رهبر انقلاب اسلامی در بیانیه‌ی «گام دوم انقلاب» با مرور تجربه‌ی ۴۰ ساله‌ی انقلاب اسلامی اعلام کردند: انقلاب «وارد دوّمین مرحله‌ی خودسازی و جامعه‌پردازی و تمدّن‌سازی شده ‌است». گام دومی که باید در چارچوب «نظریه‌ی نظام انقلابی» و با «تلاش و مجاهدت جوانان ایران اسلامی» به‌سوی تحقق آرمانِ «ایجاد تمدّن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (ارواحنافداه)» برداشته شود.
به همین مناسبت پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR طی سلسله یادداشت‌ها و گفتگوهایی در قالب پرونده‌ی «گام دوم انقلاب» به بررسی و تبیین ابعاد مختلف این بیانیه‌ می‌پردازد. در ادامه سلسله مطالب این پرونده، آقای دکتر محمد عبداللهی پژوهشگر سیاسی به تحلیل هفت محور از محورهای مهم بیانیه رهبر انقلاب اسلامی پرداخته است.

رهبر انقلاب اسلامی در چهلمین سال پیروزی انقلاب، بیانیه راهبردی و تاریخ ساز «گام دوم انقلاب» را منتشر کردند که حاوی چند محور و نکته کلیدی است.

۱. نگاه واقع‌بینانه
نگاه واقع بینانه به نقاط قوت و ضعف چهل سال اول انقلاب و امید و خوش بینی به آینده، روح و مغز این بیانیه راهبردی است. رهبر انقلاب در چهل سالگی انقلاب، همچنان معتقد به چهره ای پویا و متحرک از انقلاب هستند، نه ماندن در گذشته و نه تصویری ایده آلیستی از چهل سال طی شده. بلکه حرکت رو به جلو با تکیه بر تجربه چهل ساله، محور اصلی مانیفست «گام دوم انقلاب» است. از این رو این بیانیه را باید «بیانیه حرکت»، نامید. حتی یک گام جلوتر از «مقاومت» و «استقامت».

۲. نقاط قوت چهل سال طی شده
 رهبر انقلاب در این بیانیه، در دو محور اصلی «این نقطه تاریخ که بر آن ایستاده ایم» را تشریح می کنند. ابتدا با برشمردن تجارب و نقاط ضعف و قوت چهل سال اول. با رویکردی واقع بینانه و رئال، و نه شعاری و اتوپیایی، به قضاوت گذشته می نشینند. با تمجید و افتخار از نقاط قوت خصوصا پیشرفتهای علمی و نظامی سخن می گویند.  ۱۸ مرتبه بر علم و پیشرفتهای علمی شتابنده پس از انقلاب خصوصا دو دهه اخیر و امتداد آن تاکید می ورزند. حدود ۲۰ مرتبه با کلیدواژه های قدرت و اقتدار و امنیت، پیشرفتهای دفاعی و نظامی ایران پس از انقلاب را می ستایند. و در قبال تحسین های مکرر از پیشرفتهای علمی و نظامی، با ادبیات گلایه و هشدار و امید به بهتر شدن از اوضاع اقتصادی و عدالت و مبارزه با فساد و فقر و بیکاری سخن می گویند.

آنجا که سخن از دستاوردهای این چهل سال به میان می آید با افتخار مصادیق تحقیرها و شکست های آمریکا و قدرت های ظالم جهانی و نفوذ منطقه ای ایران را بر می شمرند، با عباراتی که سطح چالش ایران با آمریکا و اسرائیل را نشان می دهد: «چهل سال پیش امریکا گمان میکرد با چند هلیکوپتر میتواند علیه ما کودتا کند، امروز چالش بر سرِ حضور ایران مقتدر در مرزهای رژیم صهیونیستی و برچیدن بساط نفوذ نامشروع آمریکا از منطقه‌ی غرب آسیا و حمایت جمهوری اسلامی از مبارزات مجاهدان فلسطینی و حزب‌الله و مقاومت در سراسر این منطقه است.»

و بر استمرار این راه با اعتمادبنفس تاکید می کنند. از همین جا دو راهبرد مهم منطقه ای ایران طی سالهای پیش رو بیان شده است: مبارزه با رژیم اسرائیل از طریق بازوهای منطقه ای ایران و مبارزه با حضور آمریکا در منطقه. 

قبلا نیز ایشان اشاراتی به مطالبه خروج آمریکا از خلیج فارس داشته اند. آنجا که فرمودند: «اصلا آمریکا را چه به دخالت در امور ایران و منطقه؛ خلیج فارس خانه‌ی ماست، شما بروید همان خلیج خوک‌ها ...»

