نظارت قوه قضائیّه؛ پیشگیری از جرم، تأمین عدالت، تأمین امنیت. اینها قلمهای بسیار درشتی است که در نظام اسلامی جزو سرفصلهای مهم اداره مطلوب کشور به حساب میآید. قوّه قضائیّه میتواند مظهر عدالت در نظام اسلامی باشد. قوّه قضائیّه، باصلابت، با اقتدار و با تصمیمگیری درست و بهنگام میتواند جلوِ پیدایش و رشد جرایم و توسعه خلاف در دستگاههای مختلف را سد کند؛ از ظلم به مظلومان و مستضعفان جلوگیری کند؛ از قدرت قدرتنمایی کسانی که به زر و زور مسلّحند، جلوگیری کند.
آفت جوامع بشری این است که کسانی با داشتن پول، با داشتن پشتیبان، با داشتن قوم و عشیره چه قوم و عشیره به شکل قدیمی، چه قوم و عشیره به شکل مدرن و امروزی آن؛ یعنی حزب بازی و گروه بازی حقوق عمومی را ندیده بگیرند؛ حقّ مردم را تضییع کنند؛ فرصتها را منحصراً به اشغال خود در آورند و جلوِ عدالت را بگیرند. قوّه قضائیّه مقتدر، باصلابت، هوشمند و عالم میتواند جلوی اینها را بگیرد. من خدا را شاکرم که بحمد اللَّه بعد از آن که این قوّه بهوسیله یک عالمِ روشن بینِ فاضل پایهگذاری شد، امروز هم بهوسیله یک عالم روشن بین، فاضل، آگاه و نوگرا اداره میشود. آنچه موجب این میشود که بنده قلباً خدای متعال را سپاسگزاری کنم، این است که بحمد اللَّه امروز ایشان با برخورداری از علم و نگاه عالمانه به مسائل، تکیه به معلومات فقهی وسیع، گرایش به استخدام روشهای نو و علمی برای پیشرفت امور، بعلاوه نگاه کلان به مسائل قوّه قضائیّه که این امر بسیار مهمّی است که ما قوه قضائیّه را مثل یک رکن و یک عنصر اصلی در کلّ نظام ببینیم و تأثیر آن را در مدیریّت کلان نظام در نظر بگیریم و همچنین با شجاعت و قاطعیّت، مدیریّت قوّه را در دست دارند و بنده با گذشت کمتر از یک سال، آثار این انتصاب بجا و بهموقع و مبارک را مشاهده میکنم.
البته این به معنای آن نیست که ما امروز همان چیزی را که در قضای اسلامی متوقّع هستیم، در قوّه قضائیّه مشاهده میکنیم؛ نه، انتظارات ما زیاد است. البته مطالبات این طلبه حقیر که مسئولیت سنگینی را در قبال هر حکم و هر اقدام و هر حرکت شما، پیش خدای متعال بر دوش خودم احساس میکنم، با مطالبات جناحها و گروهها و عناصر سیاسی و امثال اینها نبایستی اشتباه شود؛ جناحهای سیاسی دنبال کار خودشان هستند. بعضی از جناحهای سیاسی دنبال این هستند که اقتدار و صلابت قوه قضائیّه را از آن سلب کنند تا این قوّه قدرت اقدام نداشته باشد. بعضی در پیِ ارعاب مسئولان قوّه قضائیّهاند تا با آنها همخوانی کنند. اگر جنجال و انتقادی میکنند، انسان نشانه خیرخواهی را در آن جنجالها و انتقادها کمتر مشاهده میکند. البته این مسئولیت سنگین، این کار بزرگ و این مأموریت الهی که بر دوش مسئولان قوه قضائیّه است، باید در آنها این آمادگی را هم به وجود بیاورد که اینطور مخالفتها و جنجالآفرینیها و ابراز توقّعها شود. این خلافِ انتظار نیست. بالأخره افرادی دچار عقدههای شخصی و حسادتند؛ افرادی دنبال مقاصد سیاسیاند و با روشهای سیاسی کارهایی را میکنند، حرفهایی را میزنند و انتقادهای ناواردی را گاهی با بعضی از انتقادهای احیاناً وارد مخلوط میکنند. بنابراین آن مطالبات جداست. آنچه که بنده بهعنوان یک طلبه مسئول از قوّه قضائیّه انتظار دارم، همان چیزی است که ما چهره زیبا و منوّر آن را در قضاوت امیر المؤمنین علیه سلام الله الملک الحقّ المبین در تاریخ مشاهده میکنیم: آن عدالت قاطع، آن عدالت بیملاحظه، آن عدالت فراگیر، آن عدالت امیدوارکننده، آن عدالتی که در آن افراد ضعیف و معمولی جامعه در مقابل قانون و معامله قانونی، با افراد مقتدر و قدرتمند یکسانند. در اسلام اینگونه است؛ در قانون اساسی ما هم اینگونه است.
