مهدی بلوکات

همواره پیام‌ها و دیدارهای رهبر انقلاب با دانشجویان، تأثیر بسزایی در کمیت و کیفیت فعالیت‌های فرهنگی – سیاسی دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی داشته است. پیام اخیر ایشان به دانشجویان که ۲۳ بهمن ماه سال جاری در نشست انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل قرائت شد، حاوی راهبردها و اقداماتی برای تمامی تشکل‌های دانشجویی است که در صورت تحقق آن، فصل زرینی در کارنامه‌ی جنبش دانشجویی مسلمان در دهه‌ی ۹۰ رقم خواهد خورد.

نگارنده با مرور و مطالعه‌ی محورهای این پیام و بررسی قراین مفاد این پیام با سایر بیانات ایشان در سال‌های گذشته و همچنین با بهره‌گیری از تجربه‌ی ناچیز حضور در تشکل‌های دانشجویی، شش نکته‌ی آموختنی را از پیام رهبری احصاء نموده که به شرح ذیل به عموم دانشجویان که مخاطبان اصلی این پیام هستند تقدیم می‌گردد. ضمن این‌که شایسته است تشکل‌های دانشجویی با تشکیل جلسات هم‌اندیشی، نسبت به تحلیل محتوای اجزای پیام و برنامه‌ریزی جهت تحقق نکات مدنظر رهبر فرزانه‌ی انقلاب اقدام نمایند.
 
۱. تهذیب نفس
مسأله‌ی «تهذیب نفس و انس با خدا» به عنوان اولین محور پیام مذکور، موضوعی است که همواه مورد تأکید رهبر انقلاب خطاب به فعالین فرهنگی و سیاسی بوده است. به نظر می‌رسد از نگاه رهبری، پایه و اساس همه‌ی موفقیت‌ها و کامیابی‌ها در عرصه‌ی فعالیت‌های اجتماعی در گرو تهذیب نفس، خودسازی و معنویت است و بالعکس، انحراف‌ها و اشتباه‌ها نیز ریشه در دوری از خدواند و عمل نکردن به آموزه‌های دینی و قرآنی دارد.

برشمردن اصول سه گانه‌ی «تحصیل، تهذیب و ورزش» از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان وظیفه‌ی اصلی دانشجویان، یکی دیگر از نشانه‌های اهمیت مقوله‌ی خودسازی به‌ویژه برای دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی است.

رهبر انقلاب در جای دیگری تأکید می‌نمایند که «آن علمی که ما می‌خواهیم، همراه با تزکیه است... اول تزکیه است؛ تربیت دین، تربیت قرآن، تربیت اسلام، این است.»(۱۴ مهرماه ۱۳۸۹) تاریخ اسلام و انقلاب و همین‌طور تاریخ جنبش دانشجویی ایران نیز مملو از مصادیق و نمونه‌های عینی این اصل است که توسط رهبر انقلاب بیان شده است. علم‌الهدی‌ها، چمران‌ها، همت‌ها و باکری‌ها و هزاران هزار جوان الگوی انقلابی، ماحصل تکیه و عمل به تهذیب نفس و انس با خدا است و در مقابل، عده‌ای از افراد هم بوده‌اند که به واسطه‌ی کم توجهی یا بی توجهی نسبت به خودسازی و معنویت، به تدریج از مسیر مردم و انقلاب منحرف و جدا شده و بعضاً حتی نسبت به گذشته‌ی انقلابی‌شان ابراز ندامت و پشیمانی کردند!

همه بایستی توجه داشته باشیم که مخاطب این محور از پیام رهبر انقلاب، یک قشر یا تفکر یا سلیقه‌ی خاص دانشجویی نیست؛ بلکه همه‌ی ما مخاطب این بخش از پیام ایشان بوده و هیچ‌یک از ما نسبت به تذکر در خصوص تهذیب نفس و خودسازی مستغنی نیستیم. ۲. معرفت دینی
همچنان‌که در پیام اخیر رهبر انقلاب به دانشجویان قید شده است، «آشنایی با معارف قرآن و اهل بیت علیهم‌السلام» و تقویت مبانی معرفتیِ اعضاء تشکل‌های دانشجویی، همواره یکی از دغدغه‌ها و توصیه‌های حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به فعالین فرهنگی- سیاسی دانشگاه‌ها بوده است.

