حفظ و ارتقای روحیه و کار جهادی یکی از توصیه‌های همیشگی رهبر انقلاب به جوانان و مسئولان کشور است. یکی از نهادهایی که توانسته با روحیه‌ی جهادی موفقیت‌های چشمگیری را برای کشور بدست آورد، جهاد دانشگاهی است. گفت‌وگوی ما با دکتر علی منتظری، رئیس پیشین جهاد دانشگاهی درباره‌ی خاطرات و توصیه‌های رهبر انقلاب به جهاد دانشگاهی است، توصیه‌هایی که در سال «جهاد اقتصادی» نیز باید مورد توجه قرار گیرند.

باتوجه به سابقه‌ی جنابعالی در جهاد دانشگاهی، ارتباط رهبر معظم انقلاب را با این نهاد انقلابی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ارتباط جهاد با رهبر معظم انقلاب از نظر تاریخی دو برش کاملاً متفاوت دارد. برش اول این ارتباط مربوط است به دوران ریاست‌جمهوری ایشان که هم‌زمان ریاست شورای عالی انقلاب فرهنگی را هم بر عهده داشتند، برش دوم آن نیز به دوران رهبری ایشان اختصاص دارد.

در دوران ریاست‌جمهوری ایشان نکات جالبی از ارتباط و توجهشان به جهاد دانشگاهی وجود دارد. اولین آنها برمی‌گردد به حضور نمایندگان جهاد دانشگاهی در شورای عالی انقلاب فرهنگی. حضرت امام رحمة‌الله‌علیه در تاریخ 19 آذر سال 1363 طی نامه‌ای دستور تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی را صادر کردند. قرار بود در ترکیب اعضای شورا دو نفر دانشجو هم باشند. رهبر معظم انقلاب خدمت امام رحمه‌الله رسیدند و به این نکته اشاره ‌کردند که: «انتخاب این دو دانشجو کار سختی است، چراکه باید برای آن انتخابات برگزار کنیم،در حالی که می‌توان این دو نفر را از جهاد دانشگاهی که یک نهاد علمی و انقلابی است،وارد شورا کرد تا این دو نفر بازتاب‌دهنده‌ی صداهای جریانات دانشجویی در شورا باشند.» بنابراین حضور دو نماینده از دانشجویان جهاد دانشگاهی در ترکیب اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی مرهون عنایت و توجه خاص ایشان به این مجموعه است.

از دیگر مصادیق توجه ایشان به جهاد دانشگاهی، پیام‌هایی است که ایشان در افتتاح مسابقات و جشنواره‌های دانشجویی ما صادر کرده‌اند. تمام جشنواره‌های دانشجویی آن زمان، مثل جشنواره‌ی قرآن یا جشنواره‌ی کتاب با پیام ایشان افتتاح می‌شد و این در حالی بود که ایشان برای بسیاری از مسابقات رسمی کشور هم پیام نمی‌دادند.بنابراین عنایتایشان به جهاد از همان آغاز وجود داشته و مربوط به امروز و دیروز نیست.

به نظر شما دلیل توجه ویژه‌ی رهبر معظم انقلاب به جهاد دانشگاهی چه دلایلی داشته است؟
از مهم‌ترین دلایل این توجه، یکی این است که رهبر معظم انقلاب به جوهر جهاد دانشگاهی اعتقاد قلبی دارند و نه به اشخاص و افراد آن. جوهر جهاد دانشگاهی چیست؟ «ایمان» و «علم» و «تلاش و کوشش فی‌‌سبیل‌الله». این‌ها جوهر جهاد دانشگاهی است و چون ایشان به این سه عنصر ایمان قلبی دارند، جهاد را مظهر برآیند این سه عنصر می‌دانند و به همین دلیل نگاه ویژه‌ای به آن دارند. خود حضرت آقا می‌فرمایند: «ایمان بدون علم می‌شود تحجر و علم بدون ایمان می‌شود تیغ در دست زنگی مست. وقتی علم و ایمان در کنار تلاش و کوشش در راه خدا قرار گیرد، یک جوهری را به وجود می‌آورد که هر فردی این گوهر را پیدا کند، به آن اعتقاد پیدا می‌کند.»

بدنه‌ی جهاد دانشگاهی بر اساس همین جوهر تشکیل شده است. البته ایشان نسبت به برخی افرادی که در جهاد هستند، شناخت شخصی هم دارند که این شناخت نیز در توجه ویژه‌ی ایشان مؤثر است. اصل مطلب اما همان جوهر کار در جهاد است که برای ایشان ارزشمند است؛ کاری که در وضعیت کنونی و در میان نهادهایی که در دانشگاه‌های کشور فعالیت می‌کنند، منحصر به فرد است.

مهم‌ترین توصیه‌های رهبر معظم انقلاب درباره‌ی جهاد دانشگاهی چه بوده است؟
توصیه‌های زیادی بوده است، اما توصیه‌ی همیشگی حضرت آقا در سخنانشان درباره‌ی جهاد این بوده که: «روحیه‌ی جهادی و انقلابی خود را حفظ کنید.» تمام سرمایه‌ی ما این روحیه است و اساساً علت مورد توجه قرار گرفتن جهاد این است که نهادی علمی است و البته روحیه‌ی جهادی و انقلابی در آن موج می‌زند.

