آیةاللَّه كاشانی كسی است كه اگر او نبود، نهضت ملی شدن صنعت نفت یقیناً در این كشور به وقوع نمی‌پیوست. من به جوانان عرض می‌كنم، با تاریخ گذشته نزدیك كشورتان آشنا شوید؛ چون یكی از راههای فریب و اغواگری، تحریف تاریخ است كه امروز متأسفانه این كار به‌وفور صورت می‌گیرد. مرحوم كاشانی كسی است كه به كمك او دكتر مصدّق و دیگر سرانِ نهضت ملی شدن صنعت نفت توانستند حمایت مردم را به این حركت جلب كنند؛ والاّ حمایت مردم جلب نمی‌شد. كسی مصدّق را نمی‌شناخت؛ كسی معنای ملی شدن صنعت نفت را نمی‌دانست؛ توده‌های عظیم مردم كه رأی و حضور و اقدام آنها در تحوّلات اجتماعی تعیین كننده است، در جریان وارد نبودند و برای آنها توضیح داده نشده بود. دستگاه دربار كه مخالفت چیزفهمیِ مردم بود، خودش هم عامل دست انگلیسیها بود. روشنفكران و سیاسیّونی كه جهت حركتشان این بود، وسیله و راهی نداشتند و مردم به آنها اعتماد نمی‌كردند. مرحوم آیةاللَّه كاشانی وارد میدان شد. سابقه این مرد را، علما می‌شناختند و مردم ایران هم به او ارادت داشتند. او كسی بود كه به وسیله قشون غاصبِ مداخله‌گرِ انگلیس در ایران، از كشور تبعید شده بود. شما ببینید آن روز وضع كشور چگونه بود. امروز به استقلال سیاسی ملت ایران نگاه كنید، ببینید هیچ قدرتی در دنیا نمی‌تواند هیچ‌گونه موضع‌گیری‌ای - حتّی موضعگیری زبانی - را بر دولتمردان ما تحمیل كند؛ اما آن موقع چنین بود كه یك دولت بیگانه در دنباله جنگ بین‌الملل دوم - كه انگلیسیها و امریكاییها و روسها در زمان حكومت محمد رضای پهلوی از چند طرف وارد كشور ما شده بودند - به خودش جرأت می‌داد كه یك عالم دینی را به خاطر مخالفت با سیاست انگلیس بگیرد و به خارج از كشور تبعید كند! البته قبلاً او را در قلعه فلك‌الافلاك خرم‌آباد زندانی كردند، كه من رفتم آن سلولی را كه می‌گفتند مرحوم آقای كاشانی در آن‌جا زندانی بود، از نزدیك دیدم. وقتی كه از تبعید به تهران برگشت، امواج احساسات و ارادت مردم نسبت به این روحانی مجاهد و مبارز، چنان توفانی به راه انداخت كه همه دشمنان را پس زد و انگلیسیها و دیگران حساب كار خود را كردند و فهمیدند كه مبارزه با این عالم روحانی به جایی نخواهد رسید. بعد، مرحوم آیةاللَّه كاشانی به عنوان نماینده مردم تهران و رئیس مجلس آن روز، پشتیبان طرح ملی شدن صنعت نفت شد. نمایندگان مرحوم آیةاللَّه كاشانی به سرتاسر كشور مسافرت می‌كردند. من خودم آن وقت نوجوان بودم. نماینده مرحوم آیةاللَّه كاشانی به مشهد آمد و منبر رفت. او چنان دلهای مردم را مثل مغناطیس به خود جذب می‌كرد كه هیچ عامل دیگری نمی‌توانست جای این حركت را بگیرد. و به این ترتیب در سال 1329 شمسی - یعنی پنجاه و یك سال قبل كه شروع نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران است - مردم طرفدار ملی‌شدن صنعت نفت ایران شدند و علی‌رغم این‌كه محمدرضا موافق نخست‌وزیری مصدّق نبود، به پشتیبانی حمایت مردمی، مصدّق نخست‌وزیر شد. اگر مرحوم آیةاللَّه كاشانی این حمایت عظیم مردمی را برای مصدّق به وجود نمی‌آورد، او نخست‌وزیر نمی‌شد. بعد در سال 1331 كه ضدّ حمله دربار علیه مصدّق شروع شد و او از نخست‌وزیری بركنار گردید، فقط یك عامل توانست مجدّداً قدرت را به مصدّق برگرداند و او مرحوم آیةاللَّه كاشانی بود. اینها جزو واضحات تاریخ است؛ جزو حوادثی است كه كسانی كه آن روز بودند، دیده‌اند و از قضایای آن خبر دارند و به‌روشنی می‌دانند چه گذشته است؛ لیكن عدّه‌ای عمداً اینها را كتمان می‌كنند و نمی‌گذارند این حرفها به گوش نسل حاضر برسد؛ كه البته مقاصدشان معلوم است. وقتی شاه، قوام‌السلطنه را به جای مصدّق به نخست‌وزیری انتخاب كرد، مرحوم آیةاللَّه كاشانی در مقابل قوام‌السلطنه اعلامیه داد؛ مردم كفن پوشیدند و در تهران و شهرهای دیگر به خیابانها آمدند؛ لذا قوام‌السلطنه سه روز بیشتر نتوانست به عنوان نخست‌وزیر بماند. اصلاً مگر می‌شد در مقابل امواج عظیم مردم كه آیةاللَّه كاشانی راه انداخته بود، مقاومت كرد؟ لذا قوام‌السلطنه كنار رفت و دوباره مصدّق بر سرِ كار آمد. انگلیسیها نفت ایران را مِلك شخصی خود به حساب آورده بودند و دهها سال استفاده غاصبانه می‌كردند و مال ملت ایران را تقریباً مفتِ مفت می‌بردند و دربار سلطنت هم برای این‌كه چهار روز بیشتر به حكومت ننگین خود ادامه دهد، با انگلیسیها همكاری می‌كرد.
.....
ملت ایران در طول صد سال اخیر اقلاً در دو قضیه مهم قبل از انقلاب اسلامی با امریكا و انگلیس روبه‌رو شده است. یك قضیه، قضیه مشروطیت است؛ یك قضیه، قضیه نهضت ملی شدن صنعت نفت است. در هر دو قضیه، آنها ترفندی زدند و ملت ایران را از لذت بردن از پیروزی خود محروم كردند و یك دیكتاتوریِ سخت و سیاه را در هر كدام از این دو مقطع در كشور به وجود آوردند.1380/08/20
لینک ثابت