ایشان در دیدار ۳۱ مردادماه سال ۸۹  با دانشجویان نیز به این مسأله اشاره می‌نمایند و می‌فرمایند «مجموعه‌ی تشکل‌ها، تقویت مبانی معرفتی را جدی بگیرند تا بعد از تشکل‌ها، سرریز بشود روی مجموع دانشجوها.» در واقع از نگاه ایشان، نیاز مهم تشکل‌های دانشجویی و عموم دانشجویان، ارتقای سطح معرفت و آشنایی با مبانی اسلام و آموزه‌های دینی از طریق قرآن و عترت است که انشاالله در دستور کار تشکل‌های دانشجویی قرار خواهد گرفت.

۳. بصیرت عمارگونه و استقامت مالک اشتروار
تأکید چندباره‌ی رهبر انقلاب بر جنگ نرم و استمرار و تداوم آن در سال‌های اخیر و لزوم برخورداری دانشجویان -به عنوان افسران جوان این جنگ- از «بصیرت عمارگونه و استقامت مالک اشتر وار» حاکی از آن است که راهبرد کنونی جنبش دانشجویی مسلمان و در شرایط جدید، همچنان مبارزه‌ی فکری - فرهنگی با جریان معارض انقلاب اسلامی است و اتفاقاً نسل کنونیِ تشکل‌های دانشجویی، بایستی فهم و بصیرت عمیق‌تری نسبت به گذشتگانشان داشته و در راه این مبارزه‌ی مقدس، استقامت دوچندان داشته باشند.

البته از نگاه ایشان، آینده‌ی جنگ نرم باید با نگاه «خوش‌بینانه و امیدوارانه»‌ی دانشجویان و اساتید همراه باشد؛ همچنان‌که ایشان در چهارم شهریورماه ۸۸ فرمودند: «عزیزان من، شرط اصلی فعالیت درست شما در این جبهه‌ی جنگ نرم، یکی‌اش نگاه خوش‌بینانه و امیدوارانه است... اگر نگاه ناامیدانه شد... به دنبالش بی عملی، بی تحرکی، به دنبالش انزوا است. مطلقاً دیگر حرکتی وجود نخواهد داشت؛ این همانی است که دشمن می‌خواهد.»
 
۴. شناخت استکبار
از سال‌های قبل از انقلاب تاکنون، ماهیت جنبش دانشجویی در ایران با استکبارستیزی گره خورده و البته دستاوردهای تاریخی متعددی هم داشته است: ۱۶ آذر ۱۳۳۲، ۱۳ آبان ۱۳۵۸، حضور فعال در هشت سال دفاع مقدس، حمایت همه‌جانبه از دستاوردهای علمی و فناوری هسته‌ای و ده‌ها مورد دیگر، همگی از اقدامات ماندگار دانشجویان انقلابی در مبارزه‌ی با استکبار جهانی است.

امروز پس از گذشت ۳۵ سال از پیروزی انقلاب اسلامی، جبهه‌ای متشکل از عناصر خارجی و داخلی وابسته به استکبار، تلاش می‌کنند تا القاء نمایند که نسل سوم و چهارم انقلاب، با ارزش‌هایی همچون استکبارستیزی بیگانه است. مطالبه‌ی رهبر معظم انقلاب در پیام اخیرشان به دانشجویان، مبنی بر «لزوم شناخت تمام ابعاد و لایه‌های نظام سلطه و تجزیه و تحلیل اهداف و راهبردهای آن» گویای این حقیقت است که مبارزه با استکبار همراه با شناخت عمیق و عالمانه از ماهیت آن، لازمه‌ی شرایط کنونی و نیاز جوانان کشور است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای سال‌ها قبل هم این دغدغه را بازگو نموده و فرمودند: «من همه‌ی دغدغه‌ام این است که جوان انقلابی امروز، نداند ما بعد از چه دورانی، امروز در ایران مشغول چنین حرکت عظیمی هستیم. تاریخچه‌ی این صدوپنجاه، دویست سال اخیر -از دوران اواسط قاجار به این طرف، دوران جنگ‌های ایران و روس به این طرف- را بخوانید و ببینید چه حوادثی بر این کشور گذشته است.»(۲۱ مردادماه ۱۳۷۱)

