غصّه بزرگ
«متأسّفانه امروز وضع معیشت مردم خوب نیست؛ این غصّه‌ی بزرگی است برای ما.» ۱۳۹۹/۱۲/۱۵ «بنده میدانم مشکلات گرانی‌ها و مشکلات توّرم و مشکلات رکود و مشکلات گوناگونی که مردم در زمینه‌ی مسائل معیشتی و اقتصادی دچارش هستند.» ۱۳۹۶/۱۰/۰۶ «مشکلات معیشتی، امروز چیزی است که آحاد مردم، همه آن را احساس میکنند؛ یک بخشی از مردم هم بشدّت و واقعاً زیر فشارند؛ گرانی هست؛ در مواد غذایی، گوشت، تخم‌مرغ، مرغ، بقیّه‌ی چیزهای لازم در زندگی، اجاره بهای مسکن، در وسایل منزل، وسایل دیگر و امثال اینها، گرانی فراوان است. خب اینها واقعاً فشار می‌آورد روی مردم.» ۱۳۹۷/۰۵/۲۲ «تلخی‌ها و سختی‌‌ها عمدتاً مربوط به مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم است؛ طبقات متوسّط و ضعیف...درگیر این مشکلات بودند و همچنان هستند؛ چون از وضع مردم مطّلع هستم، لذا تلخی را با همه‌ی وجود حس میکنم؛ تلخی کامِ مردم، بخصوص مردمِ ضعیف و فرودست و طبقات ضعیف» ۱۳۹۵/۱۲/۳۰

این جملات و عبارات فقط گوشه‌هایی از دل‌نگرانی‌ و دغدغه‌‌ی رهبر معظم انقلاب اسلامی پیرامون مسئله‌ی مهم «معیشت مردم» است. موضوعی که خصوصا طی سالیان اخیر بارها و بارها از سوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مورد توجه و تأکید قرار گرفته‌ است: «وضع اقتصادی با همه‌ی این تلاشهایی که انجام میگیرد، مطلوب نیست؛ مردمِ زیادی هم از لحاظ اقتصادی در فشار هستند. مسئله‌ی گرانی‌ها و این چیزها را کم‌وبیش شماها میدانید و بسیاری از مردم آن را با همه‌ی وجودشان لمس میکنند؛ این یک مشکلِ اساسی کشور است.» ۱۳۹۷/۰۳/۰۲

نکته‌ی مهم اینکه مشکلات اقتصادی و معیشتی علاوه بر ایجاد فشار بر روی زندگی مردم، زمینه‌ساز تقویت دشمنی‌ها و پیشرفتِ طرح و برنامه‌ی دشمن هم می‌شود: «امروز نگاه دشمنان ملّت ایران به مسئله‌ی اقتصاد است؛ سعی دارند به اقتصاد کشور فشار بیاورند؛ اقتصاد کشور را آن‌چنان زیر فشار قرار بدهند که مردم دچار مشکل بشوند. وقتی مردم دچار مشکل شدند، دل‌زده میشوند، دل‌سرد میشوند؛ دشمن همین را میخواهد. دشمن میخواهد مردم از انقلابشان، از نظامشان، از دولتشان، از کشورشان دل‌سرد بشوند، دل‌زده بشوند.‌» ۱۳۹۵/۱۱/۲۷ «دشمن در تبلیغات وسیع خود تلاش میکند که کمبود‌های معیشتی و اقتصادی کشور را به نظام اسلامی و به جمهوری اسلامی نسبت بدهد؛ این نقشه‌ی دشمن است. آنها میخواهند این‌جور وانمود بکنند که نظام اسلامی قادر نبوده است و قادر نیست مشکل اقتصادی ملّت ایران را و مشکلات اساسی ملّت ایران را حل کند و گره‌ها را باز کند.» ۱۳۹۶/۰۱/۰۱ و از سوی دیگر این مشکلات و نابسامانی‌ها، عاملِ ایجاد «تصویرسازی غلط از وضع کشور» می‌شود: «به خاطر نابسامانی‌هایی که در وضع اقتصاد و معیشت مردم وجود دارد، بعضی‌ها فرصت پیدا میکنند برای منفی‌بافی و آیه‌ی یأس خواندن که «آقا! هیچ فایده ندارد، کاری نمیشود کرد»... این را وسیله قرار میدهند برای اینکه بکلّی راه را بن‌بست نشان بدهند و بگویند کاری نمیشود کرد.‌» ۱۴۰۰/۰۱/۰۱