در قانون اساسی، رهبری، رئیسجمهور، رئیس قوّه قضائیّه و دیگر مسئولان کشور، با آحاد مردم در قبال قوانین هیچ تفاوتی ندارند. هیچکس بالاتر از قانون نیست. قانون اساسی اختیاراتی را به کسانی میدهد. قانون اساسی به قاضی میگوید محکوم یا تبرئه کن؛ حکم قضائی صادر کن. به رهبری هم میگوید با ملاحظه این جهات، عفو کن. این ما فوقِ قانون حرکت کردن نیست؛ این متن و مُرّ قانون است. قانون برای همه یکسان است. برای کسانی که گرههایی را باز کنند، راههایی را بگشایند و مشکلاتی را حل نمایند، مسئولیتهایی وجود دارد. آنجایی که قانون در میان است، همه یکسانند. این امر بسیار مهمّی در اسلام است. دیگران هم ادّعای این را میکنند، اما اسلام این را در عمل نشان داده است. ما دنبال آن هستیم؛ ما این تصویر زیبا در ذهنمان است. من یکوقت به برادران عزیز قوّه قضائیّه عرض کردم که شأن قوه قضائیّه این است که در هر گوشه از این کشور اگر به کسی ظلم شد، در دل او نور امیدی باشد که به دستگاه قضائی مراجعه میکند و احقاق حق میشود. آن روزی که به این نقطه برسیم، روزی است که قضای اسلامی تحقّق پیدا کرده است. همه باید احساس کنند که بدون هیچ ملاحظهای، احقاق حق و ابطال باطل خواهد شد. شرط اوّل هم صلابت، استقلال قوّه قضائیّه، استقلال قاضی، عدم نفوذ جریانات سیاسی و عدم دخالت دستگاههای دیگر در قوّه قضائیه است. بحمد اللَّه امروز این معنا تأمین است و ما مشاهده میکنیم که رئیس محترم قوّه با آگاهی از فقه و مفاهیم دینی و با دید عالمانه، همراه با رعایت جوانب شرعی، با مسائل قوّه قضائیّه برخورد میکنند.
دستگاه قضائی اسلام یکی از کارآمدترین دستگاههاست. ما احتیاجی نداریم که برای مواد قضائی یا قوانین لازم برای اداره دستگاه قضائی یا نحوه اجرای عدالت، از هیچ نظامی، از هیچ کشوری، از هیچ تمدّن دیگری چیزی وام بگیریم. در اسلام همه چیز پیشبینی شده است. قوانین باید طبق مقررات اسلامی تنظیم و آماده شود و با جرم به هر شکلی مقابله گردد. این غلط است که اگر مجرم به یک مجموعه سیاسی وابسته باشد، باید در مقابل او کوتاه آمد؛ آن هم با این دلیل غیر محکمه پسند که اگر مجرمیّت او مورد تأکید قوّه قضائیّه قرار گیرد، جنجال خواهد شد! قرآن کریم میفرماید «و ان یکن لهم الحقّ یأتوا الیه مذعنین»؛ اگر قضاوتی که میشود، برخلاف مصلحت آنها باشد، جنجال میکنند؛ اما اگر برطبق میل و نظر آنها باشد، آن وقت آن را میپذیرند. بعد میفرماید: «أ فی قلوبهم مرض».این قضاوت قرآن است.
دستگاه قضائی باید مورد اعتماد عموم مردم قرار گیرد، نه این که در صلاحیت و اقتدار و صلابت آن خدشه شود. البته برای رسیدن به این نقطه، تلاش، پیگیری، کار مداوم همراه با شجاعت و توکّل به خدا لازم است، که انسان نشانههای آن را بحمد اللَّه مشاهده میکند.1379/04/07
لینک ثابت