۳. راهبرد سیاست خارجی ایران
هر چند ایشان در ابتدای بیانیه انقلاب اسلامی را نه متعلق به «ایران» بلکه انقلابی با شعارهای «جهانی» و فطری میدانند اما در آستانه ورود به دهه پنجم انقلاب، اغلب بر افزایش و گسترش نفوذ و قدرت منطقه ای ایران تاکید کرده اند. حتی در بعد اقتصادی، آنجا که به ظرفیت های مغفول مانده می رسند، با این تعبیر که «همسایگان ایران، ۱۵ کشور همسایه ایران جمعا بیش از ۶۰۰ میلیون جمعیت دارند» شکوفایی اقتصاد ایران را نیز در گرو ارتباط با منطقه خودمان می دانند. درست برعکس جریان غربگرا که بهبود اقتصاد ایران را به آمریکا یا چند کشور اروپایی گره می زنند. ایشان به صراحت فرموده اند "در مورد آمریکا حل هیچ مشکلی متصور نیست و مذاکره با آن جز زیان مادی و معنوی محصولی نخواهد داشت."

بیان چنین راهبرد مهمی از زبان رهبر انقلاب در واقع همان فرجام شکست خورده اعتماد جریان غربگرا در برجام به آمریکا و اروپا است. قطع کامل روابط و مذاکره با آمریکا نوعی آب پاکی ریختن بر دست کسانی است که ساده باورانه هنوز منتظرند آمریکا مشکلات اقتصادی ایران را حل کند.

۴ . نقاط ضعف چهل سال طی شده
در تبیین نقاط ضعف و کاستی ها چهل سال گذشته، رهبر انقلاب نه با نگاهی خودتحقیرانه و مایوسانه بلکه با نگاهی منطقی، منصفانه وتوام با ریشه یابی سخن گفته اند.

ایشان به صراحت نقاط ضعف چهل سال گذشته را ضعفهای اقتصادی  خصوصا فساد و رفع نشدن فقر و بیکاری و برقراری عدالت اعلام کرده اند و در عین حال پیشرفتهای نسبی همچون «برقراری نسبی عدالت» را نیز یادآور شده اند ودرکنار این یادآوری شاید کنایه ای به کم کاری های رسانه ای داشته اند. چراکه علیرغم سیاهنمایی های شدید رسانه ای که درصدد «القای حس فلاکت» به جامعه ایران هستند، آمار بانک جهانی نشان میدهد ایران رتبه ۴۷ جهان در برابری درآمد و عدالت اقتصادی (حتی وضع بهتری از آمریکا، ترکیه و...) دارد و  کاهش ضریب جینی از ۵۰ به ۳۸ گویای آن است که شکاف طبقاتی نسبت به ابتدای انقلاب، ۴۰ درصد کاهش یافته است.

 و علت این مشکلات را عیوب ساختاری و ضعفهای مدیریتی دانسته اند.: « انقلاب اسلامی راه نجات از اقتصاد ضعیف و وابسته و فاسد دوران طاغوت را به ما نشان داد، ولی عملکردهای ضعیف، اقتصاد کشور را از بیرون و درون دچار چالش ساخته است. چالش بیرونی تحریم و وسوسه‌ها‌ی دشمن است که در صورت اصلاح مشکل درونی، کم‌اثر و حتّی بی‌اثر خواهد شد. چالش درونی عبارت از عیوب ساختاری و ضعفهای مدیریّتی است.»

در متن بیانیه یک بند گویا و صریح و دقیق برای توصیف علت مشکلات اقتصادی در چهل سال گذشته وجود دارد: « مهم‌ترین عیوب، وابستگی اقتصاد به نفت، دولتی بودن بخشهایی از اقتصاد که در حیطه‌ی وظایف دولت نیست، نگاه به خارج و نه به توان و ظرفیّت داخلی، استفاده‌ی اندک از ظرفیّت نیروی انسانی کشور، بودجه‌بندی معیوب و نامتوازن، و سرانجام عدم ثبات سیاستهای اجرائی اقتصاد و عدم رعایت اولویّتها و وجود هزینه‌های زائد و حتّی مسرفانه در بخشهایی از دستگاه‌های حکومتی است. نتیجه‌ی اینها مشکلات زندگی مردم از قبیل بی‌کاری جوانها، فقر درآمدی در طبقه‌ی ضعیف و امثال آن است.»

راه حل آن نیز مشخص شده: درون‌زایی اقتصاد کشور، مولّد شدن و دانش‌بنیان شدن آن، مردمی کردن اقتصاد و تصدّیگری نکردن دولت، برون‌گرایی منطقه ای. طهارت اقتصادی و مبارزه با فساد نیز به کرات (بیش از ۱۵ مرتبه) در متن دیده میشود. یکی از شاه جملات بیانیه این عبارت است: «همه باید بدانند که طهارت اقتصادی شرط مشروعیت همه مقامات حکومت جمهوری اسلامی است!» این جمله اهمیت مبارزه با فساد را تا حد مشروعیت نظام اسلامی بالا میبرد و بنابراین باید منتظر مبارزه جدی و سازمان یافته با فساد در دهه جدید انقلاب باشیم.