اصلِ مسئله، «عملکرد مدیریتی» است...
البته رهبر انقلاب طرح این نگرانی‌ها را با تذکر خطاب به مسئولین و مطالبه از آنها در جهت «بهبود وضعیت اقتصادی مردم» به عنوان اولویت اساسی کشور همراه کرده‌اند: «کشور از لحاظ معیشت عمومی دچار مشکل است؛ یعنی واقعاً معیشت خانوارها دچار مشکل جدّی است و مردم مشکل دارند؛ گرانی‌ها و مانند اینها هست، اینها بایست علاج بشود.» ۱۳۹۹/۰۵/۱۰ «نمیشود مشکلات مردم و گلایه‌های مردم را نادیده گرفت؛ مسئولین باید جدّی بگیرند.» ۱۳۹۵/۱۱/۲۷ «[مسئولین] به مسئله‌ی معیشت مردم یک اهتمام ویژه مصروف کنند؛ امروز مهم‌ترین کار و اولویّت این است.»‌ ۱۳۹۷/۱۰/۱۹

در این میان حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ضمن آنکه دشمنیِ دشمن و مسائلی مانند تحریم را در ایجاد مشکلات اقتصادی و معیشتی بی‌تأثیر نمی‌دانند اما علت اصلی را «عملکرد مسئولین» معرفی می‌کنند: «نه اینکه تحریمها اثر ندارد؛ چرا، تحریمها هم اثر دارد؛ امّا عمده‌ی تأثیر، مربوط به عملکرد ماها است. اگر چنانچه این عملکردها بهتر از این باشد، با تدبیرتر از این باشد، بهنگام‌تر از این باشد، قوی‌تر از این باشد که امروز هست، تحریمها اثر زیادی نمیگذارند؛ میشود علاج کرد... بیشترِ مشکل، ناشی از مسائل درونی و داخلی خود ما است... تحریمها اثر دارند -نه اینکه اثر ندارند- امّا عمده‌ی تأثیرِ سوء، مربوط به نحوه‌ی اقدام ما و مدیریّتها است.»‌ ۱۳۹۷/۰۵/۲۲

راه غیر از این نیست!
دقیقا با چنین مسئله‌شناسی‌ای از وضعیت موجود کشور و مشکلات و دغدغه‌های مردم است که رهبر انقلاب بر روی مسئله‌ی تولید ملی و رونق آن تأکید می‌کنند. موضوعی که مشخصا در «نامگذاری سال‌ها» از سوی ایشان نمود پیدا کرده است. ایشان صراحتا «راه‌حل رفع مشکلات اقتصادی» را بهره‌برداری از «ظرفیت‌های داخلی» و «تقویت تولید» می‌دانند: «بنده به مسائل معیشت مردم خیلی فکر میکنم، خیلی دغدغه‌مندم نسبت به مسئله‌ی معیشت مردم امّا هرچه فکر میکنم، هرچه با کارشناس‌ها و آدمهای وارد و مطّلع مشورت میکنم، میبینم جز این راهی وجود ندارد که ما قاطعاً تکیه کنیم به مسائل داخلی.» ۱۳۹۵/۰۵/۱۱ «کلید حلّ مشکلات اقتصادی کشور، عبارت است از مسئله‌ی رونق تولید... ما در زمینه‌ی اقتصاد کشور مشکلات داریم دیگر؛ این گرانی، این تورّم، این کم‌ارزش شدن پول ملّی، خب اینها به مردم فشار می‌آورد؛ اگر بخواهیم اینها برطرف بشود، تنها راه همین است که بپردازیم به مسئله‌ی تولید ملّی.» ۱۳۹۸/۰۸/۱۲ «تولید داخلی که افزایش پیدا کرد بیکاری برطرف میشود. تولید که رونق بگیرد، یعنی تورم کم بشود، گرانی کم بشود، اشتغال افزایش پیدا کند.» ۱۳۹۱/۰۷/۲۲ بنابراین «اگر ما توانستیم تولید را زنده کنیم، اقتصاد کشور جان خواهد گرفت و رو خواهد آمد. خیلی چیزها به تولید وابسته است.» ۱۴۰۰/۰۳/۰۶