ظاهراً حضرت آقا در یکی از دیدارهاشان با شما درباره‌ی فعالیت سیاسی کارکنان جهاد دانشگاهی هم توصیه‌هایی ‌کرده‌اند.
بله. در آخرین دیداری که قبل از تغییر شیوه‌ی مدیریتی جهاد از حالت شورایی به مدیریت فردی به همراه اعضای شورای مرکزی جهاد در 11 شهریور سال 1369 به خدمت حضرت آقا رسیدیم، ایشان فرمایش‌های مبسوطی کردند. از آن‌جا که در آن زمان شائبه‌ی گرایش‌ها و فعالیت‌های سیاسی در جهاد مطرح بود،ایشان با تأکید بر پیشینه و سابقه‌ی تشکیل جهاد دانشگاهی فرمودند: «جهاد خودش را از این مناقشات و جنجال‌های سیاسی رها کند. این کارها مختص دوره‌ی جوانی جهاد بوده است،درحالی که الان از تأسیس جهاد 10 سال می‌گذرد.»

به تعبیر من ایشان در آن جلسه فرموده بودند که این هیجانات و جوانی‌ها برای جهاد کافی است و الان باید وارد فاز دیگری شود که همین‌طور هم شد.همین سخنان باعث شد که ما از سال 1370 به بعد، تکلیف فعالیت‌های سیاسی در جهاد دانشگاهی را با وضع قوانینی مشخص کنیم.

حُسن جهاد این است که گفتمان آن بر اساس گفتمان رهبری شکل گرفته است و نه بر اساس گفتمان دولت‌ها. به همین دلیل هم با تغییر دولت‌ها تغییر مسیر نمی‌دهد. اتفاقاً یکی از اعتراضات ما درباره‌ی برخی تعرض‌هایی که به جهاد می‌شود، به همین مسئله برمی‌گردد.

به سبب مسئولیت خود به عنوان رئیس پیشین جهاد دانشگاهی، دیدارهایی با رهبر انقلاب داشته‌اید. از خاطرات خود در این باره بگویید.
خاطره‌ای که در ذهن دارم، مربوط می‌شود به تذکری که ایشان درباره‌ی انتشار مطالب به من گوشزد کردند. ماجرا از این قرار بود که مجله‌ی ارگان جهاد دانشگاهی یک نقل تاریخی را بدون ذکر سند منتشر کرده بود و آقا این مطلب را ملاحظه و اظهار گلایه کرده بودند. من از این مسئله اطلاع نداشتم تا این‌که به من گفته شد که آقا از این مطلب خیلی ناراحت شده‌اند.

در یک ملاقات خصوصی و کوتاه به محضر ایشان رسیدم و گفتم که آن مطلبی که منتشر شده است، مستند بوده و منظور خاصی هم نداشتند. ایشان فرمودند: «هر نوع مستندی را که منتشر نمی‌کنند. این نوع مطالب ظرافت و حساسیت‌هایی دارد. شماهایی که آن‌جا هستید، حداقل حواستان به این‌ها باشد تا به خاطر یک مطلب کوچک جنجال راه نیفتد.» این سخن ایشان برای من بسیار آموزنده بود. ایشان با این بیان اولاً فرمودند که هر حرف مستندی را نباید گفت. ثانیاً مستند باید قوی باشد. حالا اگر کسی در جایی نقل قولی کرده باشد، دلیل بر مطرح کردن آن نمی‌شود و ثالثاً این‌که فرمودند: شما باید مواظب باشید تا یک چیز کوچک باعث تشنج نشود.

با توجه به مسئولیت‌هایی که در جهاد داشته‌اید، حتماً بسیاری از موفقیت‌های علمی کشور را به رهبر انقلاب گزارش داده‌اید. عکس‌العمل ایشان پس از شنیدن گزارش این موفقیت‌ها چگونه بود؟
یکی از خاطرات به یادماندنی من در این زمینه مربوط است به گزارش خبر دستیابی ایران به تولید و تکثیر و انجماد سلول‌های بنیادی. در آن ملاقات پس از ارائه‌ی یک گزارش علمی از مسائل پیچیده‌ی زیست‌شناسی که به این موفقیت مربوط می‌شد، ایشان فرمودند: «باش تا صبح دولتت بدمد - کاین هنوز از نتایج سحر است.»

این بیان نشان‌دهنده‌ی نگاه و افق ایشان به موضوع علم در کشور است. جالب آن‌که وقتی این موضوع در مطبوعات منتشر شد، برخی رقبا شروع به سمپاشی کردند که چنین چیزی محال است، اما رهبر انقلاب فرمودند که این تازه آغاز کار است. انصافاً همین‌طور هم شد؛ موفقیت‌های پی در پی در زمینه‌ی شبیه‌سازی و تولید حیوانات ترانس‌ژنیک و تلاش برای درمان پاره‌ای از بیماری‌ها همگی بر پایه‌ی همان موفقیت اولیه‌ای بود. رهبر انقلاب ضمن باور و تشویق جهادگران در هر مناسبتی از این دستاورد بزرگ یاد می‌کردند و آن را می‌ستودند.