ایشان نقطه منفی دیگر کارنامه این چهل سال را به صراحت استفاده نکردن کافی از ظرفیت انسانی و طبیعی کشور معرفی نموده اند: «نکته‌ی مهمّی که باید آینده‌سازان در نظر داشته باشند، این است که در کشوری زندگی می‌کنند که از نظر ظرفیّت‌های طبیعی و انسانی، کم‌نظیر است و بسیاری از این ظرفیّتها با غفلت دست‌اندرکاران تاکنون بی‌استفاده یا کم‌استفاده مانده است.. گفته شده‌ است که ایران از نظر ظرفیّتهای استفاده‌نشده‌ی طبیعی و انسانی در رتبه‌ی اوّل جهان است. بی‌شک شما جوانان مؤمن و پُرتلاش خواهید توانست این عیب بزرگ را برطرف کنید..»

۵. شیوه قضاوت خطاها و نقاط منفی گذشته
رهبر انقلاب برخلاف آنان که در ریشه یابی ضعفها و خطاهای سالهای طی شده، به جای نگاه کردن به اصول انقلاب، به دور شدن از مشی اسلامگرایی انقلاب درغلتیده اند، ریشه ضعفها و مشکلات و دلسردی ها را دوری از اسلام اعلام می کنند: « هرگاه دل زدگی پیش آمده، از رو یگردانی مسئولان از این ارزشهای دینی بوده است و نه از پایبندی به آنها و کوشش برای تحقّق آنها.» از همین رو نه همچون انقلابیون شرمنده ای که پس از سالها افراط و تفریط، خطای انقلاب را در اعدام منافقین یا جنگ با صدام و آمریکا معرفی می کنند، بلکه با استقامت بر آرمانهای اصلی انقلاب، از ساحت و حیثیت انقلاب اسلامی در برخورد با ظلم و جنایت ها دلیرانه دفاع می کنند:

«انقلاب اسلامی ملّت ایران، قدرتمند امّا مهربان و باگذشت و حتّی مظلوم بوده است، مرتکب افراط‌ها و چپ‌روی‌هایی که مایه‌ی ننگ بسیاری از قیامها و جنبش ها است، نشده است، در هیچ معرکه‌ای حتّی با آمریکا و صدّام، گلوله‌ی اوّل را شلّیک نکرده و در همه‌ی موارد، پس ‌از حمله‌ی دشمن از خود دفاع کرده و البتّه ضربت متقابل را محکم فرود آورده است. این انقلاب از آغاز تا امروز نه بی‌رحم و خون‌ریز بوده و نه منفعل و مردّد، با صراحت و شجاعت در برابر زورگویان و گردنکشان ایستاده و از مظلومان و مستضعفان دفاع کرده است. این جوانمردی و مروّت انقلابی، این صداقت و صراحت و اقتدار، این دامنه‌ی عمل جهانی و منطقه‌ای در کنار مظلومان جهان، مایه‌ی سربلندی ایران و ایرانی است، و همواره چنین باد.»

۶. نگاهی دوسویه (امید و هشدار) به موضوع سبک زندگی
وجه دیگری از متن بیانیه مرتبط با وجه اخلاق و معنویت گرایی انقلاب اسلامی است. ایشان از یک سو رشد فضایل اخلاقی و دینداری مردم خصوصا جوانان پس از انقلاب را به عنوان یک دستاورد انقلاب مطرح می کنند و از سوی دیگر چندین مرتبه بر ترویج سبک زندگی اسلامی در برابر سبک زندگی غربی بصورت جهادی وهوشمندانه فرا می خوانند. درست برخلاف تصور برخی که گمان می کنند حکومت اسلامی باعث دین گریزی مردم شده، ایشان با تکیه بر گسترش حضور مردم در مناسکی مثل اعتکاف، زیارت، نماز و حج و صدقات، که مطابق نظرسنجی ها و تحقیقات علمی است، گرایش به مذهب و معنویت در میان مردم را رو به رشد دانسته اند و در مقابل آنان که میگویند "حکومت نباید به زور مردم را به بهشت ببرد» در جمله ای کلیدی به زور جهنم بردن مردم توسط حکومتها را تقبیح و تحذیر میکنند: «اجازه ندهند که جهنّمی ها مردم را با زور و فریب، جهنّمی کنند»

۷. غایت بیانیه ورود به چهل سال دوم انقلاب
تبدیل ایران به یک ابرقدرت و به یک ابرتمدن نوین اسلامی که واجد خصوصیات اخلاقی و مشی سیاسی ویژه ای در جهان است، غایت این بیانیه است: «دهه های آینده دهه های شما است و شمایید که باید کارآزموده و پُرانگیزه از انقلاب خود حراست کنید و آن را هر چه بیشتر به آرمان بزرگش که ایجاد تمدّن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی ارواحنافداه است، نزدیک کنید.»

جبهه انقلاب طبق مطالبه رهبرمعظم انقلاب در خصوص روشنگری رسانه‌ای در قبال هجمه رسانه‌ای دشمنان، به جد پیگیر اجرای این بیانیه راهبردی برای رشد و پیشرفت انقلاب اسلامی و ایران عزیز خواهد بود. تا این بیانیه مثل برخی فرامین حضرت امام خمینی رحمه‌الله و رهبر انقلاب در ذیل همایشها و سمیناهارهای تشریفاتی یا کتمان و بی توجهی مسئولین فراموش نشود.