رهبر انقلاب به منظور بررسی و ارائه‌ی نظرات مشورتی در موارد حل اختلاف و تنظیم روابط سه قوه، و در اجرای بند 7 اصل 110 قانون اساسی، در حکمی هیأت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه را به ریاست آیت‌الله هاشمی شاهرودی تشکیل دادند. یادداشت زیر از روح‌الامین سعیدی به این موضوع پرداخته است.

در سال دهم هجری در مسیر بازگشت پیامبر اکرم‌(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و مسلمانان از حجة‌الوداع، پس از آن‌که فرمان الهی مبنی بر انتصاب حضرت امیرالمؤمنین به عنوان خلیفه و جانشین پیامبر به انجام رسید، فرشته‌ی وحی نازل گردید و آیه‌ی مشهور «اکمال دین» را ابلاغ نمود که یکی از فرازهای آن بدین شرح است: «الیَومَ یَئِسَ الّذینَ کَفَرُو مِن دینِکُم فَلا تَخشَوهُم وَٱخشَونِ...»(مائده، 3) در این بخش از آیه‌ی شریفه پروردگار متعال به پیامبر و پیروانش نوید می‌دهد که امروز دیگر کافران از این‌که بتوانند از بیرون قلمرو مسلمین به شریعت اسلام صدمه‌ای وارد سازند مأیوس گشته‌اند. لذا نباید از ناحیه‌ی آنان بیمناک بود (ولا تخشوهم). لکن خداوند بلافاصله در هشداری عجیب به مسلمانان گوشزد می‌کند که از او بترسند و از ناحیه او بیمناک باشند (وٱخشون).

به اعتقاد مفسرین قرآن کریم از جمله مرحوم علامه طباطبایی‌(رحمه‌الله) مُراد از عبارت «وٱخشون»، در واقع دعوت به بیمناک بودن از ناحیه‌ی مشیت الهی است. زیرا مشیت الهی چنین اقتضا دارد که سرنوشت هیچ قومی دگرگون نشود، مگر این‌که افراد آن قوم خود با رفتارشان زمینه‌ی این دگرگونی را فراهم آورند. «انَّ اللهَ لایُغَیِّرُ مابِقَومٍ حَتّی یُغَیِّرُوا مابِأنفُسِهِم»(رعد، 11) مانند بنی‌اسرائیل که روزگاری قوم برگزیده‌ی خدا بودند و خداوند آنان را بر عالمیان فضیلت داده بود اما به دلیل لغزش‌ها و غفلت‌های بسیار، جایگاه رفیع خویش را از دست داده و به حضیض ذلت درآمدند. استاد شهید مرتضی مطهری در تشریح این آیه می‌گوید:

پس ای مسلمین...
«پس ای مسلمین! بعد از این هر چشم زخمی که به شما بخورد، از داخل خود شما خورده است و هر آسیبی که به جامعه‌ی اسلامی برسد، از داخل جامعه‌ی اسلامی می‌رسد نه از بیرون ... دنیای اسلام هر آسیبی که دیده است و می‌بیند تا عصر ما، از داخل خودش است. نگویید از بیرون هم دشمن دارد. من هم قبول دارم که از بیرون دشمن دارد ولی دشمن بیرون از بیرون نمی‌تواند کار بکند. دشمن بیرون هم از داخل کار می‌کند. این است معنیِ «واخشون». از من بترسید به این‌که اخلاق و روح و معنویات و ملکات و اعمال شما عوض بشود و من به حکم سنتی که دارم  -که اگر مردمی از قابلیت و صلاحیت افتادند، نعمت را از آن‌ها سلب می‌کنم- این نعمت را از شما خواهم گرفت.»¹

به استناد آیه‌ی 46 سوره انفال «... وَ لاتَنازَعُوا فَتَفشَلُوا وَ تَذهَبَ ریحُکُم»، اختلاف یکی از عواملی است که بنابر مشیت الهی موجب فروپاشی از درون می‌گردد و نعمت‌های خدادادی را به نقمت مبدل می‌سازد. در این آیه پروردگار متعال هشدار می‌دهد که پیامد مستقیم اختلاف و دامن زدن به آن، سست شدن مسلمین و از بین رفتن مهابت و قوت آنان خواهد بود. «ریح» در لغت عرب به معنای بو و رایحه است. لذا خداوند تأکید می‌کند که در نتیجه‌ی اختلاف، بو و اثر مسلمانان از بین می‌رود و خوار و حقیر می‌گردند.

وقتی دشمن از آرزوهای خود می‌گوید
تجربه‌ی سی و سه ساله‌ی انقلاب نیز نشان داده که جمهوری اسلامی ایران تا حد زیادی در برابر تهدیدات خارجی رویین‌تر شده است. هشت سال حمایت از دولت عراق در خلال جنگ تحمیلی، پشتیبانی و تجهیز گروه‌های تروریستی و تجزیه‌طلب، اعمال فشارهای شدید دیپلماتیک از مجرای سازمان‌های بین‌المللی، تحریم اقتصادی و بلوکه کردن دارایی‌ها و هجمه‌های نرم رسانه‌ای، هیچ‌کدام نتوانست منجر به براندازی نظام سیاسی جمهوری اسلامی گردد. با این حساب تنها نقطه‌ی آسیب‌پذیر ایران که طی سال‌های اخیر به شدت مورد توجه و طمع دشمنان قرار گرفته، همانا بروز اختلافات سیاسی داخلی است که می‌تواند به سرعت از میان حلقه‌های سیاسیون به بدنه‌ی جامعه تسری یابد و فضایی مسموم و سرشار از التهاب و تشویش را بیافریند که بدون تردید بستر مناسبی برای تحقق اهداف شوم دشمنان به منظور تضعیف پایه‌های نظام خواهد بود. رهبر انقلاب در این زمینه معتقدند:

