گفتاری درباره لزوم رعایت اخلاق در سیاست و رسانه

«جذب حداکثری، دفع حداقلی»
بداخلاقی‌هایی که در جامعه از سوی برخی افراد سر می‌زند را می‌توان بعضاً آگاهانه و یا بسیاری از آن‌ها را ناآگاهانه دانست. در شرایط غبارآلود فتنه سال گذشته به نظر می‌رسد علاوه‌بر همه ضعف‌هایی که در جامعه وجود داشت، این‌گونه رفتارها مجال بروز بیشتری پیدا کرد. یک عده هم با سوء استفاده از شرایط پیش آمده دنبال انتقام‌گیری و حب و بغض‌های قبیله‌ای در رفتارهای سیاسی و اجتماعی خودشان افتادند؛ یعنی از آن فضای غبارآلود سوءاستفاده کردند.

این رفتارها منحصر به گروه خاصی نبود و گروه‌های مختلفی از این بابت برای انتقام و حذف رقبای خودشان استفاده کردند. این‌ها اتفاقات بدی بود و  همان‌طور که رهبر معظم انقلاب فرمودند این اتفاق ممکن است منجر به خشم خداوند تبارک و تعالی شود و این جفای بزرگی در حق نظام مقدس جمهوری اسلامی است. نظامی که به تعبیر ایشان یک نظام مقتدر و مظلوم است؛ نظام مقتدر مظلومی که گاهی حیثیتش از ناحیه ناآگاهان و جاهلان مورد هتک قرار می‌گیرد و به آن خدشه وارد می‌شود. البته نحوه رفتار، گفتار و سلوک عده‌ای خاص هم نباید به عموم تعمیم داده شود، چراکه جفا است و باید مقابل این جفا ایستاد.

به هر حال نه فقط بحث تهذیب و پرورش روحیه‌های مثبت اخلاقی در این‌جا مطرح می‌شود بلکه علاوه‌بر عمق بخشیدن به تحلیل‌ها و تطبیق دادن آنچه که عقل، شرع، خدا و رسول در رفتار اجتماعی و سیاسی مد نظرشان است، یک مقدار هم باید به محکمات توجه کرد تا استراتژی اصلی نظام خدشه‌دار نشود. راهبرد اصلی نظام، «جذب حداکثری و دفع حداقلی» که مورد تأکید رهبری نظام است، به هیچ وجه نباید مورد خدشه قرار گیرد؛ حال چه  ناشی از جهالت باشد و یا سوءاستفاده از موقعیت‌ها و از روی عمد.

مشی اصلی نظام، ترجمان همان آیه «أشداء علی الکفار رحماء بینهم» می‌باشد که آسیب رساندن به آن، برای ما گران تمام خواهد شد. همان‌طور که رهبر معظم انقلاب تأکید دارند شاید دست‌های نفوذی نیز در کار باشند که از این ظرفیت سوءاستفاده کنند و به الگو شدن نظام اسلامی ضربه وارد کنند. خوشبختانه این پختگی عقلانی و رفتار انقلابی را در جریانات سال گذشته دیدیم؛ حتی کسانی‌که مورد هتک و آزار قرار گرفتند، خودشان وارد این دور باطل نشدند و کظم غیظ کردند و رفتاری خلاف انتظار جاهلان یا معاندان از خودشان نشان ندادند.

ضمن این‌که تیر بسیاری از افراد در ایجاد دودستگی بین روحانیت و تقابل بین بزرگان روحانیت به سنگ خورد و خوشبختانه پیشتازان و نخبگان انقلاب اسلامی، رفتار خوبی از خودشان نشان دادند. اما با همه این تفاسیر این مانعی برای علاج دردهای موجود محسوب نمی‌شود.