از سوی دیگر، فقط شناخت صرف و مطالعه در رابطه با چیستی و کیستی استکبار کافی نیست؛ بلکه بنابر فرمایش ایشان، جوانان و دانشجویان انقلابی بایستی «تمام ظرفیتشان را برای رویارویی با استکبار» در عمل بکار ببندند. ایشان در ادامه‌ی این سخن، مجدداً توجه دانشجویان را به نقش عنصر توکل جلب می‌نمایند و می‌فرمایند: «در این مسیر به وعده‌های خداوند اطمینان داشته باشید.»

۵. مبادا تشکیلات تبدیل به معبود گردد!
یکی از کانون‌های مهم پیام ۲۳ بهمن ماه رهبر انقلاب به دانشجویان، بند چهارم این پیام است. ایشان در تذکری عالمانه و مشفقانه در رابطه با جایگاه تشکیلات و نسبت آن با اعضا، متذکر می‌شوند که «تشکیلات می‌تواند معبد باشد، ولی مبادا تبدیل به معبود گردد.»

همیشه این تهدید متوجه عموم تشکل‌های فرهنگی- سیاسی بوده است که به جای این‌که تشکیلات در خدمت اهداف باشد، خود به هدف تبدیل شده و به تعبیر رهبر انقلاب تبدیل به معبود شود. همه‌ی ما باید مراقبت کنیم که به این آسیب در تشکل‌هایمان دچار نشویم و بدانیم که هر تشکلی، با هر نام و هر سابقه -ولو درخشان- از این آسیب مصون نیست و هیچ تشکیلاتی نمی‌تواند ادعا کند و تضمین نماید که از این آفت در امان خواهد ماند.

آزمونِ دقت و پایبندی ما به این تذکر رهبر انقلاب، از همین حالا شروع شده است؛ باید به درون خود و تشکیلاتمان رجوع کنیم و صادقانه ببینیم که واقعاً تشکیلات برای ما تا چه حد هدف و معبود است و تا چه حد معبد و وسیله؟ در واقع از نگاه رهبر حکیم انقلاب، ارزش واقعی یک تشکیلات به آن است که «اصول و ارزش‌های عقیدتی و معنوی اعضا» در بستر آن حفظ گردد و افراد با حضور در تشکل‌ها، ارتقای معنوی و عقیدتی داشته باشند.
 
۶. صمیمیت و همدلی
نکته‌ی آموختنی پایانی، تأکید ایشان بر لزوم حفظ «صمیمیت و همدلی بین اعضا» در یک تشکیلات دانشجویی است. وقتی در تشکل‌های دانشجویی، هدف متعالی و مشخصی وجود داشته و کار بر اساس تقوا و مسیر حرکت منطبق بر خط امام رحمه‌الله و رهبری است، دیگر هیچ توجیهی برای وجود اختلاف و چند دستگی باقی نمی‌ماند.

حفظ وحدت و انسجام پیرامون اهداف و آرمان‌های انقلاب، از ضروریات امروز کشور و تشکل‌های دانشجویی است و نبایستی رقابت‌ها، اختلاف سلیقه‌ها، تفاوت برداشت‌ها و بعضاً دلخوری‌های کاری، باعث آن شود که دل‌های دانشجویان و جوانان انقلابی، خدای ناکرده از هم دور گردد.