هرحال خیلی متشکّریم از اینکه امروز اینجا تشریف آوردید. از برادرانی که این جلسه را تدارک دیدند تشکّر میکنیم. حاج‌آقای اکبرزاده(۴) چند سال است که -دو سه مرتبه- به من گفتند که این جلسه را بگذاریم، من هم نیّتش را داشتم منتها نشده و در سفرهای مشهد نتوانستیم؛ یعنی غالباً گرفتاریم؛ سفرهای مشهد هم برای ما سفر فراغت نیست به آن معنا، نشده بود، الحمدلله امسال و امروز اتّفاق افتاد و شد. از اینکه نتوانستیم شعر شعرای عزیز دیگر را بشنویم و استفاده کنیم، از آنها عذرخواهی میکنم؛ [البتّه] اگر من باید عذرخواهی کنم، اگر آقای واعظی(۵) باید عذرخواهی کند، ایشان عذرخواهی کند!(۶)
به‌هرحال امیدواریم ان‌شاءالله که همه‌تان موفّق باشید، مؤیّد باشید، خدای متعال هم فرصتی به ما بدهد و عمری بدهد که بتوانیم باز هم از شماها بشنویم.
والسّلام علیکم و رحمةالله و برکاته
۱) در ابتدای این دیدار شماری از مدّاحان و شعرا به مدیحه‌سرایی و قرائت اشعار پرداختند.
۲) تبلیغات
۳) حدّنهایی، کمال مطلوب
۴) آقای محمود اکبرزاده
۵) آقای احمد واعظی (مجری برنامه)
۶) خنده‌ی معظّمٌ‌له و حضّار
خیلی مایل بودم که از یکایک شعرائی که در اینجا تشریف دارند شعر بشنوم و از یکایک نغمه‌سرایان مذهبی و مدّاحان، نغمه‌هایشان را گوش کنم. متأسّفانه مثل همیشه آنچه میل دل ما است، در عمل اتّفاق نمی‌‌افتد ولی همان مقداری که شنفتیم، هم حقیقتاً بهره بردیم و استفاده کردیم، و هم بنده خوشحال شدم. واقعاً من خوشحال شدم از اینکه مشاهده کردم در مشهد همچنان -بلکه بهتر از گذشته- هم ذوقهای فراوان و لطافتهای شعری و ریزه‌کاری‌‌های زیبای ادبی در شعرها وجود دارد، و هم حنجره‌های مخملین و مطلوب و شیرین الحمدلله در مشهد زیاد است؛ من خیلی خوشحال شدم از این واقعیّتی که انسان در مشهد ملاحظه میکند. خب، در گذشته هم کم‌وبیش همین‌جور بود. البتّه از لحاظ شعری، مشهد همیشه جلو بود از جاهای دیگری که ما می‌‌شناختیم -تا آن حدّی که ما میدیدیم؛ در آن سالهای دوران جوانی‌ِ ما، مشهد به‌طور مجموعی و جمعی جلوتر از خیلی جاهای دیگر بود- لکن از لحاظ مدّاحی و خوش‌خوانی و نغمه‌سرایی دینی، نه؛ مشهد در این حدّی که امروز انسان مشاهده میکند و میبیند، در زمان ما نبود. یک تعداد محدودی بودند، شاید بشود گفت تعداد انگشت‌شماری بودند که میتوانستند شعر خوب را با آهنگ خوب و صدای خوش بخوانند. خب، بنابراین جای شکر دارد و خدای متعال را شاکریم بر این نعمت.
آنچه من تأکید میکنم، همان‌طور که در شعرهای شعرای عزیزمان مشاهده کردیم و همچنین در برخی از اشعار مدّاحان عزیز شنیدیم، [این است:] امروز دنیای اسلام نیازمندی‌‌هایی دارد. دنیای اسلام امروز در یک مرحله‌ی حسّاس تاریخی دارد به سَر میبرد. اینهایی که شما ملاحظه میکنید -آل‌سعود آن‌جوری، یمن آن‌جوری، عراق این‌جوری، سوریه آن‌جوری، مسائل مربوط به آمریکا، مسائل مربوط به رژیم صهیونیستی، کارهایی که در منطقه میکنند، تصمیم‌هایی که میگیرند، فشاری که روی جمهوری اسلامی می‌‌آورند- یک مجموعه‌ی کار است، یک هدفی دارد دنبال میشود. در یک‌چنین شرایطی که دنیای اسلام درواقع از یک پیچ تاریخی دارد عبور میکند، ما وظایفی داریم، ما تکالیفی داریم؛ هرکداممان به یک نحوی، نمیتوانیم غفلت کنیم از نیازهای امروزِ دنیای اسلام؛ در رأس این نیازها هم، نیازهای جمهوری اسلامی است؛ چون جمهوری اسلامی میان‌دار این حادثه‌ی عظیم است. بله، بازیگران بسیارند؛ کنندگان و کنشگران و فعّالان در دنیای اسلام زیادند، از همه نوعش؛ امّا میان‌دار، جمهوری اسلامی است. مطمئنّاً اگر جمهوری اسلامی نبود، اگر امام بزرگوار نبود، اگر آن فریاد ملکوتی متّکی به سنّت‌های الهی در این کشور نبود، این حوادث در دنیای اسلام نبود و استکبار بدون هیچ‌گونه مانعی کار خودش را دنبال میکرد و هیچ احتیاجی به این‌همه چالش هم نداشت، این همه مشکل هم برای استکبار وجود نداشت. بنابراین جمهوری اسلامی امروز نیازمندی‌‌هایی دارد که این نیازمندی‌‌ها را ماها باید تأمین کنیم.