عمل به قانون
برای علاج این ناهنجاری‌ها و آسیب‌ها باید از قانونی که در نظام جمهوری اسلامی منبعث از شرع و تکلیف دینی است پیروی کرد و نباید به راحتی چارچوب‌های قانونی را درنوردید. ما مشکل عمل به قانون داریم. اگر معضلاتی وجود دارد، باید برخورد جدی قانونی شود. برخورد قانونی به این معنی است که در محدوده مشخص، تذکر و هشدارهای قانونی داده شود و اگر از راه مجاز خارج شدند، برخورد قضایی متناسب، عادلانه و به‌موقع صورت گیرد تا باعث عبرت شده و جلوی مسائل بعدی را بگیرد. متأسفانه در فضای ناشی از حوادث سال گذشته، عده‌ای از افراد و وبلاگ‌نویس‌ها از بردباری مسئولین نظام و دستگاه قضایی سوءاستفاده کرده و از حدود خودشان تجاوز کردند که این موترد برخورد به‌هنگام و عادلانه قضایی را می‌طلبد.

در بسیاری از کشورها مطبوعات و رسانه‌ها یک قواعد «خودکنترلی» دارند که طبق آن، حق عبور از چارچوب منافع ملی را ندارند. این‌گونه نیست که همه به هر شکلی آزاد باشند و هر چیزی را بگویند. البته به واسطه ابزارهای رسانه‌ای جدید، مثل رسانه‌های الکترونیکی، از دو جنبه ضعف جدی وجود دارد؛ یکی خلأ فرهنگ‌سازی به دلیل نوپا بودن آن و از طرف دیگر، قوانین و آیین‌نامه‌های موجود باید کامل‌تر و مصداقی‌تر شوند. قوانین رسانه‌های الکترونیک در کشور ما کم و بیش با همان رسانه‌های مکتوب و مطبوعات یکسان است و احتیاج به بازنگری دارد. باید قوانین و آیین‌نامه‌های نظارتی هرچه سریع‌تر به‌روز و تکمیل ‌شود.

باید بدانیم که جامعه یک ظرفیت و بردباری نسبت به مسائل مختلف دارد، چراکه جامعه ما یک جامعه ریشه‌دار انقلابی و مذهبی است و لذا خیلی نمی‌تواند نسبت به مسائل پیرامونی بی‌تفاوت باشد. جامعه ما خودبه‌خود یک پالایش ضمنی تدریجی را در رابطه با آلودگی‌هایی که مثل کف روی آب می‌مانند، انجام می‌دهد. اقبال و ادبار جامعه ریشه‌دار انقلابی، اخلاقی و مذهبی ما خیلی از مسائل را حل می‌کند. برخی که فکر می‌کنند از ترویج بداخلاقی‌ها، ناهنجاری‌ها و رفتارهای مذموم اخلاقی در حوزه اجتماع سود می‌برند، این‌ها در واقع به خودشان ضربه می‌زنند، چون از چشم نخبگان و مردم خواهند افتاد؛ همچنان‌که بسیاری از این‌ها اکنون با برخورد صریح و تکلیف‌آور رهبر انقلاب باید نسبت به خودشان یک بازنگری داشته باشند و دیگر حداقل نمی‌توانند داعیه دفاع از نظام و رهبری داشته باشند.

توصیه به نخبگان
لازم می‌دانم به همه کسانی که پیش‌قراولی اقشار مختلف جامعه را برعهده دارند، به‌خصوص نخبگان و روحانیون، تأکید کنم که به مبانی اخلاقی و رفتاری در حوزه‌های مختلف زندگی از جمله سیاسی و اجتماعی همت ویژه‌ای را مبذول دارند. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «إنی بعثت لأتمم مکارم الاخلاق». ما نمی‌توانیم مدعی یک نظام انقلابی و اسلامی باشیم و در این زمینه‌ها هر روز بهتر از دیروز نباشیم. قاعدتاً صاحبان تریبون‌ها و رسانه-ها، نخبگان و به‌ویژه روحانیون باید بیش از گذشته در جهت بقا و ارتقاء فرهنگ اخلاقی جامعه تلاش کنند.