بر اساس سند تاریخى، کارهاى گزارشىِ فراوانى ممکن است انجام بگیرد. چقدر خوب است که آن کسانى که فیلم مى‌سازند، یا قصه مى‌نویسند، یا شعر مى‌گویند، یا نمایشنامه مى‌نویسند، از این نوشته‌ها و از این اسناد استفاده کنند. آن وقتى کارایى این نوشته‌ى شما به حد نهایت مى‌رسد، که در ادبیات و در هنرِ رایج مربوط به جنگ بیاید و به خورد آن‌ها برود؛ همچنان که آن اسمها و لقبهایى که به آن اشاره کردید مثل حَسَن بى‌ریا خودش موضوع یک داستان است؛ این باید بیاید و مثل نگینى که انسان در جاى مهمى آن را مى‌نشاند، در جاى مهمى قرار بگیرد.
نگین پیاده شده، نگین است؛ وقتى هم بر روى انگشترى یا ظرف حساس و فلزى نشست، بر ارزش نگینىِ آن چیزى اضافه نمى‌شود؛ همان نگین است؛ فرقى نمى‌کند؛ اما درخشندگى و جلوه‌ى آن چند برابر مى‌شود. مثلًا ملاحظه کنید، این فیروزه‌هایى که جزو موقوفات امام رضا (علیه الصّلاة و السّلام) بود، مرحوم حافظیان آمد این‌ها را دانه دانه در ضریح آن حضرت روى قبه‌ها نشاند و ضریح جلوه پیدا کرد. فیروزه، همان فیروزه است؛ ارزش گوهرى آن هیچ تفاوتى نکرده همان گوهر است لیکن جلوه‌ى آن چند برابر شده است. این جلوه کمک مى‌کند تا افراد بیننده قدر آن را درست بشناسند؛ در آن درست خیره بشوند و دقت کنند و چیزهاى ریز آن را بفهمند و بشناسند؛ و الّا این خطنوشته‌ى خیلى زیبا را اگر ما نوشتیم و کنار گذاشتیم، کسى چندان توجهى به آن نمى‌کند؛ اما وقتى آن را تابلو کردیم، این تابلو فرصت مى‌دهد تا آن‌هایى که اهل این کار هستند، بیایند در ریزه‌کاریهاى این خطنوشته دقت کنند.
شما این نسج زیبا و قیمتى را بافتید؛ اما این بافتن وقتى به همین شکل در اختیار افراد قرار مى‌گیرد، مبلغى از آن استفاده مى‌کنند؛ کمااینکه خود من از این نوشته‌هاى شما خیلى استفاده کرده‌ام. من نوشته‌هاى شما را دوست مى‌دارم؛ بخصوص آن «فرهنگ جبهه» را، که انصافاً خیلى زیبا و شیرین بود؛ از آن قسمت لطیفه‌ها، این بهتر بود. بااینکه لطیفه‌ها هم یادگارى است، اما نمى‌دانم آن اصطلاحات چه حالتى داشت؛ انصافاً نکات پُرمغز و پُرمعنایى در آن دیده مى‌شد.
من در جاهایى از این کتاب، نکاتى را هم یادداشت کرده‌ام؛ بخصوص آنجایى که فهمیده‌ام این جمع‌کننده، به نکته‌ى خیلى ریزى از کیفیت نگارش و جمع کردن توجه کرده است. من در این‌گونه موارد علامتى زده‌ام، و یا اگر خودم چیزى فهمیده‌ام، بعضى از آن‌ها را یادداشت هم کرده‌ام. على‌اىّ‌حال، اگر همین‌ها در قالب داستان، شعر، فیلم و فیلمنامه بیاید، جلوه‌ى جدیدى پیدا مى‌کند و بهتر مورد استفاده قرار مى‌گیرد. باید این توصیه را به همه کرد که از این مواد استفاده کنند؛ لیکن اساس کار این است که این روایات جمع بشود. شما باید همه‌ى این روایات را جمع بکنید، تا بعد کسانى بیایند از این روایات به عنوان مصالح کار استفاده کنند و چیزهایى بسازند.1370/10/16
لینک ثابت
