احکام حرام مساجد
۱. نجس کردن مسجد.
۲. زینت کردن مسجد به طلا در صورتی که اسراف محسوب شود.
۳. انجام کارهایی که خلاف شأن و حرمت مسجد است.      
۴. داخل شدن کفار به مسجد.
۵. خراب کردن مسجد.
۶. بر خلاف کیفیت وقف مسجد عمل کردن.

۱. نجس کردن مسجد
نجس کردن زمین و سقف و دیوار و بام مسجد حرام است، و اگر نجس شد واجب است فوراً آن را تطهیر کنند.
توجه:
مسجدی که غصب و خراب و متروک شده و به جای آن بنای دیگری ساخته شده یا به خاطر متروک ماندن، آثار مسجدی از آن محو شده و امیدی هم به دوباره‌سازی آن نیست، مثل این که آن آبادی تغییر جا یافته باشد، نجس کردن آن حرام نیست، گر چه احتیاط (مستحب) آن است که نجس نکنند.           
 
۲. زینت کردن مسجد به طلا در صورتی که اسراف محسوب شود
زینت کردن مسجد به طلا اگر اسراف محسوب شود حرام است، و در غیر آن صورت هم مکروه است.

 ۳. انجام کارهایی که خلاف شأن و حرمت مسجد است      
مراعات شأن و منزلت و جایگاه مسجد واجب است، و از کارهایی که با شان و منزلت مسجد منافات دارد باید پرهیز شود، بنابر این:
۱. مسجد جای ورزش و تمرین ورزشی نیست.
۲.اگر پخش موسیقی در مسجد منافی با حرمت آن باشد حرام است، حتی اگر موسیقی غیر مطرب باشد.

۴. داخل شدن کفار به مسجد
ورود کفار به مساجد مسلمانان جایز نیست، هر چند برای مشاهده‌ی آثار تاریخی باشد، خواه مسجدالحرام باشد یا سایر مساجد، و خواه ورود آنان هتک و بی حرمتی مسجد شمرده شود یا نه.

۵ .خراب کردن مسجد
خراب کردن تمام مسجد یا قسمتی از آن جایز نیست، مگر در صورت مصلحتی که اهمیت ندادن و بی توجهی به آن ممکن نباشد.
توجه:
خراب کردن مسجد، آن را از مسجد بودن خارج نمی‌کند، و از این رو آثار شرعی مسجد را خواهد داشت، مگر مسجدی که خراب و متروک شده و به جای آن بنای دیگر ساخته شده یا به خاطر متروک ماندن،آثار مسجدی از آن محو گردیده و امیدی هم به دوباره سازی آن نیست، بنابراین زمینی که جزء قسمت سرپوشیده‌ی مسجد بوده و بر اثر واقع شدن مسجد در مسیر طرح عمرانی شهرداری در خیابان افتاده و قسمتی از آن به علت اضطرار تخریب شده اگر احتمال برگشت آن به حالت اولیه ضعیف باشد آثار شرعی مسجد را ندارد.

۶. بر خلاف کیفیت وقف مسجد عمل کردن
مخالفت با کیفیت وقف مسجد یا تغییر و تبدیل آن جایز نیست، بنابراین:
۱. استفاده از صحن یا ایوان مسجد برای رشد فکری، فرهنگی، و نظامی (با آموزشهای نظامی) جوانان، تابع کیفیت وقف صحن مسجد و ایوان آن است، و باید از امام جماعت و هیأت امنای مسجد در این باره نظرخواهی شود. البته حضور جوانان در مساجد و برپایی درس‌های دینی زیر نظر امام جماعت و هیأت امنای آن کار خوب و مطلوبی است.
۲. تبدیل مسجد به مکانی برای نمایش فیلم‌های سینمایی جایز نیست، ولی نمایش فیلم‌های مذهبی و انقلابی دارای محتوای مفید و آموزنده به مناسبت خاصی و بر حسب نیاز و تحت نظارت امام جماعت مسجد اشکال ندارد.          
۳. جواز استفاده از امکانات مسجد، مثل برق و سیستم تهویه در اقامه‌ی مجلس فاتحه برای اموات و امثال آن، منوط به کیفیت وقف و نذر آن امکانات برای مسجد است.
۴. حفر زمین مسجد برای تأسیس کارگاه و مانند آن جایز نیست، هر چند برای اداره‌ی امور و تأمین مخارج خود مسجد باشد.
۵. ایجاد موزه یا کتابخانه در گوشه‌ی صحن مسجد، اگر مخالف کیفیت وقف تالار و شبستان و صحن مسجد باشد و یا موجب تغییر ساختمان مسجد گردد جایز نیست. بهتر این است که مکانی در کنار مسجد برای این منظور تهیه شود.
۶. استفاده‌ی شخصی از آب مساجد، مثل نوشیدن، درست کردن چای و مانند آن، در صورتی که ندانیم آب آن برای خصوص وضوگرفتن نمازگزاران وقف شده است و عرف رایج در محله‌ی مسجد، این باشد که همسایه‌ها و عبورکنندگان هم از آب آن استفاده می‌کنند اشکال ندارد، هر چند احتیاط در این مورد مطلوب است. همچنین اگر مسجد در مجاورت قبرستان باشد، استفاده از آب مسجد برای پاشیدن روی قبرهایی که خارج از آن قرار دارد، در صورتی که امر رایجی باشد و کسی به آن اعتراض نکند و دلیلی هم بر وقف آن آب برای خصوص وضو و تطهیر نباشد اشکال ندارد.
۷. هرگاه در قسمت سر پوشیده‌ی مسجد به خاطر عدم آگاهی از احکام شرعی مسجد، اتاقهایی ساخته شود، واجب است با خراب کردن اتاق‌ها، قسمت سرپوشیده را به حالت قبل برگردانند. همچنین اگر در محلی که قبلاً مسجد بوده بر اثر جهل به مسأله اتاقی برای تهیه‌ی چای و مانند آن ساخته شود، واجب است آن مکان به حالت مسجد بودن خود برگردد.
۸. کندن چند درخت از صحن مسجد، اگر تغییر و تبدیل وقف شمرده نشود اشکال ندارد.
۹. دفن میت در مسجد جایز نیست، و وصیت میت مبنی بر این که مرا در فلان مسجد دفن کنید اعتباری ندارد، مگر هنگام اجرای صیغه‌ی وقف، دفن میت استثنا شده باشد.
۱۰. ایجاد مزاحمت برای نمازگزاران در مسجد جایز نیست، بنابراین تعلیم قرآن و احکام و آموزش اخلاق اسلامی و تمرین سرود های انقلابی در مسجد در صورتی اشکال ندارد که مزاحمت برای نماز گزاران نداشته باشد.
۱۱. زیر زمین مسجد را با سه شرط می‌توان اجاره داد
الف) عنوان مسجد نداشته باشد.
ب) جزو تأسیساتی نباشد که مسجد به آن نیاز دارد.
ج) وقف آن وقف انتفاع نباشد (وقف منفعت باشد).

