رهبر انقلاب اسلامی در بیانیه‌ی «گام دوم انقلاب» با مرور تجربه‌ی ۴۰ ساله‌ی انقلاب اسلامی اعلام کردند: انقلاب «وارد دوّمین مرحله‌ی خودسازی و جامعه‌پردازی و تمدّن‌سازی شده ‌است». گام دومی که باید در چارچوب «نظریه‌ی نظام انقلابی» و با «تلاش و مجاهدت جوانان ایران اسلامی» به‌سوی تحقق آرمانِ «ایجاد تمدّن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (ارواحنافداه)» برداشته شود.
به همین مناسبت پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR طی سلسله یادداشت‌ها و گفتگوهایی در قالب پرونده‌ی «گام دوم انقلاب» به بررسی و تبیین ابعاد مختلف این بیانیه‌ می‌پردازد. در ادامه‌ی سلسله مطالب این پرونده، حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید احمد خاتمی از اعضای مجلس خبرگان رهبری و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در حاشیه‌ی اجلاس مجلس خبرگان رهبری (سه‌شنبه ۲۱ اسفندماه ۹۷) طی گفت‌وگویی به تحلیل مسأله ترسیم گذشته انقلاب برای جوانان و اعتماد بر جوانان در بیانیه‌ی گام دوم انقلاب پرداخته است که ماحصل آن، در قالب گفتار زیر تنظیم شده و متن آن در اختیار مخاطبان محترم قرار گرفته است.

روایتی از دیروز انقلاب برای نسل جوان
بیانیه‌ی گام دوم رهبر معظم انقلاب یک متن بسیار فشرده در رابطه با سه مسأله‌ی اصلی انقلاب اسلامی است. یکی دیروز انقلاب است، که متأسفانه آن چنان که شایسته است کار نشده و نسل دوم، سوم و چهارم انقلاب آن چنان که شایسته است از آن مطلع نیستند. رهبر معظم انقلاب بیانیه‌شان را از دیروز شروع کردند، دیروزی که همه‌ی سرمایه‌های این ملت به تاراج می‌رفت؛ دین مردم، آزادی مردم، استقلال مردم و سرمایه‌های اقتصادی مردم. رهبر معظم انقلاب به عنوان بزرگی که خود در متن حوادث، حوادث را دیده روایت کرده است. یک مرتبه کسی روایتگر است لکن از تاریخ و در کتاب خوانده است، اما رهبر معظم انقلاب آن چه را که دیده به قلم آورده است. این یک بخش که من پیشنهادم این است که فرهیختگان این بخش را مستند کنند، جمله جمله‌ی رهبر معظم انقلاب جای مستند کردن دارد. الحمدللّه در این عرصه مورخین متعهد فراوان داریم که می‌شود از آنها استفاده کرد و با مستندکردن این رهنمودها بر غنای این بیانیه‌ی پرمحتوا افزود. اگر این مستند فقط به صورت کتبی نباشد و از هنر مستندسازی رسانه‌ای دیگر در عرصه شنیداری و دیداری استفاده بشود. باید از هنر متعهد در این عرصه‌ها استفاده کرد. معتقدم در عرصه‌ی مکتوب کم نداریم، کتاب‌هایی در این رابطه نوشته شده ولی باید این مکتوب را به تصویر کشید.

بخش دوم بیانیه، امروز انقلاب است. رهبر معظم انقلاب به خوبی به تصویر کشیدند دینداری امروز را، استقلال امروز را، آزادی امروز را، جایگاه علمی امروز را. با آن قلم شیوا بیان کردند «چه بودیم، چه هستیم و چه داریم». این بخش هم یک ضرورت انقلاب ما است. چرا؟ به دلیل آنکه اگر برجستگی‌ها دیده نشود، خدای ناکرده دچار ناسپاسی می‌شویم و این هشدار قرآن است که «وَلَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ»(۱) این آیه می‌گوید اگر ناسپاسی کردید، نه تنها نعمت را از شما می‌گیرم که این بدیهی است گرفته می‌شود، بلکه مجازات خواهید شد. این برکت «ترسیم آنچه هستیم» است، که در عرصه‌های مختلف در این بیانیه ترسیم شده است.