«امروز ملت ایران به آن رتبه‌ی از اقتدار رسیده که خطرپذیری دشمنان خود را بسیار بالا برده، جرئت نمی‌کنند به این ملت تهاجم نظامی کنند؛ می‌دانند سرکوب خواهند شد؛ می‌دانند که این ملت مقاوم است. بنابر این خطر تهاجم نظامی بسیار پائین است؛ اما تهاجم فقط تهاجم نظامی نیست. دشمن به آن نقاطی متوجه می‌شود که پشتوانه‌ی استقامت ملی ماست. دشمن وحدت ملی و ایمان عمیق دینی را هدف قرار می‌دهد. دشمن روحیه‌ی صبر و استقامت مردان و زنان ما را هدف قرار می‌دهد؛ این تهاجم از تهاجم نظامی خطرناک‌تر است.»²

امروز دشمنان دیرینه‌ی انقلاب با اشراف بر ناتوانی خود از ایجاد تهدید بیرونیِ براندازنده برای جمهوری اسلامی ایران، در کمین نشسته و مشتاقانه چشم امید به بروز اختلافات داخلی بسته‌اند که با متزلزل ساختن شالوده‌های وحدت کشور، راه را جهت وارد آوردن ضربات سهمگین خارجی هموار سازد. حوادث تلخ و عبرت‌آموز فتنه‌ی سال 88 به وضوح نشان داد که شعله‌ور شدن آتش اختلافات و منازعات سیاسی میان نخبگان و خواص می‌تواند چه هزینه‌های گزافی را به خانواده‌ی انقلاب تحمیل نموده و حرکت بالنده‌ی نظام را با چه مخاطراتی مواجه سازد.

در این حوادث شاهد بودیم که به محض شدت‌گرفتن اختلافات داخلی در کشور، دشمنانِ مأیوس شده دوباره امیدوار شدند و بازوهایشان برای اعمال فشار بر جمهوری اسلامی و زیاده‌خواهی و امتیازگیری نیرومندتر گردید. رهبر معظم انقلاب در عبارتی تأمل‌برانگیز که از شناسایی عمیق این نقطه‌ی آسیب‌پذیر و فهم دلیل سرمایه‌گذاری کلان معاندان نظام اسلامی بر روی آن حکایت دارد می‌فرمایند:

«در جریان‌های سیاسی، در جریان‌های گوناگون فکری و سلیقه‌ای مطلقاً مشتعل کردن فضا مناسب نیست ... الان همین اوضاعی را که توی کشور هست، می‌بینید که متأسفانه این علیه آن، آن علیه این؛ و دستگاه‌های خارجی چه خوشحالی‌ای می‌کنند؛ تحلیل می‌گذارند رویش: بله، بینشان اختلاف افتاد، نابود شدند، از بین رفتند! آرزوهای خودشان را هی مرتباً تکرار می‌کنند. خب، پیداست که این مسئله نقطه‌ی ضعف ماست. نباید بگذاریم این نقطه ضعف ادامه پیدا کند یا افزایش پیدا کند. این‌ها را باید توجه داشت.»³

چرایی تشکیل هیأت عالی حل اختلاف
ایشان به طور خاص از زمان فتنه‌ی 88 تا کنون بارها و در مناسبت‌های مختلف، به مسئولین مملکتی و سیاسیون درباره‌ی پیامدهای سوء اختلافات سیاسی هشدار داده‌اند. به زعم ایشان اختلافات داخلی در صورت بروز باید به سرعت و در درون حلقه‌های مدیران حل و فصل گردد و نباید به عرصه‌ی عمومی جامعه تسری یابد چراکه علاوه‌بر ایجاد تشویش و نگرانی برای مردم و دلسرد کردن آنان، خوراک تبلیغاتی مناسبی را در اختیار دشمنان انقلاب به منظور تضعیف نظام اسلامی قرار می‌دهد. ایشان معتقدند:

«نباید از گفته‌ها و یا نوشته‌های ما برداشت اختلاف شود و اگر هم اختلاف نظری هست نباید جلوی مردم اخم کرد و بهانه به دست رسانه‌های بیگانه داد. امام بزرگوار در آن دوران بارها خطاب به مسئولان   می‌فرمودند در جلسات هرچه می‌خواهید بگویید اما آن را به جامعه نکشانید زیرا مردم گناهی ندارند.»⁴

ابتکار تشکیل هیأت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه به ریاست حضرت آیت‌الله شاهرودی که حکم آن در تاریخ 1390/5/3 از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ گردید نیز در راستای همین دغدغه ارزیابی می‌شود. در حقیقت مقصود رهبر انقلاب از این اقدام، ایجاد سازوکاری برای رفع اختلافات میان مسئولین عالی نظام جمهوری اسلامی است تا از این طریق، یکی از نقاط آسیب‌پذیر کشور یعنی بروز و دامن زدن به اختلافات ترمیم شده و راه بر سوءاستفاده‌ی دشمنان مسدود شود. امید است که روح وحدت و همدلی در میان مسئولین جایگزین اختلافات یأس‌آور گردد تا جمهوری اسلامی ایران علاوه‌بر تهدیدات براندازنده‌ی بیرونی، در برابر تهدیدات داخلی نیز رویین‌تن شود.

پی‌نوشت:
1. آیت‌الله مرتضی مطهری، پانزده گفتار، ص67
2. بیانات رهبر انقلاب در دیدار با خانواده‌های شهدا و ایثارگران کردستان، 1388/2/22
3. رهبر انقلاب در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 1390/4/13
4. بیانات رهبر انقلاب در دیدار وزیر کشور و فرماندهان نیروی انتظامی، 1390/2/4