|یادداشت آقای سعدالله زارعی، کارشناس مسائل بین‌المللی درباره بازتاب سخنان رهبر انقلاب در جمع اعضای مجلس خبرگان|

واکنش و اظهار نظر پیرامون بخشی از سخنان رهبر معظم انقلاب در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری که ناظر بر ارزیابی ایشان از مواضع اخیر رئیس‌جمهور آمریکا درباره‌ی دوری گزیدن از جنگ و تشدید فشارهای اقتصادی بود، نشان‌دهنده‌ی وضعیت ویژه‌ای است که آمریکایی‌ها در این شرایط خاص با آن مواجه‌اند. در واقع آمریکایی‌ها طی 30 سال گذشته و ‌خصوصاً پنج شش سال اخیر تلاش وسیعی کرده‌اند تا به گونه‌ای مسئله‌ی پیچیده‌ی ایران را در فضای سیاست خارجی خود حل کنند و خود را از این مخمصه‌ی طاقت‌فرسا برهانند.

آمریکایی‌ها که انواعی از برنامه‌های امنیتی، اقتصادی، فرهنگی، رسانه‌ای، حقوقی، دیپلماتیک و اجتماعی را علیه ایران تجربه کرده‌اند و در برخی مقاطع زمانی از مجموعه‌ی این‌ها به صورت یک بسته‌ برای مهار ایران به کار گرفته‌اند، اینک احساس می‌کنند که مسئله‌ی ایران نه‌تنها در سیستم سیاست خارجی آمریکا حل و فصل نشده، بلکه چهارچوب‌های سیاست خارجی آمریکا را به هم ریخته و به نقطه‌ی کانونی ناکامی در سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی آمریکا تبدیل شده است. از این رو آنان چندین ماه است که در انتظار یک علامت مثبت رهبری ایران هستند. آنها گمان می‌کنند یک علامت مثبت مبتنی بر کنار آمدن ایران با اهداف سیاست خارجی آمریکا می‌تواند گره مشکلات لاینحل سیاست خارجی آمریکا را باز کند.

از طرف دیگر آمریکایی‌ها در فضای کنونی بین‌المللی به‌شدت متهم به ناکارآمدی و ناکامی هستند و به همین جهت کشورهای دوست خودشان را یکی پس از دیگری از دست می‌دهند. لذا نیاز دارند که با یک برنامه‌ی تبلیغاتی مبتنی بر موفقیت در برابر ایران، روند انعزال از آمریکا را در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای مهار کنند. به همین جهت پس از سخنان اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی، بسیاری از رسانه‌های عمده‌ی غربی با طرح یک سناریوی تبلیغاتی مدعی شدند که نشانه‌هایی مبتنی بر تفاهم ایران با آمریکا در پی سخنان رهبر انقلاب بروز کرده است. مثلاً سی‌ان‌ان با ادبیاتی محتاط و از قول مقامات آمریکایی گفت که سخنان رهبر انقلاب جذاب بوده، اما از این سخنان پیام دیپلماتیکی دریافت نشده است، یونایتدپرس نوشت که این مسئله می‌تواند فتح بابی در روابط ایران و آمریکا باشد، اما کریستین‌ساینس‌مانیتور هم در این میان سخنان آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای را تجلیل ایران از شیطان بزرگ خواند.

آمریکا از توهم اقتصادی هم خارج خواهد شد
این در حالی است که سخنان رهبر انقلاب هیچ اشاره و نشانه‌ای به علاقه‌ی ایران به مذاکره یا تجلیل از سیاست آمریکا نداشت. البته این نکته قابل توجه است که سیاست ایران همیشه استقبال از اظهار نظرها و مواضع مثبت بوده و این یک اصل بنیادین اسلامی است ‌که از نشانه‌های مثبت استقبال شود. در گذشته هم ما شاهد این مسئله بوده‌ایم؛ زمانی که آقای اوباما طی پیامی شفاهی بر عدم علاقه‌ی آمریکا بر ایجاد تنش امنیتی بین نیروهای آمریکایی مستقر در منطقه با ایران خبر داد و بر این مسئله تأکید کرد، به طور طبیعی واکنش ایران هم واکنشی توأم با مسئولیت‌پذیری در بهبود فضای امنیتی منطقه بود. پیش از این هم در برابر اقدامات یا اظهارات مثبت آمریکایی‌ها، دستگاه جمهوری اسلامی صریحاً یا به طور تلویحی از این اقدامات استقبال کرد؛ البته بدون آن که هیجان‌زده باشد و یک نشانه‌ی مثبت را به مثابه حل و فصل جامع و حتی حل و فصل مهم‌ترین مسائل فی‌مابین ایران و آمریکا ارزیابی کند.