احکام مستحب مساجد
۱. تمیز و آباد کردن مسجد.
۲. خوشبو کردن و پوشیدن لباس پاکیزه و نیکو برای رفتن به مسجد.
۳. مراقبت کردن کفش یا پا برای این که به نجاست یا کثافتی آلوده نباشد.
۴. زودتر از همه به مسجد رفتن و پس از دیگران از مسجد خارج شدن.
۵. هنگام ورود به مسجد و خروج از آن، زبان ذاکر و قلب خاشع داشتن.
۶.چون وارد مسجد شد، دو رکعت نماز به قصد تحیت مسجد بگذارد.

چند نکته در ارتباط با احکام مسجد
خوابیدن در مسجد کراهت دارد.
فضیلت خواندن نماز در مسجد، مختص مردان نیست و شامل زنها نیز می‌شود.
ترک نماز در مسجد محله برای خواندن نماز جماعت در مسجد دیگر به خصوص اگر مسجد جامع شهر باشد، اشکال ندارد.
توجه:
مسجد جامع، مسجدی است که در شهر برای اجتماع همه‌ی اهل شهر بنا شده است بدون این که اختصاص به گروه و قشر خاصی داشته باشد.
شرکت‌های تعاونی مردمی که اقدام به ساختن مناطق مسکونی می‌کنند و در ابتدا، توافق می‌نمایند که برای آن محله‌ها، مکان‌های عمومی، مانند مسجد ساخته شود، ولی بعضی از سهامداران شرکت هنگام تحویل گرفتن واحد مسکونی از توافق خود عدول کرده و بگویند: ما راضی به ساختن مسجد نیستیم، در صورتی که عدول آنها بعد از ساخته شدن مسجد و وقف گردیدن آن باشد اثری ندارد، ولی اگر قبل از تحقق وقف شرعی مسجد باشد، ساخت مسجد با اموال آنها در زمین متعلق به همه‌ی اعضا بدون رضایت آنها جایز نیست، مگر این که در ضمن عقد لازم بر همه‌ی آنها شرط شده باشد که بخشی از زمین شرکت برای ساخت مسجد تخصیص یابد و اعضا، این شرط را پذیرفته باشند که در این صورت حق عدول ندارند، و عدول آنها هم تأثیری ندارد.
مسجدی که نیاز به تعمیر دارد اگر تعمیر، داوطلبانه و تبرعی (از مال شخصی افراد خیر) باشد نیازی به اجازه‌ی حاکم شرع ندارد.
نماز خواندن در مسجدی که توسط کفار ساخته شده و همچنین دریافت کمکهای مالی که کفار داوطلبانه برای مسجد می‌دهند اشکال ندارد.
اثاث و لوازم مسجد، اگر مورد استفاده در آن مسجد نباشد بردن آن به مساجد دیگر برای استفاده از آنها اشکال ندارد.
صرف تغییر اسم مسجد مثلاً از نام مبارک صاحب الزمان(عج) به مسجد جامع، در جایی که معلوم نیست اسم اول در صیغه‌ی وقف مسجد ذکر شده باشد، مانعی ندارد.
تکیه‌ها و حسینیه‌ها حکم مسجد را ندارند.
تبدیل حسینیه‌یی که به عنوان حسینیه، وقف صحیح شرعی شده و یا ضمیمه کردن آن به مسجد به عنوان مسجد جایز نیست.

توجه:
استفاده از فرشها و اجناس نذر شده برای مرقد یکی از امامزادگان(ع) در مسجد جامع محله، در صورتی که زائد بر نیاز مرقد امامزاده و زائران آن باشد اشکال ندارد.