به اعتقاد بنده برترینِ این نیازمندی‌‌ها، نیازهای تبیینی و بصیرت‌افزایی و تحکیم معارف انقلاب و اسلام [است]؛ اینها در رأس همه‌ی این نیازها است. ما ابزارش را هم بحمدالله داریم. یکی از ابزارهایی که ما داریم و دیگران در دنیا معمولاً ندارند، همین مدّاحی است، همین روضه‌خوانی است، همین منبر است، همین مجالس مردمی است؛ این در دنیا معمول نیست. در دنیا اینکه حالا یک نفر را یک جایی دعوت کنند برود منبر، هزار نفر، دو هزار نفر، پنج هزار نفر، بدون دعوت، با شوق دل خودشان آنجا حاضر بشوند، بنشینند یک ساعت به حرف او گوش بدهند، چنین چیزی در دنیا نیست؛ معمولاً با زحمت، با پروپاگاند،(۲) با جاذبه‌های جنسی، با انواع‌واقسام جاذبه‌ها افراد را میکشانند به مجالس. اینکه حالا در اعلامیّه مینویسند که یک مدّاحی -آقای فلان‌کس- فلان‌جا میرود و مردم هجوم می‌‌آورند میروند می‌‌نشینند گوش میکنند، این را ما داریم، دیگران ندارند؛ این نعمت است، این را قدر بدانیم، از این فرصت استفاده کنیم. شعر هم همین‌جور است. بنابراین امروز، هم [در شعر] شعرای عزیز ما -که خب امروز الحمدلله خیلی خوب بود؛ شعرهایی که دوستان گفته بودند، بخصوص بعضی خیلی خوب بود؛ درست منطبق با نیازها بود، منطبق با همان چیزی بود که امروز جامعه‌ی ما نیاز دارد که بداند، بفهمد؛ در جهت بصیرت‌افزایی بود- هم در خواندن نغمه‌سرایان و مدّاحان عزیزی که خواندند با صداهای خوش، الحمدلله اینها تا حدود زیادی تأمین میشود.
لکن من میخواهم برای همیشه توصیه کنم، یعنی واقعاً به فکر باشید، وقتی‌‌که شما شعر میخوانید یا دم میدهید تا مثلاً در نوحه‌خوانی سینه بزنند، چیزی بگویید که آن‌کس که سینه میزند، بر معرفتش بیفزاید، یک چیز جدیدی بفهمد. بله، میشود گریه گرفت و مثلاً فرض کنید که مصیبت‌خوانی کرد بدون بصیرت، آن هم یک مرحله‌ای است، بلاشک یک مرحله‌ای از فضیلت است، امّا آن فضیلت برتر، آن هدف اعلی، آن غایت‌القُصوی(۳) از همه‌ی این مقدّمات، این است که ما بصیرتهایمان افزایش پیدا کند؛ نسبت به ائمّه، نسبت به قرآن، نسبت به اسلام، نسبت به آینده‌ی جامعه‌ی جهانی؛ اینها هدفهای اصلی است، اینها باید ان‌شاءالله در شعرهای ما هم بیاید، در خواندن‌ها و مدّاحی‌‌های ما هم بیاید.
به‌هرحال خیلی متشکّریم از اینکه امروز اینجا تشریف آوردید. از برادرانی که این جلسه را تدارک دیدند تشکّر میکنیم. حاج‌آقای اکبرزاده(۴) چند سال است که -دو سه مرتبه- به من گفتند که این جلسه را بگذاریم، من هم نیّتش را داشتم منتها نشده و در سفرهای مشهد نتوانستیم؛ یعنی غالباً گرفتاریم؛ سفرهای مشهد هم برای ما سفر فراغت نیست به آن معنا، نشده بود، الحمدلله امسال و امروز اتّفاق افتاد و شد. از اینکه نتوانستیم شعر شعرای عزیز دیگر را بشنویم و استفاده کنیم، از آنها عذرخواهی میکنم؛ [البتّه] اگر من باید عذرخواهی کنم، اگر آقای واعظی(۵) باید عذرخواهی کند، ایشان عذرخواهی کند!(۶)
به‌هرحال امیدواریم ان‌شاءالله که همه‌تان موفّق باشید، مؤیّد باشید، خدای متعال هم فرصتی به ما بدهد و عمری بدهد که بتوانیم باز هم از شماها بشنویم.
والسّلام علیکم و رحمةالله و برکاته
۱) در ابتدای این دیدار شماری از مدّاحان و شعرا به مدیحه‌سرایی و قرائت اشعار پرداختند.
۲) تبلیغات
۳) حدّنهایی، کمال مطلوب
۴) آقای محمود اکبرزاده
۵) آقای احمد واعظی (مجری برنامه)
۶) خنده‌ی معظّمٌ‌له و حضّار