فیلم | گفتگو با حجت‌الاسلام و المسلمین سید احمد خاتمی
امید به جوانان بنابر سیره حکومتی پیامبر(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) و امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)
بخش سوم این بیانیه آینده‌ی انقلاب است. در رابطه با آینده‌ی انقلاب آنچه در این بیانیه موج می‌زند تمام امید رهبر معظم انقلاب به جوانان است. این بیانیه را اگر کسی پیگیری کند، بیش از هر واژه‌ای، واژه‌ی جوانان در این بیانیه به کار گرفته شده است. این یک شعار از طرف رهبر معظم انقلاب نیست، یک باور است. باوری که وجود مقدس نبی اکرم(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) داشت. پیامبر اکرم(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) سه تا پُست به جوانان داد که آن روز و امروز برای بعضی‌ها قابل تحمل نبود و نیست.

۱) پیغمبر اکرم(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) یک جوان ۲۰ ساله به نام «مُصعَب بن عُمیر» را نماینده‌ی خودش و امام جمعه‌ی مدینه قرار داد. دیروز که جای خود دارد، امروز هم اگر یک جوان ۲۰ ساله را امام جمعه‌ی بخش بگذارند، می‌گویند بچه‌ها امام جمعه شدند، ولی پیغمبر اکرم(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) این ادبیات را نداشت، توانایی جوانان را باور داشت.

۲) بعد از فتح مکه پیامبر(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) عازم جنگ حُنین شد، جوان ۲۱ ساله‌ای به نام «عَتّاب بن اُسَید» هم فرماندار مکه شد، هم امام جماعت مسجدالحرام. بعضی‌ها اعتراض کردند، گفتند که مگر نبودند کسانی که سن بیشتری داشته باشند و پخته‌تر باشند؟ پیغمبر اکرم(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «وَ لَا یَحْتَجَّ مُحْتَجٌّ مِنْکُمْ بِصِغَرِ سِنِّهِ» کسی نگوید سن «عَتّاب» کم است. « فَلَیْسَ الْأَکْبَرُ هُوَ الْأَفْضَلَ» این طور نیست هر کس سنش بیشتر شد، برتر هم باشد. «بَلِ الْأَفْضَلُ هُوَ الْأَکْبَر»(۲)، بلکه هر کس فضیلت بیشتری دارد، او بزرگ‌تر هست.

۳) هفت روز مانده بود به ارتحال نبی اکرم(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) که جنگی علیه مسلمانها تحمیل شد. پیامبر اکرم(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) «اُسامَة بن زید» ۱۸ ساله را فرمانده لشگر قرار داد و فرمود: «همه بروند زیر پرچم او» «لَعَنَ اللهُ مَن تَخَلَّفَ عَن جَیش اُسامة»(۳). این سنت، سیره و روش نبی اکرم(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) است.

۴) در رکاب امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) هم همین بوده است، از چهره‌های بسیار برجسته‌ی رکاب امیرالمؤمنین «محمد بن ابی بکر» است، که قبل از جناب مالک اشتر، استاندار مصر شد - محمد بن ابی بکر با وضع فجیعی کشته شد، او را در پوست الاغی قرار دادند و سوزاندند. از سنخ همین کارهایی که امروز داعش می‌کند - «محمد بن ابی بکر» ۲۸ سالش بود، مالک اشتر هم حدود ۴۰ سالگی به شهادت رسید.

در حادثه‌ی جان‌گداز کربلا هم سیمای جوانان موج می‌زند. در رکاب حضرت ولی‌عصر ارواحنا لتراب مقدمه الفداه هم روایت تصریح دارد اکثریت قریب به اتفاقشان جوانان هستند.

برای آینده‌ی انقلاب اسلامی تمام امید رهبر معظم انقلاب به جوانان است با هفت توصیه‌ای که فرمودند، در عرصه‌ی معنویت، در عرصه‌ی علم و پژوهش و دیگر عرصه‌ها. سخن این است که این بیانیه مطلقاً در حد شعار نباید باقی بماند، در برنامه ریزی‌ها به عنوان سند بالادستی باید به آن توجه کرد.


پانوشت:
۱) سوره‌ی ابراهیم، آیه‌ی ۷.
۲) بحار الأنوار، ج‌۲۱، ص.۱۲۳
۳) الملل و النحل، ج‌۱، ص۳۰.