البته نتایج و ثمرات رونق تولید صرفا در عرصه‌ی اقتصاد منحصر نخواهد ماند: «اگر چنانچه تولید ملّی را همه تعقیب کنند و دنبال‌گیری کنند، بسیاری از مشکلات اقتصادی، مشکلات معیشتیِ مردم -هم مسئله‌ی اشتغال، هم مسئله‌ی سرمایه‌گذاری و بقیّه‌ی چیزها- حل خواهد شد. آسیبهای اجتماعی به میزان زیادی کاهش پیدا خواهد کرد.» ۱۳۹۶/۱۲/۲۹ لذا تأکید می‌کنند «من از بُن دندان معتقد به این حرکتم. بنده معتقدم که علاج مشکلات کشور، کلید حلّ معضلات کشور عبارت است از ترویج تولید داخلی در بخشهای مختلف... دریچه‌ی منتقل‌کننده‌ی حیات و روشنایی و نیرو به داخل کشور همین دریچه‌ی بازشده‌ی به وسیله‌ی عناصر متصدّی و متکفّل تولید است؛ راه غیر از این نیست.» ۱۳۹۸/۰۸/۲۸ راهبردی که بیش از هرچیز برگرفته از رویکردی عقلانی، علمی و کارشناسانه است: «این حرف، حرف متخصّصین اقتصادی هم هست؛ بنده هم مکرّر تکیه کرده‌ام روی این که محور نجات اقتصاد کشور، تقویت تولید داخلی است؛ تقویت تولید داخلی.» ۱۴۰۰/۰۳/۱۴

براین اساس ایشان تأکید می‌کنند که «تولید داخلی بایستی به‌عنوان یک چیز مقدّس شمرده بشود.» ۱۳۹۵/۰۲/۰۸ چراکه «وقتی تولید داخلی خوابید، همین وضعی پیش می‌آید که امروز هست: جوان ما بیکار میشود، اشتغال ما کم میشود، رکود بر کشور حاکم میشود، وضع زندگی و معیشت مردم دشوار میشود. اینها را که دیگر از طریق ارتباط با آمریکا و با اروپا نمیشود حل کرد، اینها را خودمان باید حل بکنیم... راه این است.» ۱۳۹۵/۰۵/۱۱

عاملِ حرکتِ رو به جلوی کشور
براساس همین راهبردِ کارشناسی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای سال ۱۴۰۱ را هم با عنوان «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» نامگذاری کرده و مشخصا بر دو وجه دانش‌بنیان بودن و اشتغال‌زاییِ تولید تأکید کرده‌اند: «امسال هم من تولید را میخواهم مطرح کنم. منتها یک لایه‌ِی جدید، یک چهره‌ی جدید از تولید را میخواهم مطرح کنم و آن عبارت است از تولیدی که دارای دو خصوصیت باشد: یکی اینکه اشتغال‌آفرین باشد، یکی اینکه دانش‌بنیان باشد. تولید دانش‌بنیان، متّکی به دانش، دانش جدید و پیشرفتهای علمی، و تولیدی که اشتغال‌آفرین باشد. البته همه‌ی تولیدها اشتغال‌آفرین است منتها بعضی از تولیدها با اینکه سرمایه‌گذاری‌اش انبوه است، اشتغال‌آفرینی‌اش آنچنان نیست.» ۱۴۰۰/۱۲/۲۹

موضوعی که لازم است اولاً از برخوردهای شعاری و کلیشه‌ای مصون بماند و ثانیاً با جدیت در دستور کار سیاست‌گذاری و اقدام و عمل همگان، خصوصا مسئولان و مدیران کشور و مشخصا دست‌اندرکاران قوه‌ی مجریه قرار گیرد که در این صورت با حصول نتایجی همچون: «افزایش رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال، کاهش تورّم، افزایش درآمد سرانه، ایجاد رفاه عمومی، افزایش اعتماد به نفس ملّیو ایجاد احساس عزتمندی» ۱۴۰۰/۱۲/۲۹ موجب خواهد شد «ما در همه‌ی این هدفهای اقتصادی‌مان یک تکان خوب، یک حرکت رو به جلوی محسوسی ان‌َشاءاللّه خواهیم داشت.» ۱۴۰۰/۱۲/۲۹