آن مجموعه معارفی كه خطوط اصلی عملكرد و وظایف ما از آن‌ها به‌دست می‌آید -یعنی جهان‌بینی و بینش اسلامی- فصول متعددی دارد؛ همه هم در عمل و اقدام فرد و دولت دارای تأثیر است؛ كه من پنج نقطه مؤثّرتر و مهم‌تر را انتخاب كرده‌ام و عرض می‌كنم....
ركن دوم، تكریم انسان است؛ یا می‌توانیم به آن بگوییم انسان‌محوری. البته انسان‌محوری در بینش اسلامی، به‌كلّی با اومانیسم اروپای قرون هجده و نوزده متفاوت است. آن یك چیز دیگر است، این یك چیز دیگر است. آن هم اسمش انسان‌محوری است اما این‌ها فقط در اسم شبیه همند. انسان‌محوریِ اسلام، اساساً اومانیسم اروپایی نیست؛ یك چیز دیگر است. «ألم تروا انّ اللَّه سخّر لكم ما فی السّموات و ما فی الأرض». كسی كه قرآن و نهج‌البلاغه و آثار دینی را نگاه كند، این تلقی را به‌خوبی پیدا می‌كند كه از نظر اسلام، تمام این چرخ و فلك آفرینش، بر محور وجود انسان می‌چرخد. این شد انسان‌محوری. در آیات زیادی هست كه خورشید مسخّر شماست، ماه مسخر شماست، دریا مسخر شماست؛ اما دو آیه هم در قرآن هست كه همین تعبیری را كه گفتم -«سخّر لكم ما فی السّموات و ما فی الأرض»؛ همه این‌ها مسخر شمایند- بیان می‌كند. مسخر شمایند، یعنی چه؟ یعنی الآن بالفعل شما مسخر همه‌شان هستید و نمی‌توانید تأثیری روی آن‌ها بگذارید اما بالقوّه طوری ساخته شده‌اید و عوالم وجود و كائنات به‌گونه‌ای ساخته شده‌اند كه همه مسخر شمایند. مسخر یعنی چه؟ یعنی توی مشت شمایند و شما می‌توانید از همه آن‌ها به بهترین نحو استفاده كنید. این نشان دهنده آن است كه این موجودی كه خدا آسمان و زمین و ستاره و شمس و قمر را مسخر او می‌كند، از نظر آفرینش الهی بسیار باید عزیز باشد. همین عزیز بودن هم تصریح شده است: «و لقد كرّمنا بنی‌آدم». این «كرّمنا بنی‌آدم» -بنی‌آدم را تكریم كردیم- تكریمی است كه هم شامل مرحله تشریع و هم شامل مرحله تكوین است؛ تكریم تكوینی و تكریم تشریعی با آن چیزهایی كه در حكومت اسلامی و در نظام اسلامی برای انسان معین شده؛ یعنی پایه‌ها كاملاً پایه‌های انسانی است.1379/09/12
لینک ثابت