رهبر معظم انقلاب در سخنانشان از خروج آمریکایی‌ها از توهم استقبال کردند، زیرا فرد متوهم می‌تواند به خودش و دیگران آسیب بزند؛ هر چند که شکست فرد متوهم قطعی است، چرا که در فضای واقعیت سیر نمی‌کند. در عین حال تحریم هم با توجه به تجربه‌ی سه دهه‌ی آمریکایی‌ها یک توهم است و تأثیرپذیری مردم ایران از این تحریم‌ها توهم بزرگ‌تر. اگر قرار بود تحریم‌ها ملت ما را به زانو درآورد، این اتفاق باید در شرایط سخت می‌افتاد که نیفتاد. امروز ایران در شرایط قدرت با تحریم‌های غرب مواجه است و بنابراین به طور قطع از این فضا عبور می‌کند. سخنان رهبر معظم انقلاب یک تحلیل موشکافانه و روانشناسانه از موضع اخیر آقای باراک اوباما بود و به‌خوبی نشان داد که رهبری کار و روند سیاست خارجی آمریکا و غرب را باظرافت تعقیب می‌کنند و در مواقع مختلف به نکات اساسی در این محور اشاره دارند.

البته واکنش مقامات آمریکایی و رسانه‌های مهم غربی نشان‌دهنده‌ی این نکته نیز هست که رهبری در این سخنان به قلب واقعیت اشاره کرده‌اند و نقطه‌ی کانونی تصمیم‌گیری سیاست خارجی آمریکا را مورد اشاره قرار داده‌اند. ایشان در واقع به یک مرحله‌ی مهم اشاره کرده‌اند؛ این که آمریکایی‌ها از توهم امنیتی خارج شدند و این یک پیروزی بزرگ برای ایران است. ایران از ابتدا معتقد بود که این یک توهم بیش نیست و آمریکایی‌ها قادر نیستند که تهدیدات امنیتی خود را محقق کنند و از طریق تهدیدات امنیتی به خواسته‌های خودشان برسند. در واقع رهبر معظم انقلاب پیروزی بزرگ ملت ایران را در این مواجهه‌ی سیاسی-امنیتی اعلام و تبیین کردند و در عین حال وعده دادند که دشمن به‌زودی از توهم اقتصادی هم خارج می‌شود و ناچار است که حربه‌ی آزموده‌شده‌ی فشارها و تحریم‌های اقتصادی را نیز کنار بگذارد.

به دنبال ایران دویدند
به عبارت دیگر، رهبر معظم انقلاب از پیروزی سیاست‌های ایران در برابر سیاست‌های آمریکا سخن گفته‌اند. در این سخنان این نکته کاملاً پیدا است که آمریکایی‌ها به دنبال سیاست‌هایی راه افتادند که به طور بنیادی اقتدار جمهوری اسلامی را به ثبت می‌رساند و به اقتدار آمریکا در سطح بین‌المللی و حتی داخلی بیش از پیش آسیب می‌زند. در مسائلی که از سال 1381 حول محور برنامه‌ی هسته‌ای ایران شاهد بوده‌ایم، این ایران بوده که برنامه‌ی هسته‌ای خودش را با یک برنامه‌ی منظم پیش برده و در چهارچوب‌های برنامه‌ریزی فنی و سیاسی و همین‌طور دیپلماتیک، خود را تنظیم کرده و با یک شیب مناسب این برنامه را مدیریت کرده است. در این برنامه آمریکایی‌ها به‌طور مستمر به دنبال چهارچوب‌های فنی و سیاسی ایران دویدند و ایران بدون اعتنا به آن‌چه که آمریکایی‌ها دنبال می‌کردند، سیاست‌های خود را پیگیری کرده و به نتیجه رسانده است.

این واقعیت نشان‌ می‌دهد که چه کسی در موضع استراتژیک و آفندی قرار داشته و برنامه‌های خودش را با یک منطق مشخص و با یک اعصاب آرام دنبال ‌کرده و در مقابل، چه کسی دنباله‌رو سیاست دیگران و درصدد کنترل برنامه‌ی دیگران است. موضع رهبری یک موضع کاملاً برتر و استراتژیک است و ایشان از یک موضع قوی، مسائل را مدیریت می‌کنند. رهبری در این سخنان، هیچ علامت مثبتی مبنی بر تمایل ایران به مذاکره با آمریکا نشان نداده‌اند. به نظر بنده سخنان رهبر انقلاب این پیام را برای آمریکایی‌ها داشته که ما سیاست امنیتی آمریکا را با شکست مواجه کرده‌ایم و حالا نوبت به شکست سیاست‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران است.