[ بازگشت ] | [ چـاپ ] مربوط به :بیانات در دیدار مردم قزوین‌ - 1382/09/25 عنوان فیش :علما و مفاخر قزوین در طول تاریخ کلیدواژه(ها) : قزوین, مقدسی, عبدالجلیل قزوینی رازی, عبدالجلیل قزوینی رازی, شیخ مجتبی قزوینی, التدوین, حمد الله مستوفی, عبید زاکانی, شهید ثالث, شهید ملا محمد تقی برغانی, ملامحمدصالح برغانی, شیخ هاشم قزوینی نوع(ها) : روایت تاریخی متن فیش : من وقتی به گذشته‌ی قزوین نگاه می‌كنم، می‌بینم هزار سال پیش یك جغرافیدانِ معروف دنیای اسلام - «مَقْدِسی» - كه از شهر قزوین بازدید كرده است، این شهر را مركز فقه و فلسفه معرفی می‌كند. نهصد سال قبل از این، شخصیت دانشمند معروفی مثل «عبدالجلیل قزوینی» از این شهر برخاسته است. «النقضِ» عبدالجلیل قزوینیِ رازی امروز در دست متكلّمین و صاحبان فكر و اندیشه، یكی از كتابهای معتبر و جالب توجّه است. هشتصد سال پیش، دانشمندی درباره‌ی قزوین كتابی نوشته است به نام «التدوین» كه سه جلد است. در آن تاریخ، سه جلد كتاب شرح حال شخصیتهای علمی و فرهنگی و دینی و سیاسیِ قزوین را تهیه كرده است. این سوابق، خیلی حائز اهمیت است. آن زمان كه خیلی از شهرهای ایران روستای كوچكی بود یا اصلاً نبود، در قزوین آن‌قدر عالم و شخصیت و چهره‌ی معروف وجود داشت كه سه جلد كتاب «التدوین» درباره‌ی شرح حال اینهاست. هفتصد سال پیش، یك شخصیت برجسته و یك مورخ بزرگ مثل «حمداللَّه مستوفی» از این شهر برخاسته است. هفتصد سال پیش، یك شاعر بزرگ مثل «عبید زاكانی» از این شهر برخاسته است. چهارصد و پنجاه سال قبل، مركز سیاسی این كشورِ بزرگ، قزوین بوده است. در جایی خواندم كه نتیجه‌ی آنچه از مطالعات مربوط به قزوین و استان قزوین به‌دست می‌آید، این است كه به قدری از این شهر شخصیتهای برجسته، از فقیه و حكیم و طبیب و ریاضیدان و مورّخ و هنرمند برخاسته كه اگر كسی بخواهد اسم همه‌ی آنها را بگوید، اقلاً دو سه ساعت وقت لازم است! شما جوانان اهل قزوین، شما دختران و پسرانی كه در این فضای اقلیمی و فرهنگی تنفّس و رشد می‌كنید، به این سابقه‌ی كهن تكیه كنید. من خودم از دوران جوانی و طلبگی، به مناسبت وجود دو استاد بزرگ در حوزه‌ی علمیه‌ی مشهد، با نام قزوین و قزوینی آشنا شدم: شخصیت برجسته‌ی مرحوم «حاج شیخ هاشم قزوینی» و شخصیت ممتاز مرحوم «حاج شیخ مجتبی قزوینی» دو ستاره‌ی درخشان در حوزه‌ی علمیه‌ی مشهد كه ما از دوران جوانی و نوجوانی نگاهمان به این دو چهره‌ی ارزشمند بود. نام قزوینی در ذهن طلبه‌ی مشهدی، به بركت وجود این دو شخصیت بزرگوار، یك نام درخشان و همراه با افتخار تلقّی شده است. این دو نفر - بخصوص مرحوم حاج شیخ مجتبی - جزو ارادتمندان و شاگردان یك شخصیت برجسته‌ی دیگر قزوینی یعنی مرحوم «سیّد موسی زِرآبادی» بودند. شخصیت عظیمی كه در همین شهر، مركز پرتوفشانیِ معنوی و سلوكی و عرفانی به شعاع وسیعی از طلّاب و جویندگان معرفت محسوب می‌شد. قبل از دوره‌ی ما هم علمای بزرگ فراوانی از این شهر برخاسته‌اند: «شهید ثالث» كه مقبره‌ی او همین‌جاست؛ مرحوم «ملامحمّد تقی برغانی» و برادر او «ملامحمّدصالح برغانی»؛ فقهای مبارز، نه فقهای گوشه‌گیر، نه آدمهای منزوی؛ مردان دین كه به سرنوشت مردم می‌اندیشیدند؛ برای آنها مبارزه می‌كردند و جان خود را هم در این راه فدا می‌كردند.